|
- RANDIMAN İNCELEMESİ İLE BULUNAN MATRAH FARKI ÜZERİNDEN RE'SEN VERGİ
SALINMASINDA YASAYA AYKIRILIK GÖRÜLMEDİĞİ,
- TEMYİZ MERCİİNCE İDARENİN TEMYİZ VE KARAR DÜZELTME İSTEMLERİ REDDE-
DİLMESİNE KARŞIN, DAVACI LEHİNE BOZULAN HÜKÜMDE DAVACI ALEYHİNE VE İLK
KARARDA BENİMSENENDEN DAHA YÜKSEK MATRAH FARKI ESAS ALINARAK ISRAR E-
DİLEMEYECEĞİ HK.
Toptan et ticareti yapan davacının 1992 yılına ilişkin işlemlerinin
incelenmesi sonucunda düzenlenen rapor ve eki tutanaklarla; işlemlerin
randıman yöntemiyle incelenmesi sonucunda 1992 yılında bir kısım emti-
anın faturasız satıldığı, davacı şirketin aktifinde kayıtlı iki taşın-
mazın şirket ortaklarından birinin bacanağına düşük bedelle satılarak
... lira örtülü kazanç dağıtımı yapıldığı saptanmıştır. Randıman yön-
temiyle tespit edilen kayıt dışı hasılat ve takdir esasına göre tespit
edilen emsal bedelleri dikkate alınarak kurum adına resen kaçakçılık
cezalı kurumlar vergisi salınmış ve özel usulsüzlük cezası kesilmiş-
tir.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi,
... günlü ve ... sayılı kararıyla; çeşitli kurumlardan sağlanan fire
oranlarından hareketle randıman yöntemiyle bulunan matrah farkında i-
sabetsizlik görülmediği, davacı şirketin aktifinde kayıtlı iki adet
işyerinin, şirket ortaklarından birisinin yakınına düşük bedelle, ...
liraya satılmasıyla örtülü kazanç dağıtımı yapıldığı ancak, örtülü da-
ğıtılan tutarın tespiti için başvurulan takdir komisyonunca belirlenen
matrahın miktarı yönünden herhangi bir dayanak gösterilmediği, bu ne-
denle davacının 1990 ve 1991 yılı emlak vergisi beyannamelerine göre
iki işyerinin gerçek satış bedelinin ortalama ve toplam ... lira ol-
duğunun kabulünün daha uygun görüldüğü, matrah farkı defter ve belge-
ler üzerinden bulunduğundan, kaçakçılık cezasının kusura çevirilmesi
gerektiği, 213 sayılı Yasanın 257 nci ve mükerrer 355 inci maddelerine
göre ve izaha davet yazısı ile çağrılara uyulmaması nedeniyle kesilen
özel usulsüzlük cezasında isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle özel
usulsüzlük cezası yönünden davayı reddetmiş, kaçakçılık cezalı tarhi-
yatı kusur cezalı olarak değiştirmiştir.
Tarafların temyiz istemini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi,
... günlü ve ... sayılı kararıyla; inceleme elemanınca defter ve bel-
gelerin sağlıklı bir vergi incelemesi yapılmasına elverişli olmadığı
yönünde başkaca bir tespit yapılmadan randıman yöntemiyle saptanan
matrah farkında isabet görülmediği gibi düşük bedelle satıldığı belir-
tilen gayrimenkuller için bir emsal mukayesesi yapılmadan takdir ko-
misyonuna başvurulup, takdir komisyonunca da bu yönde bir araştırma ve
kıyaslamaya gidilmeden satış değeri takdir edilmesinin Kurumlar Vergi-
si Kanununun 17 nci maddesinin 1 inci fıkrasında belirtilen amaca ay-
kırı olduğu, yalnız akrabalık bağından söz edilerek kazancın örtülü o-
larak dağıtıldığının da kabul edilemeyeceği gerekçesiyle yükümlü tem-
yiz istemini kabul ederek vergi mahkemesi kararını bozmuş, vergi dai-
resi müdürlüğünün temyiz istemini reddetmiştir.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi, ... günlü ve ...
sayılı kararıyla; aynı matrah farkı üzerinden 1992 Nisan dönemi için
salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisine karşı açılan davanın
randıman yoluyla bulunan matrah farkı üzerinden salınan vergi yönünden
reddi, gayrimenkul satışına ilişkin kısmının ise ... lira matrah üze-
rinden değiştirilmesi, kaçakçılık cezasının kusura çevirilmesi yolun-
daki kararlarına karşı yapılan temyiz başvurularının Danıştay Onbirin-
ci Dairesinin ... günlü, ... sayılı kararıyla randıman farkına ilişkin
hüküm fıkrası yönünden reddedildiği, taşınmaz satışına ilişkin hüküm
fıkrasının ise keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak üzere bozul-
duğu, bozma kararı uyarınca 1992 yılında satılmış olan iki işyeri için
mahkemelerince mahallinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu
iki gayrimenkulün toplam satış bedelinin katma değer vergisi hariç ...
lira olduğunun tespit edildiği, tarhiyatın bu bedele göre
değiştirilmesi gerektiği, kaçakçılık cezasının, matrah farkının defter
ve belgeler üzerinden bulunması karşısında kusura çevirilmesi gerekti-
ği, davacının idarenin izaha davet yazısına cevap vermediği ve çağrı-
larına uymadığı anlaşıldığından 213 sayılı Yasanın 257 nci maddesi ve
mükerrer 355 inci maddesi uyarınca kesildiği anlaşılan özel usulsüzlük
cezasında isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle davayı kısmen kabul
etmiş, ilk kararın randıman yöntemiyle bulunan matrah farkı ve cezaya
ilişkin hüküm fıkralarında ısrar etmiş, taşınmaz satış bedelinin ...
lira olarak tespiti nedeniyle tarhiyatın örtülü kazanç dağıtımına i-
lişkin kısmını bu miktara göre değiştirmiştir.
Direnme kararı yükümlü şirket tarafından temyiz edilmiş, tarhi-
yatın hukuka aykırı olduğu, kaldırılması gerektiği ileri sürülerek ka-
rarın bozulması istenmiştir.
Toptan et ticareti yapan davacı şirket adına 1992 yılına iliş-
kin işlemlerinin incelenmesi üzerine düzenlenen vergi inceleme raporu-
na dayanılarak resen salınan kaçakçılık cezalı kurumlar vergisi ile ö-
zel usulsüzlük cezasına karşı açılan davayı kısmen kabul ederek randı-
man yöntemiyle bulunan matrah farkına bağlı vergiyi kusur cezalı ola-
rak değiştiren, örtülü kazanç dağıtımı nedeniyle bulunan matrah farkı-
nı ise katma değer vergisine ilişkin davada yaptırılan bilirkişi in-
celemesi sonucu düzenlenen raporda belirlenen ... lira üzerinden kusur
cezalı olarak değiştiren, özel usulsüzlük cezası yönünden davayı red-
deden vergi mahkemesi ısrar kararı yükümlü tarafından temyiz edilmiş-
tir.
Vergi mahkemesinin ilk kararının iki işyerinin satışı sırasında
kazancın örtülü olarak dağıtıldığı görüşüyle bulunan matrah farkına i-
lişkin hüküm fıkrasına karşı vergi dairesi müdürlüğü tarafından yapı-
lan temyiz başvurusu reddedilmiş, yükümlü istemi kabul edilerek, örtü-
lü kazanç dağıtımı için gerekli şartları arayan Kurumlar Vergisi Kanu-
nunun 17 nci maddesinin 1 inci fıkrasında belirtilen koşulların varlı-
ğı araştırılmadan yanlızca ortaklardan birinin bacanağına düşük bedel-
le satış yapıldığından bahisle örtülü kazanç dağıtıldığının kabul edi-
lemeyeceği gerekçesiyle karar yükümlü lehine bozulmuştur.
Temyiz istemi reddedilen vergi dairesi müdürlüğünün karar dü-
zeltme istemi de reddedildiğinden bu yönden bulunan farkın ... lira
olarak kesinleştiği ve bu miktarı aşamayacağı açıktır.
Dördüncü Daire kararı yükümlü lehine bir bozma hükmü içerdiğin-
den, katma değer vergisi dosyasında yaptırılan bilirkişi incelemesi
sonucu düzenlenen rapora dayanılarak matrahın yükümlü aleyhine artı-
rılması mümkün değildir. Mahkemenin ilk kararında gayrimenkuller için
beyan edilen emlak vergisi değerinin ortalaması esas alınarak ... lira
olarak tespit edilen miktarı aşan değer esas alınarak tesis edilen hü-
küm fıkrasında yasal isabet görülmemiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinde resen vergi
tarhı; vergi matrahının tamamen veya kısmen defter kayıt ve belgelere
veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde
takdir edilen veya inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah
kısmı üzerinden vergi tarh olunması şeklinde tanımlanmış, maddenin 2
nci fıkrasının 4 üncü bendinde, defter kayıtları ve bunlarla ilgili
vesikaların vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan
vermeyecek derecede noksan, usulsüz ve karışık olması dolayısıyla ih-
ticaca salih bulunmaması resen takdir nedeni kabul edilmiştir.
Yükümlü şirketin, yurt içinden satın aldığı canlı dana ve hazır
taze ve donuk karkas dana eti ile yurt dışından başka şirketlerce ge-
tirtilen hazır taze ve donuk karkas dana etini satın alarak bunları
yurt içinde sattığı anlaşılmaktadır. Tüm alış miktarları kendi kayıt-
larından tespit edilen davacının faaliyetinin her şekli ile ilgili o-
larak çeşitli kuruluşlardan öğrenilen fire ve randıman oranlarının or-
talaması dikkate alınarak satılması gereken et miktarı hesaplanıp bir
kısım satışlarını kayıt dışı bıraktığı tespit edildiğinden randıman
yoluyla bulunan matrah farkı üzerinden salınan verginin kusur cezalı
olarak değiştirilmesi yolundaki ısrar hükmünde hukuka aykırılık görül-
memiştir.
Özel usulsüzlük cezasının, idarenin izaha davet yazısına cevap
verilmemesi sebebiyle kesildiği ve bu davet yazılarının tebliğinden
sonra defter ve belgeler incelemeye ibraz edilerek, raporun bu belge-
lere göre düzenlendiği anlaşıldığından kesilen özel usulsüzlük ceza-
sında yasaya uygunluk görülmemiştir.
Bu nedenle yükümlünün temyiz isteminin, randımandan kaynaklanan
matrah farkı ve örtülü kazanç dağıtımı nedeniyle bulunan matrah farkı-
nın ... liralık kısmı yönünden reddine, istemin bu miktarı aşan kısmı
ile, özel usulsüzlük cezasına ilişkin kısmı yönünden kabulü ile ...
Vergi Mahkemesinin ... günlü, ... sayılı kararının sözü edilen hüküm
fıkralarının bozulmasına, yeniden verilecek kararda karşılanacağından
yargılama giderleri yönünden hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına ka-
rar verildi.
(YÖ/ES)
(DAN-DER; SAYI: 102)
|