|
1- NET AKTİF VERGİSİ BEYANININ AİLE REİSİ BEYANI İLE İLGİLENDİRİLEME-
YECEĞİ,
2- HER İKİSİ DE SERBEST MESLEK FAALİYETİ NEDENİYLE GERÇEK USULDE MÜ-
KELLEF OLAN EŞLERİN AYRI AYRI NET AKTİF VERGİSİ MÜKELLEFİ OLACAKLARI HK.
Aile reisi sıfatıyla ihtirazi kayıtla verdiği net aktif vergisi beyan-
namesinde yer alan beyanı asgari haddin altında bulunan davacı ve eşi
için ayrı ayrı tahakkuk ettirilen net aktif vergisine karşı dava açıl-
mıştır.
Davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi, ... günlü ve 1995/312 sa-
yılı kararıyla; 2 seri nolu Net Aktif Vergisi Genel Tebliğinde aile
reisi sıfatıyla verilen beyannamelerde net aktif vergisi yükümlüsü o-
lan eş ve çocuklar için ayrı ayrı beyanda bulunulmasının öngörüldüğü,
inşaat mühendisi olan davacı ve serbest avukat olan eşi adına tahakkuk
ettirilen vergide mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davayı
reddetmiştir.
Yükümlünün temyiz başvurusunu inceleyen Danıştay Üçüncü Daire-
si, ... günlü ve 1996/5064 sayılı kararıyla; Gelir Vergisi Kanununun
93 üncü maddesinde aile reisi beyanının düzenlendiği, aile reisi beya-
nında amacın, mali ve ekonomik bütünlük içinde olan ailenin bir takvim
yılı içinde elde ettiği gelirin toplanması sağlanarak artan oranlara
göre vergilendirmek olduğu, bu durumda bir defaya mahsus alınan net
aktif vergisinin de aile geliri bir bütün kabul edilerek, bir defa a-
lınması gerektiğinden bahisle kararı bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi, ... günlü ve 1997/-
69 sayılı kararıyla; 3986 sayılı Yasanın 5 inci maddesinde Vergi Usul
Kanununa göre defter tutmak mecburiyetinde olan gelir ve kurumlar ver-
gisi mükelleflerinin net aktif vergisinin mükellefi sayıldıkları, bu
verginin gelir üzerinden alınmadığı, 2 seri nolu Genel Tebliğle duruma
açıklık getirildiği gerekçesiyle davanın reddi yolundaki ilk kararında
ısrar etmiştir.
Direnme kararı yükümlü tarafından temyiz edilmiş ve elde etme-
diği gelirin vergilendirildiği, asgari net aktif vergisinin Anayasaya
ve eşitlik ilkesine aykırı olduğu ileri sürülerek kararın bozulması
istenmiştir.
Aile reisi sıfatıyla ihtirazi kayıtla verdiği net aktif vergisi
beyannamesinde kendisi ve eşi için ... lira üzerinden bir defa tahak-
kuk yapılmasını isteyen davacının bu istemi kabul edilmeyerek kendisi
ve eşi adına asgari tutar üzerinden ayrı ayrı yapılan tahakkuka karşı
açılan davanın reddi yolundaki ısrar kararı, davacı tarafından temyiz
edilmiştir.
Davacının, inşaat mühendisi, eşinin ise avukatlık faaliyeti ne-
deniyle ayrı ayrı vergi dairesi müdürlüklerinin mükellefi oldukları
tartışmasızdır.
193 sayılı Yasanın, verginin tarhı başlıklı dördüncü kısmının
birinci bölümü beyan esasını, ikinci bölümü gelirlerin toplanması ve
yıllık beyannameyi, üçüncü ve dördüncü bölümleri ise vergi tevkifatı
ve özel hallerde verilecek menferit beyannameyi düzenleyen kurallar i-
çermektedir. Dördüncü kısmın gelirin toplanması ve yıllık beyanname
başlıklı ikinci bölümünde yer alan ve olay tarihinde yürürlükte olan
93 üncü maddede, tam mükellefiyette eşlerin ve velayet altındaki ço-
cukların yıllık beyanname ile bildirilmesi icabeden gelirlerinin madde
devamındaki esaslara göre aile reisi tarafından tek beyanname ile bil-
dirilmesi, geliri olan eşlerin beyannameyi ayrıca imzalamaları, beyan-
namede gösterilen bütün gelirlerin birleştirilmek suretiyle toplanma-
sı, verginin bu toplam üzerinden aile reisi namına tarhı öngörülmüş,
ancak, eşlerin her birinin yalnız kendi gelirine isabet eden vergiden
ve cezasından sorumlu oldukları kurala bağlanmıştır. Bu düzenleme, ai-
le reisi beyanının, bildirim şekline ilişkin bir düzenleme içerdiğini
mükellefi ve mükellefiyeti değiştirici bir özellik taşımadığını gös-
termektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun, "Vergi Kanunlarının Uygulanma-
sı ve İspat" başlıklı 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında, vergi ka-
nunlarının lafzı ve ruhu ile hüküm ifade etmesi, lafzın açık olmadığı
hallerde vergi kanunu hükümlerinin, konuluşundaki maksat, hükümlerin
kanun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle bağlantısı gözönünde tutu-
larak uygulanması öngörülmüştür.
Vergi Usul Kanununun bu düzenlemesinden dolayı aile reisi beya-
nının, gelir vergisi uygulaması dışında ve bu yöntemin düzenlendiği
bölümün taşıdığı anlam aşılarak uygulanmasına olanak bulunmamaktadır.
Ekonomik Denge İçin Yeni Vergiler İhdası Hakkında Kanunun ikin-
ci bölümünde düzenlenmiş olan net aktif vergisinin konusu, Kanunun 5
inci maddesinde, matrahı ve oranı, 6 ncı maddesinde, beyannamenin ve-
rilmesi ile verginin tarhı ve ödenmesi ise 7 nci maddesinde kurala
bağlanmıştır. Net aktif vergisi, verginin unsurları yönünden gelir
vergisinden ayrı ve bağımsız bir vergi olduğundan, mükellefi, konusu
ve matrahı ile tarhı ve ödenmesinin, 3986 sayılı Yasanın 5, 6 ve 7 nci
maddelerindeki kurallara göre belirlenmesi zorunludur. Bu nedenle Ge-
lir Vergisi Kanununun aile gelirlerinin toplanmasını ve tek bir beyan-
name ile bildirimini öngören 93 üncü maddesinin net aktif vergisinin
beyanı ve tarhı ile ilgilendirilmesine de olanak yoktur.
Yasanın 7 nci maddesinde mükelleflerin, gelir veya kurumlar
vergisi mükellefi olarak bağlı bulundukları vergi dairesine kanunun
yürürlük tarihinden itibaren iki ay içinde serbest meslek kazanç özeti
ve envanter listesini ekleyerek net aktif vergisi beyannamesini vermek
zorunda oldukları belirtildiğinden, 3986 sayılı Yasanın 5 inci madde-
sinde belirtilen mükelleflerin her birinin 10 milyon liradan az olma-
mak üzere, net aktifleri üzerinden vergiye tabi oldukları sonucuna va-
rılmaktadır.
Davanın reddi yolundaki kararda bu nedenlerle hukuka aykırılık
görülmediğinden temyiz isteminin reddine, karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:99)
|