|
TURİZM İSTİSNASI UYGULANMASINDA, SEYEHAT ACENTASI SIFATI İLE ELDE EDİ-
LEN DÖVİZ HASILATININ TAMAMINA DEĞİL, BU HASILATTAN PAY ALAN TURİZM MÜ
ESSESELERİNE VERİLEN PAYDAN SONRA KALAN HASILATA İSTİSNA UYGULANMASI
GEREKTİĞİ HK.
Yükümlü anonim şirteni 1987 takvim yılı işlemlerinin incelenmesi sonu-
cu vergi inceleme raporunda bulunan matrah farkı üzerinden kaçakçılık
cezalı kurumlar vergisi salınmıştır. Vergi Mahkemesi kararıyla; uyuş-
mazlığın, davacı kurumun seyahat acentası sıfatı ile elde ettiği hası-
latın tamamına mi, yoksa bu hasılatın elde edilmesinde turizm hizmet-
leri ile katkıda bulunan ve pay alanlara ödenen miktardan sonra kalan
hasılata mı uygulanacağı hususunun kaynaklandığı, Kurumlar Vergisi Ka-
nunu'nun 8.maddesinin 10 numaralı bendinde bu istisnanın hizmetleri do
layısıyla pay alanlara fatura karşılığında ödenen miktarların düşülme-
sinden sonra bünyede kalan hasılat tutarına uygulanacağına dair bir dü
zenlemeye yer verilmediği, 10 numaralı bendin, ihracat istisnasında mü
kerrer uygulamaya, yani hem ihracatı yapan, hem de ihracatçıya mal tes
lim edenlere ayrı ayrı istisna uygulama olanağı tanıyan 6 numaralı
bent hükmü ile paralellik taşıdığı ve her iki bendin de istisnalar baş
lıklı 8.maddede yer aldığı, dolayısıyla hem dövizi bozduranların, hem
de pay alanların ayrı ayrı istisnadan yararlanabilecekleri, davacı
şirketin yurt dışından sağladığı dövizler de hasılatı oluşturduğundan,
bu hasılattan turizm hizmetleri ile kendisine katkıda bulunanlara ver-
diği payları düşmeden tamamına istisna uygulanması gerektiği, iade fa-
turalarından doğan ve davacı tarafından da kabul edilen 107.670.725 li
ra hasılata isabet eden istisna farkının ise yerinde olduğu gerekçesiy
le cezalı tarhiyatın 21.534.115 lira matrah üzerinden yapılmasına ka-
rar vermiştir. Yükümlü temyiz dilekçesinde, kaçakçılık cezasının kusur
cezasına çevrilmesi vergi dairesi müdürlüğü temyiz dilekçesinde tarhi-
yatın aynen onanması gerektiği ileri sürülerek mahkeme kararının bozul
ması istenmektedir.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun istisnalar başlıklı 8.maddesinin 10 numara
lı bendinde "Turizm Endüstrisini Teşvik Kanunu hükümleri dairesinde
"Turizm Müessesesi" belgesi veya 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Se-
yahat Acentaları Birliği Kanunu gereğince "Seyahat Acentası İşletme
Belgesi" almış olan kurumların döviz olarak elde ettikleri hasılatın
% 20 si mezkur dövizlerin yetkili bankalarda bozdurulduğunun tevsiki
şartıyla kurum kazancından indirilir. Elde edilen dövizleri bizzat boz
durmayan ve dövizi sağlayan müessese veya acentadan doğrudan doğruya
pay alan turizm müesseseleri, bu istisnadan aldıkları pay oranında fay
dalanırlar." hükme mevcuttur.
Yukarıda açıklanan bent hükmüne göre, elde edilen dövizleri bizzat boz
durmayan ve dövizi sağlayan müessese veya acentadan doğrudan doğruya
pay alan turizm müesseselerinin aldıkları paylar hasılattan ayrılaca-
ğından, turizm işletme belgesi olmayan ve istisnadan yararlanma olana-
ğı bulunmayan yerlere yapılan harcamalar işletmenin gideri olup, hası-
lattan pay alma sayılmayacağı cihetle, istisna uygulanacak hasılat
miktarının, istisnadan yararlanacak müesseselere verilecek paydan son-
ra kalan kısım olması gerekmektedir. Bu durumda söz konusu istisnanın
mükerrer uygulanma olanağı bulunduğundan söz etmek de mümkün değildir.
Bu esasa göre muhasebesini kurup, istisnadan yararlanabilecek turizm
müesseselerine verilen paydan sonra kalan hasılata istisna uygulayan
yükümlü kurum adına yapılan tarhiyat yerinde değildir.
Vergi inceleme raporuyla tespit edilen ve yükümlü tarafından da kabul
edilen matrah farkı yerinde olup, söz konusu matrah farkı yükümlünün
defter ve belgelerinin incelenmesi sonucu ortaya çıktığı ve istisna uy
gulamasıyla ilgili olduğu için olayın oluşumu ve niteleğine göre dava-
cıya kasıt izafe edilemeyeceğinden uygulanan kaçakçılık cezasının ku-
sur cezasına çevrilmesi gerekmektedir.
Bu nedenle, vergi dairesi müdürlüğünün temyiz isteminin reddine, yüküm
lü temyiz isteminin kabulüyle İstanbul 3.Vergi Mahkemesinin 25.11.1991
günlü ve 1991/2090 sayılı kararının kaçakçılık cezasına ilişkin hüküm
fıkrasının bozulmasına karar verildi.
(DAN-DER; SAYI:90) ŞT/ES
|