|
İSTİHSAL VERGİSİNE TABİ TUTULMUŞ MADDELERLE İMAL EDİLEN İSTİHSAL VER-
GİSİNE TABİ MADDELERİN HER BİRİ İÇİN UYGULANACAK İLK MADDE İNDİRİM NİS
BETLERİNİN TESBİT GÖREV VE YETKİSİNİN ÖNCELİKLE İDAREYE AİT OLDUĞU,
İLK MADDE İNDİRİM ORANLARININ İDARECE SAPTANABİLMESİNİN DE VERGİ KONU-
SU MADDENİN AMİL VE MÜSTAHSİLLERİNCE BU İSTİHSAL AMELİYESİNİN SONUCUN-
DA ELDE OLUNAN MADDENİN İDAREYE BİLDİRİLMESİYLE MÜMKÜN OLDUĞU, İDAREYE
BU BAŞVURUNUN YAPILMAMASI HALİNDE DE YÜKÜMLÜLERİN KENDİ TESBİT ETTİKLE
Rİ İLK MADDE İNDİRİM NİSBETİNİ UYGULAYABİLECEKLERİ, ANCAK BU DURUMDA
YÜKÜMLÜLERİN İHMALİNDEN DOLAYI BİR GECİKME SÖZ KONUSU OLACAĞI CİHETLE
VERGİ ZİYAINUN MEVCUDİYETİNİ KABUL ZORUNLULUĞU BULUNDUĞU HK.
Uyuşmazlık; Poliüretanlı sünger imalatı yapan ve Ocak 1981 döneminden
itibaren istihsal vergisi mükellefiyetini tesis ettirerek vermiş oldu-
ğu beyannamelerinde, kendi tespit ettiği %85 nispetindeki ilk madde in
dirim oranını uygulayan yükümlü kurumun ilk madde indirim oranının ken
dilerince tespit edildiği hususunda idareye yazılı olarak müracaatta
bulunulmaması veya beyannamelerin bu hususu belirtir bir açıklama ko-
nulmaması nedeniyle yükümlüce uygulanan ilk madde oranı kabul edilmeye
rek yükümlü kurum adına salınan kaçakçılık cezalı istihsal vergisini;
kaldıran Vergi Mahkemesi kararının bozulması isteminden ibarettir.
6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 27.maddesinin birinci paragrafın
da; istihsal vergisine tabi maddelerin bünyesindeki ilk ve yardımcı
maddeler için istihsal vergisi ödendiği takdirde, vergi mükerrerliğini
önlemek amacıyla vergiye tabi nihai mamulün satış veya emsal satış be-
delinden vergili ilk madde ve maddelerin vergili satış bedeline teka-
bül eden bir indirim yapıldıktan sonra nihai mamule ait istihsal vergi
sinin hesaplanacağı belirtilmiş, ikinci ve üçüncü paragraflarında, is-
tihsal vergisine tabi tutulmuş maddelerle imal edilen istihsal vergisi
ne tabi maddelerin her biri için bu maksatla uygulanacak ilk madde in-
dirim nispetlerinin, Maliye ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlıklarınca müş
tereken tespit ve ilan olunacağı, bu tespitlerin en geç iki yılda bir
gözden geçirileceği, mamulün maliyet ve satış bedellerine giren unsur-
ların kıymetindeki azalış ve artışlar dolayısıyla bozulan nispetlerin
yeniden tespit olunacağı ancak; vücuda getirilen mamul için uygulanan
indirim nispetinin fiili duruma uymadığını beyan eden imalatçıların,
yazılı müracatlarının, yukarıda belirtilen müddete bakılmaksızın dikka
te alınacağı ve tetkik neticesinde o nevi mamuller için bu beyanın doğ
ruluğu anlaşılırsa, indirim nispetinin değiştirilebileceği açıklanmış,
son paragrafında; her nispetin ilanını takip eden aydan itibaren yapı-
lan teslimler için uygulanacağı hükmü sevk edilmiştir.
Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere; istihsal vergisine tabi tutul-
muş maddelerle imal edilen istihsal vergisine tabi maddelerin herbiri
için uygulanacak ilk madde indirim nisbetlerinin tesbit görev ve yetki
si idareye (Maliye ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlıklarına müştereken)
verilmiştir.
27.maddenin ikinci fıkrasında yer alan ve idarece tesbit edilmiş bulu-
nan bu nisbetlerin en geç iki yılda bir gözden geçirileceği ve mamulün
maliyet ve satış bedellerine giren unsurların kıymetlerindeki azalış
ve artışlar dolayısıyla bozulan nisbetlerin yeniden tesbit ve ilan edi
leceği, üçüncü fıkrasındaki; her nisbetin ilanını takibeden aydan iti-
baren yapılan teslimat için uygulanacağı yolundaki hükümlerde, ilk mad
de indirim oranlarının tesbiti görev ve yetkisinin öncelikle idareye
ait olduğunu göstermektedir.
Bu itibarla, ilk defa imal ve istihsal olunan, istihsal vergisine tabi
bir maddede ilk madde indirim oranının idarece saptanabilmesi de, ver-
gi konusu maddenin amil ve müstahsillerince bu istihsal ameliyesinin
sonucunda elde olunan maddenin idareye bildirilmesiyle mümkündür. İda-
renin ilerde istihsal edilip vergiye tabi tutulması ihtimali bulunan
bütün mamulleri önceden tayin ve tesbit ederek bunlarda kullanılan ver
gili maddelere ait ilk madde indirim oranlarını peşinen belirlemeso
mümkün bulunmadığına, yurt çapında imal ve istihsal olunan pek çok ma-
mulün mevcudiyetinden idarenin, müstahsilleri tarafından bildirilmedik
çe, anında haberdar olması da düşünülemiyeceğine göre, idarenin ancak
kendisine vaki müracaat üzerine bu tesbiti yapabileceği tabiidir.
Maliye Bakanlığınca yürürlüğe konulan 26.10.1970 gün ve 28029-128/
46944 sayılı Genelgede de bu düşüncenin benimsendiği, ayrıca başvuru
üzerine idarece yapılacak inceleme ve tesbit olunacak nisbetin ilanı-
nın zamana ihtiyaç göstermesi bu gecikmede yükümlülere atfolunacak bir
kusurun bulunmaması nedeniyle, ilk madde indirim tespit ve ilanına ka-
dar geçecek zaman içerisinde ilk defa vergi mevzuuna giren maddeler
için yükümlülerin vaki teslimlerinde kendi tesbit ettikleri ilk madde
indirimini uygulamaları halinde bu yükümler adına ikmalen cezalı tarhi
yat yapılmaması fakat, tesbit ve ilan olunacak nisbet ile yükümlülerin
uyguladıkları nisbet arasında hazine aleyhine bir fark meydana geldiği
takdirde sadece aradaki fark üzerinden cezasız ikmal tarhiyat yapılma-
sı esasının kabul edildiği görülmektedir.
Gerek kanunun 27.maddesi, gerekse sözü edilen Genelge esasları Gözönün
de tutulduğunda, yükümlüler tarafından idareye başvuruda bulunulmaması
hallerinde dahi kendi tesbit ettikleri ilk madde indirim nisbetini uy-
gulayabilecekleri sonucuna varılmakta ise de, bu gibi ahvalde yükümlü-
lerin ikmalinden dolayı bir gecikme söz konusu olacağı cihetle vergi
ziyaının mevcudiyetini kabul zorunluluğu ortadadır.
Davada sözü edilen olayda, yükümlünün ilk defa imal ettiği madde için,
idareyi, yukarda açıklanan yollardan biriyle haberdar etmeksizin, ken-
diliğinden ilk madde indirimi uyguladığı ihtilafsız bulunmasına hiç ka
bul edilmeyerek tarhiyat yapılması yerinde görülmediği gibi, poliüre-
tan sünger için ilk madde indirim oranı 1.4.1982 tarihinden itibaren
uygulanmak üzere 315 sıra numaralı gider vergileri genel tebliği ile
%68 olarak tespit ve ilan olunduğuna göre yükümlünün bu nispette ilk
madde indirimi uygulaması kanuni hakkı olmasına rağmen, vergi dairesin
ce bu miktardaki ilk madde indirimi de dikkate alınmaksızın tarhiyat
yapılması kanunsuz olarak fazla vergi alınmasına sebebiyet vereceğin-
den isabetli değildir.
Bu nedenle; yükümlünün sadece kendi tespit ve tatbik ettiği %85 oranın
daki ilk madde indirimi ile idarece tespit edilen %68 oranındaki ilk
madde indirimi arasındaki farka isabet eden vergiden sorumlu tutulması
gerekir.
Cezaya gelince;
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 344.maddesinin 8.bendinde yer alan pa-
rantez içi hükmünde, beyanname dışında ayrıca bir vergi tetkike ihti-
yaç göstermeksizin, beyannamede yazılı bilgilere dayanılarak vergi dai
resince tespiti mümkün olan noksan bildirimler kaçakçılık cezası kapsa
mı dışında tutulmuştur. Anlaşmazlık konusu tarhiyat beyannamede yazılı
bilgilere dayanılarak yapılıp, ayrıca bir tetkike başvurulmadığı cihet
le tarhiyata kaçakçılık cezası uygulanması yerinde değildir.
Ancak , aynı Kanunun 341.maddesinde yazılı olduğu üzere, yükümlünün
vergilendirme ile ilgili ödevlerini yukarda açıklanan şekilde zamanın-
da yerine getirmemesi yüzünden verginin geç veya eksik tahakkuk etti-
rilmesine sebebiyet verilmekle ortada bir vergi ziyaı mevcut olduğu do
layısıyla ziyaa uğratılan vergiye kusur cezası uygulanması zorunludur.
Açıklanan nedenlerle; vergi dairesinin temyiz isteminin kısmen kabulü
ile mahkeme kararının bozulmasına, vergi aslının %85 ile %68 oranında-
ki ilk madde indirim nispetleri arasındaki farka isabet eden kısmının
tasdikine, kaçakçılık cezasının kusura tahviline re'sen ve nihai ola-
rak karar verildi.
AZLIK OYU:
Uyuşmazlık, ilk defa vergi mevzuuna giren ve ilk madde indirim oranı
belli olmayan bir madde veya maddeleri üreten mükelleflerin, ilk madde
indirim oranını kendilerinin tespit ve tatbik etmeleri halinde bu duru
mu yazılı olarak idareye bildirmeleri veya beyannamelerine bu hususa
ilişkin bir şerh vermeleri gerekip, gerekmediğine matuftur.
Hadisede, mükellef kurum ilk defa vergi mevzuuna giren ve ilk madde in
dirim oranı tespit edilmemiş olan maddenin imaline Ocak/1981 ayından
itibaren başlamış ve yapmış olduğu imalatın maliyet masrafları ile ver
gisiz satış bedelini dikkate alarak %85 oranında ilk madde indirimi
tespit edilen bu nispetin beyan edilmesi suretiyle mükellefiyet ödevi-
ni yerine getirmiş ve hatta, esas nispetin yasada belirtilen Bakanlık-
larca tespit ve tatbik ettiği nispetle, idarenin tayin ettiği nispet
arasındaki farka isabet eden istihsal vergisini, herhangi bir ikaza ma
hal bırakmadan ödemiştir.
Bu nedenle; gerek Gider Vergileri Kanununun 27.maddesinde, gerekse bu
konuda Bakanlıkça çıkartılan genel yazıda ilk defa vergi mevzuuna gi-
ren ve ilk madde indirim oranı belli olmayan bir maddeyi üreten mükel-
leflerin yazılı olarak müracaatı veya beyannamesinde bu hususa ilişkin
şerh vermeleri gerektiği yolunda düzenleyici bir zorunluluk mevcut ol-
madığı halde, beyannamesini vermek ve her türlü mükellefiyetini yerine
getirmek suretiyle üzerine düşen görevleri ikmal eden mükellefin, ver-
gi dairesinin görevine giren bir davranışla da (beyannameleri tetkik
etmek, ihtiva ettikleri bilgilerin doğruluğunu veya neye istinad etti-
ğini araştırmak gibi) zorunlu tutulmasına imkan göremiyorum.
Bu itibarla; beyannamesini veren ve bu beyanname ile bildirim ödevini
yerine getiren mükellefin, ayrıca bu beyanname içinde yer alan bir bil
giyi, bir kez de yazı ile idarenin bilgisi dahiline sokma görevi ile
zorunlu tutulamayacağı esasından hareketle temyiz isteminin reddi ge-
rektiği düşüncesinde olduğundan, aksi yönde verilen çoğunluk kararına
karşıyım.
(DAN-DER; SAYI:62-63)
BŞ/YÖ
|