|
BİR OLAYDA RESEN TAKDİR NEDENİNİN BULUNMASI MATRAHIN VARSAYIMLARA DAYA
NILARAK TESBİTİNİ GEREKTİRMEDİĞİ VE MATRAHIN GERÇEĞE EN YAKIN ŞEKİLDE
HESAPLANMASI GEREKECEĞİNDEN DONDURMA İMALİNDE SÜT, ŞEKER GİBİ ASLİ MAD
DELER BİR YANA BIRAKILARAK, DONDURMANIN TAKILDIĞI ÇOMAKLARIN YAPILDIĞI
AĞAÇLARIN RANDIMANINDAN HAREKETLE MATRAH TAKDİRİNDE İSABET BULUNMADIĞI HK.
Uyuşmazlık; imalat defteri tutmadığı saptanan dondurma imaliyle uğra-
şan bir komandit şirketin komanditer ortağı olan yükümlü adına, dondur
ma imalinde kullanılan çomak miktarının hesaplanması yoluyla gizlenen
kazanç miktarı bulunarak payına göre salınan gelir vergisi ve mali den
ge vergisini değişiklikle onayan kararının; bozulması isteminden iba-
rettir.
Dondurma imali ve satışıyla uğraşan bir komandit şirketin, 1977 takvim
yılına ilişkin işlemlerinin imalat randımanı yönünden incelenmesi sonu
cunda düzenlenen rapordaki verilere göre matrah takdiri yapılarak, şir
ketin komanditer ortağı bulunan yükümlü adına payına göre salınan ge-
lir vergisi ve mali denge vergisini değişikle onayan Vergi Mahkemesi
kararı taraflarca temyiz edilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 1.maddesinde, gerçek kişilerin geli
rinin gelir vergisine tabi olduğu açıklandıktan sonra gelirin, gerçek
kişinin bir takvim yılında elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı
olduğu belirtilmiştir. Aynı Kanunun 2.maddesinin son fıkrasında da, Ka
nunda aksine hüküm bulunmadıkça, gelire giren kazanç ve iratların ge-
lirin tesbitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınması kabul
edilmiştir.
Yükümlülerin bir kısım kazanç ve iratlarını vergi idaresinin bilgisi
dışında bıraktıkları ya da bildirdikleri kazanç ve iratlarda noksan
beyan saptanan hallerde de gelir vergisine tabi kazanç ve iradın safi
miktarının gerçeğe en yakın biçimde saptanması gerekir.
Vergi Usul Kanununun, ikmalen ve resen vergi salınmasını öngören 29.
ve 30.maddeleriyle de amaçlanan budur. Çünkü bu hükümlerle yasa yapı-
cı, üzerinden verginin hesaplanacağı matrahın belirlenmesini öngörmüş-
tür. Vergi kaybına yol açıldığı ileri sürülen durumlarda ikmalen veya
resen vergi salınması için gerekli sebeplerin bulunması, salt bu neden
le uygulanan tarhiyatın hukuka uygunluğu sonucunun kabulü için yeterli
değildir. Vergi Usul Kanununun 31.maddesinin sekizinci bendinde, takdi
rin dayanakları ile yapılan takdir hakkında açıklamaların, takdir ka-
rarlarında bulunması gereken bilgiler arasında sayılması, vergilemeye
esas alınacak matrahın, adına vergi salınacak kişinin gizlediği kazanç
ve iradın gerçek veya gerçeğe en yakın miktarnın belirlenmesinin amaç-
landığını açıkca göstermektedir.
Dosyanın incelenmesinden, komandit şirketin 1977 takvim yılı için ima-
lat defteri tutmadığı için dönem kazancının resen takdiri yoluna başvu
rulduğu, beyan dışı bırakılan kazancın, dondurma imalinde kullanılan
çomak miktarının hesabına dayanılarak takdiri önerildiği anlaşılmış-
tır.
Bilindiği gibi imalatla uğraşanların elde etmeleri gereken kazançları,
vergilendirme döneminde üretime sevkedilen hammadde veya yarı mamul
mal miktarından hareket edilerek saptanması mümkündür. Ancak, kazancın
gerçek miktarına yaklaşılması randıman hesabına esas alınacak hammadde
veya yarı mamulün, üretim dalının yanıltıcı olmayan ve üretime en çok
katkısı bulunan maddeler arasından seçilmesine bağlıdır. Dondurma üre-
timinde kullanılması gerekli ve zorunlu olan süt, sahlep, yumurta, ni-
şasta şeker gibi üretimle yakın ilgisi bulunan maddeler bir yana bıra-
kılarak, satış sırasında kullanılan çomakların üretildiği levha miktar
larından hareketle gizlendiği varsayılan kazancın matrah kabulü, takdi
rin gerçeklerden uzaklaşılarak yapılması doğurmuştur.
Olayda resen takdir yoluyla vergilemeye başvurulması için yeterli ne-
den bulunmakla birlikte, yukarıda açıklandığı gibi varsayımlara dayanı
larak yapılan vergileme Gelir Vergisi Kanununun 1.ve Vergi Usul Kanunu
nun 30.maddesiyle varılmak istenen amaca aykırı olduğundan tarhiyatın
kaldırılması gerekirken, değişikle onanması yolundaki karar yasaya ay-
kırıdır.
Bu nedenle, Vergi Dairesi Müdürlüğünün temyiz isteminin reddine, yüküm
lünün temyiz isteminin kabulüne Vergi Mahkemesi kararının bozulmasına,
tarhiyatın kaldırılmasına karar verildi.
(DAN-DER; SAYI:62-63) BŞ/YÖ
|