|
KARŞIT İNCELEME VE ARAŞTIRMA YAPILMADAN DAYANAKSIZ TAKDİR KOMİSYONU
KARARIYLA EMSAL BEDEL TESBİTİ SURETİYLE YAPILAN TARHİYATTA HUKUKA UY-
GUNLUK BULUNMADIĞI HK.
İnşaat taahhüt işi yapan yükümlü şirketin ... İnşaat ve Ticaret Limi-
ted Şirketine satmış olduğu iktisadi kıymetler için düşük bedelle fa-
tura düzenlendiği ve kayıt dışı hasılatı bulunduğunun tesbiti üzerine
iktisadi kıymetler için 213 sayılı Yasanın 267 nci maddesi uyarınca
takdir edilen emsal bedeller esas alınarak Mayıs ve Eylül 1989 dönem-
leri için adına resen kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmış-
tır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi,
... günlü, 1994/518 sayılı kararıyla tarhiyatı kaldırmıştır.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay
Dokuzuncu Dairesi, ... günlü, 1995/3659 sayılı kararıyla; 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesine 2365 sayılı Kanunun 4 üncü mad-
desiyle eklenen 6 ncı bent uyarınca mükellefin defter ve belgelerinin
şeklen düzenli olmasının yeterli olmadığı, bu belgelerin ve beyan edi-
len matrahın gerçeği yansıtmasının da zorunlu olduğu, satılan iktisadi
kıymetlerin satış bedellerinin inceleme elemanınca düşük bulunması ve
takdir komisyonunca iktisadi kıymetlerin değerlerinin daha yüksek sap-
tanması nedeniyle bulunan matrah farkına göre resen vergi salınmasının
yasaya uygun olduğu, olayda resen takdir nedeni bulunmakla beraber ih-
tilafa konu iktisadi kıymetlerin satış bedelinin düşük olup olmadığı-
nın tespiti amacıyla bilirkişi incelemesi yaptırılması ve bu inceleme
sırasında bilirkişi tarafından, satış tarihinde kullanılır haldeki a-
raç ve gereçlerin ortalama fiyatlarının ne olduğunun ilgili kuruluş-
lardan da bilgi alınmak suretiyle iktisadi kıymetlerin değerlerinin
belirlenmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği gerekçe-
siyle vergi mahkemesi kararını bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi, ... günlü, 1996/482
sayılı kararıyla; davacı adına 213 sayılı Yasanın 30 uncu maddesinin 4
üncü fıkrasına göre resen tarhiyat yapılmasının önerildiği, karşıt in-
celeme yapılmaksızın faturalardaki satış bedelinin düşük olduğu kanaa-
tinin resen takdir nedeni oluşturamayacağı, dava konusu cezalı tarhi-
yatın dayanağını oluşturan inceleme raporu ve eklerinde yer alan tes-
pitlerin, 213 sayılı Yasanın 3 üncü maddesinde öngörülen ispatlama a-
racı olarak kullanılacak delil niteliğinde kabul edilemeyeceği, vergi
hukukunda soyut görüşlere ve varsayımlara değil hukuken geçerli belge-
lere itibar edilebileceği, kişisel görüş ve soyut önerilerle alınmış
bir takdir komisyonu kararının da 213 sayılı Yasanın 30 uncu maddesi-
nin 6 ncı fıkrası karşısında tek başına delil sayılamayacağı, tarhiya-
tın dayanaksız olduğu, aynı matrah farkı üzerinden yapılan cezalı ge-
lir vergisi tarhiyatının da mahkemelerince resen takdir nedeni bulun-
madığı gerekçesiyle kaldırıldığı, bu karara karşı yapılan temyiz iste-
minin Danıştay Üçüncü Dairesince, ... günlü ve 1996/9 sayılı kararla
reddedildiği gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğünce temyiz edilmiş, ince-
leme raporuna dayalı tarhiyatın hukuka uygun olduğu ileri sürülmüştür.
Bir başka şirkete satılan iktisadi kıymetler için düşük bedelle
fatura düzenlediği ve kayıt dışı hasılatı bulunduğu tespit edilen da-
vacı şirket adına uygulanan kaçakçılık cezalı tarhiyatı kaldıran vergi
mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.
İnşaat taahhüt işi yapan yükümlünün ... İnşaat ve Ticaret Limi-
ted Şirketine ... tarihinde satmış olduğu konkasör, damperli kamyon,
figüre makinası, kaynak makinası, yükleyici elektrik trafosu ve otomo-
bil için düzenlediği fatura ve yasal defter kayıtlarındaki satış tu-
tarları toplamının ... lira olduğu ve bu miktar inceleme elemanınca
düşük bulunarak iktisadi kıymetler için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu-
nun 267 nci maddesi uyarınca takdir komisyonunca belirlenen emsal be-
delleri esas alınarak bulunan farkın kayıt ve beyan dışı bırakıldığı
kabul edilmiştir.
Davacının yapmış olduğu teslimler nedeniyle noksan katma değer
vergisi hesaplandığı sonucuna varılabilmesi için kayıt ve beyan dışı
bırakılan hasılatın gerçeğe en yakın miktarının saptanması gerekir.
Yükümlüler tarafından kayıt ve beyan dışı bırakılmış kazançların ger-
çeğe en yakın miktarı ile belirlenmesi, yapılacak karşıt incelemelere
dayanılması veya matrahı belirleyen ve inceleme yetkisini de haiz olan
takdir komisyonlarınca bu kazancın, yeterli veriden yararlanılarak
saptanması ve takdir matrahına ilişkin dayanakların Vergi Usul Kanunu-
nun 31 inci maddesinin 8 inci fıkrasında da öngörüldüğü şekilde göste-
rilmesini ifade etmektedir. Takdir Komisyonunun dosyada bulunan ...
gün ve ... sayılı kararında genel ifadelerle yetinildiği, hiçbir kar-
şıt inceleme ve araştırma yapılmadan emsal bedel takdir edildiği, kı-
saca kararın yeterli dayanaktan yoksun kaldığı görülmektedir.
Alıcının kayıt ve belgeleri üzerinde bir inceleme yapılmadan ve
ifadesine başvurulmadan, davacının defterlerine yansıyan hasılatın
gerçeği yansıtmadığı gibi soyut bir görüşten yola çıkılarak defter ka-
yıtları ve bunlarla ilgili vesikaların vergi matrahının doğru ve kesin
olarak tespitine imkan vermeyecek derecede noksan, karışık ve usulsüz
olması dolayısıyla ihticaca salih bulunmadığının kabulüne olanak bu-
lunmamaktadır.
Bu nedenle temyiz isteminin reddine, karar verildi.
XX - K A R Ş I O Y
Temyiz başvurusu; davacı şirket tarafından emsaline göre düşük
bedelle satıldıkları tespit edilen iktisadi kıymetler için takdir ko-
misyonunca Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesi uyarınca takdir olunan
emsal bedelleri toplamı üzerinden resen yapılan katma değer vergisi
tarhiyatı ve ceza kesme işlemini; olayda resen takdir sebebi bulunma-
dığı gerekçesiyle iptal eden vergi mahkemesi kararının Danıştay Doku-
zuncu Dairesince bozulmasından sonra aynı mahkemece verilen direnme
kararının bozulması istemine ilişkindir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun "Emsal Bedeli ve Em-
sal Ücreti" başlıklı 27 nci maddesinin 2 nci fıkrasında, bedelin emsal
bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olması ve bu
düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamaması halinde, matrah
olarak emsal bedeli veya emsel ücretin esas alınacağı açıklanmıştır.
Bu hükmü göre; adı geçen Kanunun 20 nci maddesinin ilk fıkra-
sında, teslim ve hizmet işlemlerinde bu işlemlerin karşılığını teşkil
eden bedel olarak tanımlanan katma değer vergisi matrahının, teslim e-
dilen emtianın veya yapılan hizmetin emsal bedelinden ya da ücretinden
düşük olmaması; düşüklük halinde ise, mükellefin bunu haklı nedenle a-
çıklaması zorunluluğu mevcuttur. Aksi takdirde; fatura ya da ilgili
belgede gösterilen bedel ya da ücret yerine emsal bedelin veya ücretin
katma değer vergisi matrahı olarak alınması ve bu miktar üzerinden
tarhiyat yapılması gerekmektedir. Böyle bir durumda; emsal bedel üze-
rinden tarhiyat yapılabilmesi için, ortada, Vergi Usul Kanununun 30
uncu maddesinin ikinci fıkrasında yazılı resen tarh nedenlerinden bi-
rinin bulunmasına ihtiyaç yoktur.
Olayda da; iş makinaları ve taşıtlardan ibaret bulunan iktisadi
kıymetlerin emsal bedellerinin, takdir komisyonunca, yıpranmış olup
olmadıkları, tamiri gerektiren arızalarının bulunup bulunmadığı gözö-
nünde bulundurulmak ve piyasa araştırılmak suretiyle takdir olunduğu,
27.7.1993 gün ve 1993/5452 sayılı takdir komisyonu kararının dosyada
bulunan örneğinin incelenmesinden anlaşılmış olup; takdir olunan bu
bedellerle faturalarında yazılı bedeller arasındaki fahiş farkın da-
vacı şirketçe yapılmış haklı açıklamasına ise, dosyada rastlanılama-
mıştır. Başka anlatımda, olayda, Katma Değer Vergisi Kanununun 27 nci
maddesinin yukarıda açıklanan ikinci fıkrası uyarınca davacı şirket
tarafından haklı sayılabilecek bir açıklama yapılmış değildir.
Bu durum karşısında; davacı şirket hakkında yapılan tarh ve ce-
za kesme işlemlerinde Katma Değer Vergisi Kanununun 27 nci maddesi ile
Vergi Usul Kanununun ceza hükümlerine aykırılık olmadığı açık bulundu-
ğundan; uyuşmazlığı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesi çerçevesinde
sonuçlandıran direnme kararında isabet görülmemiştir.
Bu nedenle, temyiz isteminin kabulü ve direnme kararının bozul-
ması gerekeceği oyu ile aksi yolda verilen karara karşıyım.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:99)
|