|
DEFTER VE BELGELERİNİ ZORLAYICI NEDENLE İBRAZ ETMEYEN KURUMUN DÖNEM
MATRAHININ RESEN BELİRLENMESİ SIRASINDA, İLGİLİ YIL KURUMLAR VERGİSİ
VE KATMA DEĞER VERGİSİ BEYANNAMELERİNDE YER ALAN HASILAT TOPLAMININ %
15'NİN GAYRİSAFİ KAZANCI OLUŞTURDUĞUNUN KABULÜNDE VE BULUNAN MATRAH Ü-
ZERİNDEN YAPILAN TARHİYATTA HUKUKA AYKIRILIK BULUNMADIĞI HK.
Uluslararası taşımacılık faaliyetinde bulunan davacı şirketin 1986 yı-
lına ilişkin defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmemesi üzerine,
ilgili yıl kurumlar vergisi ve katma değer vergisi beyannameleri dik-
kate alınarak yapılan inceleme sonucunda adına resen kurumlar vergisi
salınmış, kaçakçılık cezası kesilmiştir.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen İçel 2.Vergi Mahkemesi
24.2.1992 günlü ve 1992/124 sayılı kararıyla; davacı şirketin 1986 yı-
lı defter ve belgelerinin işyerinde 19.8.1988 tarihinde çıkan yangında
yandığının Asliye Ticaret Mahkemesince tespit edildiği, 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 13 üncü maddesinin 4 üncü bendinde; sahibinin i-
radesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikaların elden çık-
mış olması halinin mücbir sebep kabul edildiği, aynı Yasanın 30 uncu
maddesinin üçüncü bendinde; defter ve belgelerin vergi incelemesi yap-
maya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemesinin resen
takdir sebebi kabul edildiği, bu durumda, incelemenin defter ve belge-
ler dışındaki unsurlar esas alınarak yapılmasının yasaya uygun olduğu,
aksi düşünce ile mücbir sebep nedeniyle yükümlülerin vergi incelemesi
dışında tutulması halinde, beyanın gerçeğe uygun olup olmadığının tes-
pit edilemeyeceği ve bu halin yasa koyucu tarafından öngörüldüğünün
düşünülemeyeceği, ancak inceleme elemanı tarafından davacı şirketin
ilgili yıl hasılatının % 15'i kadar gayrisafi kazanç elde edeceği ka-
bul edilerek bu şekilde matrah belirlenmesinin, bir tespit ve incele-
meye dayanmaksızın varsayımdan ibaret olduğu gerekçesiyle vergi ve ce-
zanın kaldırılmasına karar vermiştir.
Bu karara karşı Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından yapılan tem-
yiz başvurusunu inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi, 5.4.1994 günlü ve
1994/1978 sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu
maddesinin 3 üncü bendi uyarınca, davacı şirket tarafından defter ve
belgelerin ibraz edilmemesinin resen takdir sebebi olduğu, defter ve
belgelerini ibraz etmeyen davacı şirketin dönem kazancının bir takım
ölçü ve değerlerden hareketle tesbiti gerekeceğinde kuşku bulunmadığı,
bu yasal düzenlemeler karşısında hesaplanan matrah farkına göre yapı-
lan tarhiyatın varsayıma dayandığı gibi soyut nedenlerle kaldırılma-
sında isabet görülmediği gerekçesiyle vergi mahkemesi kararının bo-
zulmasına karar vermiştir.
Bozma kararına uymayan İçel 2.Vergi Mahkemesi kararıyla, aynı
hukuksal nedenlerle ilk kararında direnmiştir.
Vergi Dairesi Müdürlüğü, davacı şirketin kurumlar vergisi ve
katma değer vergisi beyannamelerinde yer alan bilgiler esas alınarak
yapılan tarhiyatın yasaya uygun olduğunu ileri sürmekte ve direnme ka-
rarının bozulmasını istemektedir.
1986 yılına ilişkin defter ve belgelerini incelemeye ibraz et-
meyen davacı şirketin, ilgili yıl kurumlar vergisi ve katma değer ver-
gisi beyanmameleri dikkate alınarak dönem matrahının belirlenmesi
yoluna gidilerek, ihtilaflı yılda beyan edilen toplam hasılatın % 15
inin gayrisafi kazanç olarak kabul edilmesi suretiyle bulunan matrah
üzerinden yapılan tarhiyatı, matrahın inceleme yapılmaksızın varsayım-
la belirlendiği gerekçesiyle kaldıran vergi mahkemesi direnme kararı
temyiz edilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinde resen vergi
tarhı; "...vergi matrahının tamamen veya kısmen defter kayıt ve belge-
lere veya kanuni ölçülere dayanılarak tesbitine imkan bulunmayan hal-
lerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incele-
mesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında
belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması..."
şeklinde tanımlanmış, aynı maddenin üçüncü bendinde de; "Bu Kanuna gö-
re tutulması mecburi olan defterlerin vergi incelemesi yapmaya yetkili
olanlara herhangi bir sebeple..." ibraz edilmemesi halinde vergi mat-
rahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni öl-
çülere dayanılarak tesbitinin mümkün olmadığının kabul edileceği be-
lirtilmiştir. Defter ve belgelerin ibraz edilmemesi hali resen takdir
nedeni olarak kabul edildiğine göre defter ve belge ibraz edilmediği
sabit bulunan olayda, davacı şirketin dönem kazancının kimi ölçü ve
değerlerden hareketle tesbiti gerekeceğinde kuşku yoktur. Bu durumda,
ilgili yıl beyanlarının incelenmesi üzerine saptanan hasılata % 15
gayrisafi kazanç nisbetinin uygulanması suretiyle hesaplanan matrah
farkına göre yapılan tarhiyatı, yeterli inceleme yapılmadığı ve varsa-
yıma dayalı olduğu gerekçesiyle kaldıran mahkeme kararında hukuka uy-
gunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile İçel 2.Vergi
Mahkemesinin 23.5.1995 günlü ve 1995/292 sayılı ısrar kararının bozul-
masına karar verildi.
(MT/ES)
|