|
ÜÇ AŞAMADA GERÇEKLEŞTİRİLEN İMALATTA GİRDİLER, FİRE VE İŞLETME KAPASİ-
TESİ YÖNÜNDE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ YAPTIRILMADAN TARHİYATIN MATRAHIN
ÜÇTE BİRİ ÜZERİNDEN DEĞİŞTİRİLMESİNDE HUKUKA UYGUNLUK BULUNMADIĞI HK.
Naylon poşet imali ve satışı ile uğraşan adi ortaklığın 1993 yılında
tuttuğu özel el defteri ile yasal defter kayıtlarının karşılaştırılma-
sı sonucu kayıt dışı hasılatı bulunduğu saptanarak adına Mayıs 1993
dönemi için resen kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi,
... günlü, 1995/150 sayılı kararıyla; inceleme raporuna ekli tutanakta
üretimin üç aşamada meydana geldiği ve imalatta kullanılan makina ka-
pasitesinin hesaplanan imalatı gerçekleştirecek düzeyde olmadığı yo-
lundaki yükümlü iddiasının inceleme elemanınca irdelenip açıklığa ka-
vuşturulmadığı, ayrıca imalat defterinde görünen bazı siparişler için
fatura kesilmediği hususunda herhangi bir tespitin de bulunmaması kar-
şısında, imalatı ve işçileri kontrol için tutulduğu ifade edilen el
defterinden hareketle bulunan matrah farkının üretimin üç safhalı ol-
duğunun, dolayısıyla üretilen mal miktarının üç kez yazıldığının kabu-
lü suretiyle tarh matrahının 1/3 ünü matrahta bırakarak ve matrah far-
kının bulunuş biçimi dikkate alındığında kaçakçılık cezasının kusur
cezasına çevirilmesi gerektiği gerekçesiyle cezalı tarhiyatı değişik-
likle onamıştır.
Tarafların temyiz istemlerini inceleyen Danıştay Onbirinci Dai-
resi, ... günlü, 1996/4339 sayılı kararıyla; inceleme elemanınca, özel
el defterinin ilk sayfasında alınan mal miktarının, imal edilen malın
cins ve kalitesinin günlük olarak ayrı ayrı yazıldığı, bazı günler ö-
zel sipariş üzerine imalat yapıldığı ve deftere bazen satış yapılan
şahısların adlarının yazıldığı tespit edildiğinden yükümlünün defter
ve belgelerinin ihticaca salih olmadığı, kayıt ve beyan dışı hasılatı
bulunduğu sonucuna varıldığı, inceleme raporuna ekli tutanakta üreti-
min birbirinden farklı değişik aşamalardan ibaret bir faaliyet olduğu
belirtildiğinden böyle bir imalat sürecinde elde edilmesi gereken ha-
sılatın ancak, teknik bir randıman incelemesi yoluyla tespit edilebi-
leceği, işyerinde yasal defterler dışında özel el defteri tutulması
doğrudan vergi kaçırma amacına yönelik olduğundan salınan vergilere
kaçakçılık cezası uygulanması gerektiği, mahkemece hiçbir inceleme ve
araştırma yapılmadan yalnız üretimin üç aşamalı olduğu yolundaki yü-
kümlü ifadesinden hareketle matrah farkının 1/3'e indirilmesinde yasal
isabet görülmediği gerekçesiyle yükümlü temyiz istemi reddedilmiş,
vergi dairesi temyiz istemi kabul edilerek karar bozulmuştur.
Bozma kararına uymayan vergi mahkemesi ilk kararında direnmiş-
tir.
Direnme kararı vergi dairesi Müdürlüğünce temyiz edilmiş ve in-
celeme raporunda matrah farkının yükümlünün el defteri esas alınarak
saptandığı, bu defterde kayıtlı hammadde alışlarından hareketle üre-
tilmesi gereken mamul madde miktarının imalatın çeşitli aşamaları dik-
kate alınarak belirlendiği, ancak mahkemece bu aşamalardaki üretim
miktarlarına kararda yer verilmediği, cezalı tarhiyatın yasaya uygun
olduğu ileri sürülerek bozulması istenmiştir.
1993 yılında ortaklık tarafından işyerinde tutulan özel el def-
terindeki bilgilerle yasal defter kayıtlarının karşılaştırılması sonu-
cunda bulunan kayıt dışı hasılat üzerinden uygulanan cezalı tarhiya-
tın, üretimin üç safhalı olduğunu, dolayısıyla üretilen mal miktarının
üç kez yazıldığını gözönüne alarak tarhiyatın, matrahın üçte biri üze-
rinden kusur cezalı olarak değişiklikle onanması yolundaki vergi mah-
kemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinin birinci fık-
rasında resen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter
kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan
bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya
vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş inceleme rapor-
larında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olun-
ması şeklinde tanımlanmış, ikinci fıkrasının dördüncü bendinde de def-
ter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikaların vergi matrahının doğru ve
kesin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede noksan, usulsüz ve
karışık olması dolayısıyla ihticaca salih bulunmaması, vergi matrahı-
nın tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçüle-
re dayanılarak tespitini olanaksız kıldığının kabul edileceği haller-
den sayılmıştır.
Davacının paydaşı bulunduğu ortaklık tarafından tutulan el def-
terinde işyerine alınan mal miktarı, imal edilen malın cinsi ve kali-
tesinin günlük olarak ayrı ayrı yazıldığı, bazı satışlarda alıcıların
adlarının da kayıtlı olduğu ve özel el defterinin işyerinde imal edi-
len mallarla ilgili bulunduğu anlaşıldığından yükümlünün defter ve
belgelerinin ihticaca salih olmadığı, dolayısıyla bir kısım hasılatın
kayıt ve beyan dışı bırakıldığı sonucuna ulaşılmıştır.
Ortaklık yetkilisince inceleme raporuna ekli tutanakta, naylon
poşet imalatının üç aşamada yapıldığı ve özel el defterlerindeki ima-
lat miktarının mamul naylon poşet miktarını değil üç aşamadaki ima-
lat miktarını içerdiği, işyeri, makina kapasitesi ve hammadde alışları
ile üç aşamadaki fire miktarlarının dikkate alınması halinde kayıt dı-
şı hasılat bulunmadığı ifade edilmiş ve dava dilekçesinde bilirkişi
incelemesi yaptırılması isteminde bulunulmuştur.
Tarhiyatın dayanağı olan inceleme raporundaki tespitler ve dava
dilekçesinde ileri sürülen iddialar karşısında, üretimin farklı aşama-
larında imalata verilen girdi miktarı, bu aşamalardaki fire oranları
ve işletmenin kapasitesi yönünden bilirkişi incelemesi yaptırılmaksı-
zın, salt imalatın üç aşamalı olduğu yolundaki davacı anlatımına göre
matrahın azaltılması suretiyle tarhiyatın değiştirilmesi hukuka uygun
görülmemiştir.
Bu nedenle, vergi dairesi müdürlüğü temyiz isteminin kabulü ile
... Vergi Mahkemesinin, ... günlü, 1997/31 sayılı kararının yaptırıla-
cak bilirkişi incelemesinden sonra bir karar verilmek üzere bozulması-
na, karar verildi.
(MT/ES)
|