|
213 SAYILI VERGİ USUL KANUNUNUN 139.MADDESİNDE YER ALAN VE İNCELEMENİN
YAPILACAĞI YERLE İLGİLİ BULUNAN KURALLARA UYULMAKSIZIN DOĞRUDAN YAZI
YAZILARAK İNCELENMEK ÜZERE İSTENİLEN DEFTER VE BELGELERİN İBRAZ EDİLME
MESİ HALİ, RESEN TAKDİR SEBEBİ OLARAK KABUL EDİLEMEYECEĞİ HK.
Tebliğ edilen yazıya rağmen defter ve belgeleri ibraz etmeyen yükümlü
adına inceleme raporuna dayanılarak re'sen takdir yoluyla salınan ver-
gi ve kesilen kaçakcılık cezasını değişiklikle onayan Vergi Mahkemesi
kararı temyizin konusunu oluşturmaktadır.
Dosyadaki belgelerin incelenmesinden inceleme elemanınca yükümlünün iş
yeri adresinde işçisine tebliğ edilen bir yazıyla uyuşmazlıkla ilgili
yıl defter ve belgelerinin incelenmek üzere ibrazı istenmiş olmasına
karşın yükümlüce bu istem yerine getirilmediğinden, işyerinde 4.12.
1981 ve 30.12.1981 tarihlerinde hasılat tespiti ile ilgili olarak tutu
lan tutanaklardaki bilgilerden yararlanılarak yapılan inceleme sonucun
da Vergi Usul Kanununun 30/3.maddesinden hareketle re'sen matrah takdi
ri ve buna göre de cezalı tarhiyat yapılması yoluna gidildiği anlaşıl-
maktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30/3.maddesine göre bu Kanuna tutulma-
sı mecburi olan defterlerin madde hükmünde sayılan diğer hallerin yanı
sıra vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple
ibraz edilmemesi hali de re'sen takdir nedeni olarak belirtilmiş ise
de, aynı Kanunun 139.maddesinde, vergi incelemelerinin esas itibariyle
incelemeye tabi olanın işyerinde yapılacağı, işyerinin müsait olmama-
sı, ölüm, işin terk edilmesi gibi zaruri durumlarda incelemenin daire-
de yapılabileceği, bu takdirde incelemeye tabi olanın lüzumlu defter
ve vesikalarını daireye getirmesinin kendisinden yazılı olarak istene-
ceği hükme bağlanmış olduğundan, bu hüküm gereğine uyulmadan doğrudan
yazı yazılarak incelenmek üzere istenilen defter ve belgelerin ibraz
edilmediği gerekçesiyle re'sen takdir sebebinin varlığından söz edil-
mesi mümkün değildir.
Zira, defter ve belgeler belli bir nedene bağlı olarak isteneceğinden
öncelikle istenme nedeniyle ilgili yasal gereklerin yerine getirilmesi
zorunludur. Olayda da defter ve belgelerin incelenmek üzere ibrazının
istendiği açık olduğuna göre inceleme elemanının öncelikle yukarıda de
ğinilen yasa hükmü uyarınca işyerine gitmesi ve incelemeye başlama ile
ilgili diğer gerekleri yerine getirmesi icabettiği halde bu hususları
yerine getirmediği dosya içeriği ile sabittir.
Hernekadar, inceleme raporunda incelemenin dayanağı olarak 2.11.1983
günlü ve 01/2372 sayılı yetkili merci yazısına yer verilmiş isede bu
yazının içeriğinde yükümlünün yer alıp almadığı gibi böyle bir yazı-
nın idarenin iç işlemi mahiyetinde olduğunda kuşku yoktur.
Ayrıca, yükümlüye tebliğ edilen yazıda, defter ve belgelerin ibraz
edilmemesi halinde, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 ile
358,359,360 ve 361.maddeleri gereğince işlem yapılacağı bildirilmiş
olup, bu maddelerde yazılı müeyyidelerin hiçbirisi başlı başına aynı
kanunun 30.maddesi uyarınca re'sen takdir sebebini oluşturmamaktadır.
Nitekim, Vergi Usul Kanununun anılan 139.maddesinin son paragrafında
yer alan, incelemenin dairede yapılması halinde istenilen defter ve
vesikaların belli zamanda mazeretsiz olarak getirmeyenlerin, bunları
ibraz etmemiş sayılacakları yolundaki hükmü, bütün bu açıklamalar çer-
çevesinde olayda re'sen takdir nedeninin bulunmadığı ortaya koymakta-
dır.
Bu durumda, takdirin dayanaksız olması nedeniyle salınan verginin ay-
nen, kesilen kaçakçılık cezasının kusura çevrilerek değişiklikle onan-
masına dair Mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Vergi Dairesi Müdürlüğü temyiz isteminin reddi-
ne, yükümlü temyiz isteminin kabulüyle Vergi Mahkemesi kararının bozu-
larak cezalı tarhiyatın terkinine karar verildi.
AZLIK OYU:
213 sayılı Vergi Usul Kanununun re'sen vergi tarhı ile ilgili 30/3.mad
desinde bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya
bir kısmı tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş olursa veya vergi incele
mesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmez ise
bu durumun re'sen takdir sebebi olduğunu hükme bağlamıştır.
Olayda, Ankara İli Defterdarlığının 2.11.1983 ve 01/2571 sayılı yazısı
ile vergi kontrol memuru vergi incelemesi ile görevlendirilmiş bulun-
maktadır. Vergi kontrol memuru 21.1.1984 günlü yazı ile yükümlü Hasan
Fehmi Çarhoğlu'ndan Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre saklanması ve
ibrazı zorunlu defter be belgelerin yazının kendilerine tebliği tari-
hinden itibaren en geç 15 gün içinde eksiksiz olarak ibrazını istemiş-
tir. Bu yazı 6.2.1984 tarihinde yükümlünün yanında çalışan yetkili ada
mına tebliğ edildiği halde verilen süre içerisinde istenilen belgeler
vergi kontrol memuruna ibraz edilmemiştir. Şu hale göre olayda re'sen
takdir nedeni vardır.
Ancak inceleme yapmaya yetkili olanlarca inceleme raporunda matrah be-
lirlerken, gösterilen müstenidatın ve verilen izahatın vergi matrahı-
nın tesbit ve teşekkülünü ispat edici ve inandırıcı nitelikte olması
gerekir. Olayda yükümlünün işyerinde perakende satış ve hasılat defter
lerinin incelenerek 23.12.1981 tarihinden itibaren 7 günlük hasılat
kaydına ilişkin veriler nazara alınmak suretiyle günlük hasılatın sap-
tanarak bütün yıla teşmili yoluna gidilmesinde isabet görülmemiştir.
Bu nedenle bozma kararı sonucu itibariyle yerinde olduğundan takdir
nedeninin varlığı yönünden karara karşıyız.
(DAN-DER SAYI:72-73)
BŞ/YÖ
|