|
KANUNİ YEDEK AKÇE İLE EĞİTİM VE TANITIM FONU AYIRDIKTAN SONRA KALAN
KARI ORTAKLARINA SERMAYE PAYLARI ÜZERİNDEN DAĞITAN, ANCAK SERMAYE AR-
TIRIMINA GİDİLDİĞİNDEN DAĞITILAN MİKTARI ORTAKLARA NAKİT VEYA AYIN O-
LARAK VERMEYEREK SERMAYELERİNE İLAVE EDEN KOOPERATİF SERMAYE ÜZERİNDEN
KAZANÇ DAĞITTIĞINDAN KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİNDEN YARARLANMASINA
OLANAK BULUNMADIĞI HK.
Davacı kooperatif adına 1991 takvim yılı için salınan kurumlar vergisi
ve geçici vergi ile kesilen kaçakçılık cezaların karşı açılan davayı;
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun kurumlar vergisi muafiyetiyle
ilgili 7/16.maddesinde; esas mukavelelerinde sermaye üzerinden kazanç
dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden his-
se verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve münha-
sıran ortaklar ile işgörülmesine dair hükümlerin bulunması şartı ile
kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olacağı, esas mukavelelerin-
de yukarıda yazılı şartlar mevcut olmakla beraber fiilen bu kayıt ve
şartlara uymayan kooperatiflerin muafiyetten faydalanamayacağı hükmüne
yer verildiği, olayda, davacı kooperatifin esas mukavelesinin 60.mad-
desinde kurumlar vergisi muafiyetine ilişkin tüm şartların mevcut ol-
duğu ve bu hususun taraflar arasında ihtilafsız bulunduğu, uyuşmazlı-
ğın, ortaklıktan ayrılan üyelere kendileri tarafından ödenen sermaye
ile birlikte 1991 yılı karından sermayelerine eklenen kar paylarının
da ödenilmiş olmasının Kurumlar Vergisi Kanununun 7/16.maddesinde sa-
yılan sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması şartının ihlalini oluştu-
rup oluşturmayacağına ilişkin bulunduğu, davacı kooperatifçe dönem ka-
rından gerekli indirimler yapıldıktan sonra kalan miktarın ortakların
sermaye paylarına ilave edildiği, bu durumun fiilen ortaklara nakit
veya ayın olarak kar dağıtımı olmadığı, kooperatifçe ana sözleşmede
yazılı kayıt ve şartlara uyulduğu, zaten inceleme lemanınca da dönem
karının ortakların sermaye paylarına ilave edilmesinin muafiyeti ihlal
edici durum olarak kabul edilmediği, her ne kadar takip eden yılda or-
taklıktan ayrılan üyelere sermayeleri iade edilmiş ise de bu durumun
sermaye üzerinden kar ldağıtımı anlamına gelmeyeceği, çünkü bu üyele-
rin ortaklığının fiilen sona erdiğ, sermayelerine kar payı eklenmiş
olsa dahi geri çekmelerinin muafiyet şartlarının ihlali olarak kabul
edilemeyeceği, kaldı ki 1992 yılında yapıldığı anlaşılan bu sermaye
iadeleri nedeniyle 1991 dönemi için muafiyet şartının ihlal ediledi-
ğinden bahisle tarhiyat yapılamayacağı gerekçesiyle kabul ederek ceza-
lı tarhiyatı terkin eden Antalya Vergi Mahkemesinin 18.11.1993 gün ve
1993/786 sayılı kararının bozulması istemidir.
Uyuşmazlık, davacı kooperatifin üyelerine kar payı dağıtılıp daıtılma-
dığına, dolayısıyla muafiyet şartının ihlal edilip edilmediğine iliş-
kin bulunmaktadır.
5422 sayılı Kurumlar VErgisi Kanununun "Muaflıklar" başlığını taşıyan
7.maddesinin 16.bendinde; esas mukavelelerinde sermaye üzerinden ka-
zanç dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden
hisse verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve mün-
hasıran ortaklar ile iş görülmesine dair hükümlerin bulunması şartı
ile kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olacağı, aynı bendin pa-
rantez içi hükmünde ise, esas mukavelelerde yukarıki şartlar mevcut
olmakla beraber fiilen bu kayıt ve şartlara uymayan kooperatiflerin
muafiyetten faydalanamayacağı hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacı kooperatifin 1991 yılı karından, ka-
nuni yedek akçe ile Eğitim ve Tanıtım Fonu ayırdıktan sonra kalan karı
ortaklarına sermaye payları üzerinden dağıttığı, ancak sermaye artırı-
mına gidildiğinden dağıtılan miktarın ortaklara nakit veya ayın olarak
verilmeyerek sermayelerine ilave edildiği, bu durumun sermaye üzerin-
den kazanç dağıtılması anlamına geleceği, yani muafiyet şartlarının
ihlal edilediği belirtilerek 1991 takvim yılı için davacı kooperatif
adına cezalı tarhiyat yapıldığı anlaşılmıştır.
Davacı kooperatif, ortakların sermayelerine eklenen miktarın kar payı
olmayıp risturn ve faiz olduğunu, maddi hata sonucu kayıtlara kar payı
olarak geçtiğini iddia etmekte ise de, bu iddiasında isabet yoktur.
Şöyle ki, risturnun; ortaklarla yapılan muamelelerden doğan kazançtan,
şahsi ve ailevi gıda ve giyecek türü mallara ilişkin kazancın tefri-
kinde, bu tür mallara ilişkin iş hacminin ortaklarla yapılan genel iş
hacmine olan oranı esas alınarak hesaplanması gerekmektedir. Olayda
ise bu şekilde yapılmış bir hesaplama olmayıp, ortakların sermaye pay-
ları dikkate alınarak yapılan bir hesaplama sözkonusudur.
Diğer taraftan kooperatifler, ortak içi işlemlerden doğan karın, enaz
% 10'unu kooperatifler Kanununun 41.maddesi uyarınca yedek akse olarak
ayırmak zorundadırlar. Bu kazancın % 50'si de ortaklara yaptıkları mu-
amele oranında dağıtıldıktan sonra, ortakların sermaye payları üzerin-
den genel kurul kararı ile en çok % 7 oranında faiz ödemesi yapabilir-
ler. Bu yöndeki düzenleme kooperatifler Kanununda yer almaktadır. An-
cak sermaye payının nemalandırılmasına ilişkin bu hüküm, kooperatifle-
rin muafiyetini düzenleyen Kurumlar Vergisi Kanununun 7/16.maddesinde
yer alan "sermaye üzerinden kazanç dağıtmama" şartının ihlal edilmeye-
ceği anlamına gelmez. Yani Kooperatifler Kanununa uygun olarak yapıla-
cak faiz ödemeleri kooperatifin kurumlar vergisine tabi olmasını ge-
rektirir.
Yukarıda açıklandığı üzere davacı kooperatif muafiyet şartlarını ihlal
ettiğinden, davanın kabulü ile tarhiyatın terkini yolunda verilen mah-
keme kararında yasal isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Antalya Vergi Mahke-
mesinin 18.11.1993 gün ve 1993/786 sayılı kararının bozulmasına karar
verildi.
(MT/ES)
|