|
FİİLEN YAPILAN TAŞIMACILIK KARŞILIĞI ELDE EDİLEN DIŞ NAVLUN GELİRİNİN
% 20 İSTİSNADAN YARARLANABİLECEĞİ HK.
Dava, Bira, malt imal ve satığı ile armatörlük işleriyle uğraşan dava-
cı kurum tarafından 21.7.1983 tarihinde satın alınan geminin "Time
Charter Party" sözleşmesiyle "Salen Dry Cargo" adlı isveç firmasına 15
er günlük devrelerle ve günlüğü 5700 dolar karşılığı verilmesi nedeniy
le elde edilen gelirin navlun değil kira geliri sayılacağı iddiasıyla
mükellef kurum adına 1984 takvim yılı için ikmalen salınan kurumlar
vergisiyle kesilen kaçakçılık cezasına karşı açılan davayı; 1980 yılın
dan sonra Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan değişikliklerle dış nav-
lun gelirlerine tanınan vergi istisnasının ekonomik amaçlı olduğu, ge-
nelde Türkiye'ye döviz getirilmesini teşvik etmek suretiyle ödemeler
dengesindeki açığı kapatmayı, özelde ise dışa açılmayı ve kurumlaşmayı
teşvik, deniz taşımacılığında gelişim sağlama hedeflerini güttüğü, Ku
rumlar Vergisi Kanununun 8/8. bendi hükmündeki istisnanın sadece deniz
yoluyla değil, kara ve hava taşımacılığında döviz karşılığı yapılması
halinde uygulanacağı, Türk Ticaret Kanununun 1016.maddesinde navlun
sözleşmesinin tanımının yapıldığı, Kırkambar ve Carter mukavelelerinin
navlun mukavelelerinin çeşitleri olduğu, geminin tahsisi suretiyle eş-
ya taşınmasının taahhüt edildiği sözleşmeye Carter mukavelesi dendiği,
geminin belirli bir zaman için tutulmasının Time-Carter mukavelesi adı
nı aldığı, sözleşmede gemiyi tutanın (Carterer) kaptan ve gemi adamla-
rına karşı teknik ve idari alanda emir ve talimat verme yetkisi olma-
yıp, ticari alanda sınırlı bir yetkisi olduğu, bu şekilde gemi sahibi
tarafından yükün taşınmazı ve geminin her an her türlü yasal ve tabii
engeller bertaraf edilerek sefer ve yük taşımaya hazır bir halde tutul
ması esas olduğundan "Carterer" ile "Donatan" arasında bir kira sözleş
mesinden değil navlun sözleşmesinden söz edileceği, Time-Carter sözleş
melerinin Ticaret Kanununda düzenlenen Carter Sözleşmelerinden ayıran
farkın bu sözleşmelerde bir yük taşıma taahhüdünün yer almadığı, kira
mukavelelerinden ayıran farkın ise gemiyi ticari alanda kullanan Carte
rer'in geminin fer'i zilyedi durumuna geçememesi ve gemi işleticisi sı
fatını almaması olduğu, Time-Carter mukavelelerinde kaptan ve gemi a-
damlarının gemi sahibi tarafından atandığı, ücret ve yiyeceklerinin
gemi sahibince karşılandığı, gemi sahibinin işletici sıfatını muhafaza
etmekte ve taşıma işini fiilen yapmakta olduğu, dava dosyasında mevcut
time-charter sözleşmesi hükümlerinin incelenmesinden de Davacı Şirke-
tin gemi sahibi olarak donatanlık sıfatının devam ettiği, bu sıfatı ne
deniyle denizde gerek yük taşırken gerekse iş yapmadığı zamanlar tek-
nik ve idari olarak bütün sorumluluklarının devam ettiği, sadece yük
bulma hususunda "Salen Dry Cargo" firmasının uluslararası deniz taşıma
cılığında acenta gibi çalışarak geminin kısmen ticari idaresini devral
dığı, acente gibi çalıştığı zaman davacı Kuruma yaptığı ödemeler üze-
rinden % 1.75 komisyon aldığı, böylece taşıma işinda davacı kurumun so
rumluluğunun tam olduğunun anlaşıldığı ve Davacı kurumun navluna konu
taşıma işini "Salon Dry Cargo" firması ile birlikte yaptığının ortaya
çıktığı, gemi jurnallerinin incelenmesinden bu jurnallerin Davacı Kuru
mun gemide istihdam ettiği adamları tarafından tutulduğunun görüldüğü
bütün bu açıklamalara göre Salen Dry Cargo firmasından elde edilen ge-
lirin bir kira geliri değil dış navlun hasılatı sayılacağı gerekçesiy-
le kabul ederek tarhiyatı terkin eden Vergi Mahkemesi kararının bozul-
ması isteminden ibarettir.
Dayandığı hukuki ve kanuni nedenlerle gerekçesi yukarıda açıklanan Ver
gi Mahkemesi kararı, aynı gerekçe ve nedenlerle Dairemizce de uygun gö
rülmüş olup temyiz istemine ilişkin dilekçede ileri sürülen iddialar
sözü geçen kararın bozulmasını sağlayacak durumda bulunmadığından
temyiz isteminin reddine ve kararın onanmasına karar verildi.
RD/YÖ
|