|
BELGESİZ OLARAK YAPILAN HARCAMALARIN VE PARA CEZALARININ KURUM KAZAN-
CININ TESBİTİNDE DİKKATE ALINMAYACAĞI HK.
Davacı şirketin 1990 takvim yılı işlemlerinin incelenmesi sonucunda
ikmalen ve re'sen tesbit edilen matrah farkları üzerinden adına salı-
nan kurumlar vergisi, kurum geçici vergileri ile kesilen kaçakçılık
cezalarına karşı açılan davayı; dosyanın incelenmesinden, anlaşmazlık
konusu matrah kalemlerinin, örtülü olarak dağıtıldığı ileri sürülen
kurum kazancından, fazla olarak gider kaydedilen amortisman tutarından
dönem sonunda noksan gösterilen döviz mevcudundan, para cezası olarak
gider kaydedilen kanunen kabul edilmeyen giderlerden, fazla olarak uy-
gulandığı ileri sürülen dış navlun istisnası tutarından kaynaklandığı-
nın anlaşıldığı; örtülü olarak kurum kazancı dağıtıldığı gerekçesiyle
kurumlar vergisi kanununun 17/3.maddesine göre bulunan matrah farkın-
da, inceleme elemanı, ortaklar cari hesabının dönem başı ve dönem so-
nundaki borç bakiyesine ilişkin farkı dikkate alarak, kurumun ortakla-
rına borç para verdiği halde faiz geliri tahakkuk ettirmediği, dolayı-
sıyla örtülü kazanç dağıttığından bahisle 36.189.819. lira matrah far-
kı bularak dönem matrahına ilave etmiş ise de, kasadan sürekli para
çekilmediği, devamlı para çekilip yatırılma durumunun mevcut olduğu,
çekilen paraların uzun süreler itibariyle ortaklar üzerinde kalarak
menfaat sağlandığı somut bir şekilde ortaya konulmadığı, bu durumun
şirketin faaliyet konusunun özelliğinden kaynaklanabileceği gözönüne
alındığında ortaklar cari hesabına ilişkin işlemlerin gerçek mahiyeti
araştırılmadan salt ortaklar cari hesabının dönem başında borç bakiye-
sinin 54.298.334 lira olduğu halde dönem sonunda 103.766.716 liraya
yükseldiğinden hareketle kurumun ortaklarına örtülü kazanç dağıttığı
şeklinde değerlendirilerek tarhiyata gidilmesinde isabet bulunmadığı,
dolayısıyla inceleme elemanı tarafından bu kaleme yönelik bulunan
36.189.819 liralık matrah farkında hukuka uyarlık görülmediği, amor-
tisman giderlerinin incelenmesi sonucu bulunan 303.502.821 liralık
matrah farkına yönelik, dava dilekçesinde herhangi bir itiraz ve iddia
yer almadığından ve inceleme elemanınca izlenen yöntemde de vergi mev-
zuatına aykırılık görülmediğinden bu kaleme yönelik bulunan farkın ay-
nen matrahta bırakılması gerektiği, dönem sonunda noksan gösterilen
döviz mevcuduna ilişkin olarak bulunan matrah farkında ise, dava di-
lekçesinde de 10.621 mark tutarındaki döviz çıkışının, yıl sonunda ka-
sa mevcudu ile fiili sayım sonucu bulunan döviz miktarının farklı ol-
maması için, belgesiz olarak yapıldığı kabul edildiğine ve bu durumun
TIR sürücülerinin yurt dışında belgelendiremedikleri harcamalardan
kaynaklandığı ileri sürüldüğüne göre, belgesiz olarak yapılan harcama-
ların vergi mevzuatı açısından gider olarak değerlendirildiği şirket
yetkilisi ile birlikte tesbit edilen 10.621 mark'ın Türk lirası olarak
karşılığı olan 20.684.716 liranın dönem matrıha ilave edilmesinde hu-
kuka aykırılık olmadığı, Kurumlar vergisi kanununun 15/6.maddesinde
her türlü para cezalarının kurum kazancının tesbiti açısından indirim
olarak kabul edilmeyeceğine ilişkin hükmü karşısında, şirket tarafın-
dan gider olarak gösterilen cezaların kurum kazancından indirilebile-
cek gider olarak kabulüne hukuken olanak bulunmadığı dava dilekçesin-
deki bu cezaların uluslararası piyasa şartları ve rekabetin gereği o-
larak zorunlu işletme gideri olduğu yolundaki iddiaların vergi mevzua-
tı açısından geçerliliği bulunmadığından bu kaleme yönelik bulunan
141.389.944 lira matrah farkında isabetsizlik görülmediği, inceleme
elemanı dış navlun geliri olarak bankalara bozdurulan 370.615 mark'ın
bir kısmını yurt içinde alman dövizlerin oluşturduğunu, dolayısıyla
dış navlun istisnasının safi olarak uygulanması gerektiğini fiktif o-
larak ülkeye kazandırılan dövizin istisna kapsamında değerlendirileme-
yeceğini iddia etmekte ise de; Kurumlar Vergisi Kanununun 8/8.madde-
sinde "Kambiyo mevzuatı gereğince Türkiye'ye döviz olarak getirildiği-
nin tevsik edilmesi kaydıyla dış navlun hasılatının % 20'si kurum ka-
zancından indirilir. Bakanlar Kurulu bu oranı % 1 oranına kadar indir-
meye veya kanunda yer alan orana kadar artırmaya yetkilidir." hükmü
göz önüne alındığında şirketin 1.370.615 markı'ı yurt dışından getirip
dış navlun hasılatı olarak bankalara bozdurduğu, bunun döviz alım bel-
geleriyle sabit olduğu ve bu durumun aksi somut bir şekilde ortaya ko-
nulmadığından 1.370.615 markı'ın tamamının dış navlun hasılatı istis-
nası kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, dolayısıyla şirketin dö-
nem kazancına uygulanacak istisna tutarının 1.370.615 mark'ın TL. ola-
rak değeri olan 2.226.438.070 liranın % 18'ne (1990 yılı için) tekabül
eden 400.758.852 lira olduğu, öte yandan davacı şirket yetkilileri da-
va dilekçesinde uluslararası nakliyeler sırasında belgelendiremedikle-
ri akaryakıt giderlerinin bulunduğu, ayrıca sözleşmeye dayalı olarak
ödenen zarar ve tazminatların dönem matrahının tesbitinde dikkate
alınmadığını iddia etmekte ise de, davacı şirketin basiretli bir tacir
gibi davranması gerektiği hususu gözönüne alındığında giderleriyle il-
gili harcamalarını belgelendirmek zorunda olduğu, belgesiz giderlerin
mevzuat açısından dikkate alınamayacağının bilincinde olunması gerek-
tiğinden bu iddianın yerinde görülmediği ancak, ikmalen ve resen yapı-
lan tarhiyatlarda geçici vergi aranmayacağı gerekçesiyle inceleme ko-
nusu yapılan kalemlere ilişkin olarak amortisman giderlerinin fazla
yazılmasından kaynaklanan 303.602.821 liranın, kanunen kabul edilmeyen
para cezalarına gider olarak kaydedilmesinden doğan 141.389.944 lira-
nın, dönem sonunda noksan gösterilen döviz mevcuduna ilişkin 20.684.
718. liranın, dönem matrahına ilave edilerek belgesi geç gelmesi nede-
neyile gider yazılamayan ancak inceleme sırasında dikkate alınan
26.359.482 liralık giderin düşülmesi neticesinde elde edilen rakama
kurumun beyan ettiği 380.598.257. liranın eklenmesi sonucu bulunan
matrahtan şirketin dış navlun gelirlerine uygulanacak istisnayı oluş-
turan 400.758.852 liranın düşülmesiyle oluşan rakamın şirketin dönem
matrahını teşkil ettiği ve vergiye tabi matrahın ( 380.598.257+303.502
821+141.389.944+20.658.716)-(26.359.482+400.758.852)=419.057.404 lira
olduğu sonucuna varıldığı, vergi incelemesi sonucu bulunan matrah far-
kının mükellefin defter ve kayıtlarından çıkarılan verilere ve şirket
yetkilisinin beyanına dayanılarak bulunması nedeniyle verilen kaçakçı-
lık cezasının kusur cezasına çevrilmesi hukuka uygun olacağından ba-
hisle kısmen kabul ederek matrahı 419.057.404. lira üzerinden tadilen
tasdik edip bu vergiye bağlı olarak kesilen kaçakçılık cezasını kusur
cezasına çevirerek geçici vergi ve buna bağlı olarak kesilen kaçakçı-
lık cezasını kaldıran Vergi Mahkemesinin 4.2.1993 gün ve 1993/112 sa-
yılı kararının bozulması istenilmektedir.
Temyiz istemine ilişkin dilekçe de ileri sürülen iddialar sözü geçen
kararın bozulmasını sağlayacak durumda bulunmadığından taraflar temyiz
istemlerinin reddine ve kararın onanmasına karar verildi.
AYRIŞIK OY:
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120.maddesinde düzenlenen
geçici vergiyi, sıkı sıkıya beyanname verilen hallere ve beyannamede
gösterilen matraha bağlamak şeklinde tezahür eden görüşe katılmak im-
kanı yoktur. Çünkü vergiye tabi gerçek gelirini doğru olarak beyan
eden mükellefe geçici vergi yüklerken hiç beyanda bulunmayan veya
eksik beyanda bulunanı bu verginin dışında bırakmak vergi adaleti ve
vergide eşitlik ilkesi ile bağdaşmaz. Bir başka anlatımla gerçek usul-
de gelir vergisine tabi ticari ve mesleki kazanç sahiplerinden gerçek
gelirini doğru olarak beyan edenleri beyan ettikleri matrah üzerinden
geçici vergi mükellefi kabul edip gelirini hiç beyan etmeyen veya
eksik beyan edenleri bu verginin yükümlüsü saymamak dolayısıyla onları
bu vergiden muaf veya müstesna tutmak anlamına gelir ki, bu konuda
açık Kanun hükmü olmadıkça böyle bir sonuç çıkarmak hukuken de mümkün
değildir.
Mükerrer 120.maddede yıllık gelir vergisi beyannamesinden söz edilmiş
olması, aynı Kanunun ticari kazanç ile serbest meslek kazançlarının
vergilendirilmesine ilişkin hükümleriyle parelellik sağlamak amacına
yöneliktir. Zira Kanunun bu kazançlarınını vergilendirilmesine ilişkin
hükümlerinde, bu kazançları dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen
mükelleflerin söz konusu kazançlarını yıllık olarak beyan etmeleri e-
sası yer almıştır. Kanunu ticari ve mesleki kazançlarını beyan etmeyen
veya eksik beyan edenleri gelir vergisi dışında bırakmadığına göre ay-
nı Kanunun bu vergiye bağlı olarak uygulanmasını öngördüğü ve aynı Ka-
nunda yer alan geçici vergiyi bundan farklı olarak düşünmek mümkün de-
ğildir. Bu bakımdan sözü edilen mükerrer maddede ikmalen ve re'sen
tarh edilen vergilerinde geçici vergiye tabi olacakları yolunda ayrıca
bir hüküm aramaya da gerek yoktur. Zira Gelir Vergisi Kanununda beyana
tabi loup da eksik beyan edilen veya hiç beyan edilmeyen gelirlere de
gelir vergisi uygulanacağına dair ayrıca bir hüküm yoktur.
Eksik beyan edilen veya hiç beyan edilmeyen gelirlerin ikmalen veya
resen vergilendirilmesi ve bunun yöntemleri 213 sayılı Vergi Usul Ka-
nununda düzenlenmiştir. Geçici vergi de 193 sayılı Gelir Vergisi Kanu-
nunda yer aldığına göre geçici verginin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu-
nun kapsamı dışında olduğunu düşünmek olanaksız bulunduğundan geçici
verginin de bu Kanunun ikmalen ve re'sen tarhları düzenleyen 29 ve 30.
maddelerine tabi olması gayet doğaldır.
Açıklanan nedenlerle geçici verginin münhasıran beyan edilen kurumlar
vergisine uygulanabileceği yolundaki görüşe katılmadığımdan mahkeme
kararının bu kısmına ilişkin hüküm fıkrasının bozulması gerekirken
onanması yolunda verilen çoğunluk kararına katılmıyorum.
(MT/ES)
|