|
İNCELEME ELEMANINCA ŞİRKET MÜDÜRÜNDEN TESLİM ALINAN İKİNCİ KAYIT NİTE-
LİĞİNDEKİ BELGELER İLE ŞİRKET ORTAĞININ BEYANINA DAYANILARAK TEMMUZ VE
AĞUSTOS AYI HASILATININ ORTALAMASININ 2/3 ÜNÜN ESAS ALINMASI SURETİYLE
YIL KAZANCININ TESBİTİNDE KANUNA AYKIRILIK BULUNMADIĞI HK.
Sağlık ve tedavi hizmetleri ile iştigal eden davacı şirketin 1993 tak-
vim yılına ilişkin defter ve belgelerinin incelenmesi sonucunda bulu-
nan matrah farkı üzerinden adına re'sen salınan kurumlar vergisi, ge-
çici kurumlar vergisi ile kesilen kaçakçılık ve özel usulsüzlük ceza-
larına karşı açılan davanın; vergi inceleme raporunun dayanağını oluş-
turan gerek hastalardan alınan ücretleri gösteren belgeler ve gerekse
şirketin gelir-gider ve tahsilatı ile bilumum sair harcamalarını gös-
teren gelir-gider cetvelleri, banka çeklerinin inceleme elemanına şir-
ket müdürü ... tarafından imza karşılığı tutulan tutanak ile teslim e-
dildiği, öte yandan şirketle ilgili diğer bilgileri şirketin iki kuru-
cusundan biri olan ve dava dilekçesinde aksi iddia edilmeyen şirket
yönetim kurulu başkanı sıfatıyla ifade veren ve şirket temsilcisi ola-
rak tarhiyat öncesi uzlaşmaya katılan kişinin imzasına havi tanzim e-
dilen tutunak muhteviyatına dayanılarak düzenlenen inceleme raporunun
usulüne uygun olarak düzenlendiğinden davacı şirket iddiasında isabet
görülmediği, şirketin işyerinde muayene ve tedavi ettiği hastalar için
vergi usul kanununa uygun olarak bastırılmayan fişler ile poliklinik
hastalarını gösteren mizan şeklinde düzenlenmiş gelir-gider cetvelle-
rindeki rakamların incelenmesi neticesinde bulunan rakamların defter
kayıtlarıyla uygunluk arzetmediği, dolayısıyla bir kısım hasılat için
fatura kesilmeyerek beyan dışı bırakıldığı nedeniyle vergi matrahının
re'sen takdirine gidilmesi yerinde ise de, inceleme elemanınca Temmuz
ve Ağustos ayları için tesbit edilen matrah farkından hareketle yılın
diğer 10 aylık dönemi için orantı suretiyle matrah farkı bulma ciheti-
ne gidilmesinin yerinde olmadığı, oysa hastaların açık adresi karşı-
sında karşıt incelemeye başvurulmasının gerçeğe daha uygun düşeceği
nitekim Temmuz-Ağustos dönemleri gelir ve giderleri hakkında açık bil-
gi veren şirket yönetim kurulu başkanının diğer aylar için "değişken-
lik arz edeceği" yönündeki beyan ve ifadesinin araştırılması gerekir-
ken bu aylar için kıyas ve orantı kurmak suretiyle matrah farkı bulma
cihetine gitmesinin yerinde olmadığı, şirket yönetim kurulu başkanının
Temmuz ve Ağustos aylarında elde ettiği bir kısım hasılatı için fatura
kesmediği ücretli olarak çalıştırdığı doktorlara yaptığı ödeme için
belge düzenlemediği yolundaki açık beyan ve ifadesi sonucu bu aylar i-
çin bulunan matrah farkı yerinde olup, ancak yine inceleme elemanınca
bu dönem hasılatlarının tesbitinde de hata yapıldığı, inceleme rapo-
rundaki verilere göre şirketin 1993/Temmuz ayı hasılatı ... lira, gi-
derlerinin ise ... lira olduğundan beyan dışı bırakılan gelirin ...
lira olduğu halde ... lira olarak alındığı, keza yine Ağustos ayı ge-
liri ... lira, giderlerinin ise ... lira olduğundan beyan dışı bırakı-
lan gelir ... lira olduğu halde inceleme elemanınca ... lira olarak a-
lındığının görüldüğü, bu durumda davacı şirketin anılan yılın Temmuz
ve Ağustos ayları toplam beyan dışı bıraktığı hasılatı ...lira olmakta
isede ... lira zarar gözönünde bulundurulduğunda gelir vergisi yönün-
den matrah farkı kalmadığı gerekçesiyle gelir vergisine ilişkin kısmı-
nı kabul eden, özel usulsüzlük cezasını ise, davacı şirketin Temmuz
ayında ...lira Ağustos ayında da 194.967.280.- liralık hasılatı için
fatura düzenlenmediği gerekçesiyle kesilmesi gereken özel usulsüzlük
cezasının ... lira olduğu gerekçesiyle bu miktar üzerinden onayan faz-
laya ilişkin kısmını kaldıran Balıkesir Vergi Mahkemesinin 28.3.1995
gün ve 1995/106 sayılı kararının; inceleme raporuna istinaden belirle-
nen matrah farkı üzerinden yapılan tarhiyatın yerinde olduğu ileri sü-
rülerek bozulması istemidir.
213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 30. maddesinde; re'sen vergi
tarhının, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve bel-
gelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tesbitine imkan bulunmayan
hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi ince-
lemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporla-
rında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunma-
sı şeklinde tarif edildiği, inceleme raporunda bu maddeye göre belir-
lenen matrah veya matrah farkının re'sen takdir edilmiş sayılacağı,
maddenin 6.bendinde de, tutulması zorunlu olan defterlerin veya veri-
len beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunması
halinin re'sen takdir nedeni olduğu hükme bağlanmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; inceleme elemanınca, 9.6.1994
tarihinde işyerinde hem inceleme hazırlık çalışması, hemde kayıt niza-
mı denetimi yapmak amacıyla şirketin işyerine gidilerek faaliyet sıra-
sında ne tip belgeler kullanıldığı ve nasıl çalışıldığının araştırıl-
dığı, kullanılan belgelerin bir kısmı ile 1993 yılının Temmuz ve Ağus-
tos aylarında elde edilen hasılat ve yapılan çeşitli ödemeleri göste-
ren mizan şeklinde düzenlenmiş kayıtların yer aldığı kağıtların defter
kayıtları ile mukayese edilmek üzere şirket müdürünün rızası ile ken-
di- sine imzalatılarak alındığı, şirketin en büyük hissesine sahip Dr.
...'in ihtirazı kayıt koymaksızın imzaladığı 26.10.1994 tarihli tuta-
naktaki ifadesinde de, bu belgelerde yer alan kayıtların doğru olduğu-
nu kabul ettiği, nöbetçi ve uzman hekimlere yapılan ücret ödemelerini
belgelendiremedikleri için gelir vergisi kesintisi yapmadıklarını ve
muhtasar beyanmameye dahil etmediklerini, bu aylardaki hasılata bir
kısmı için ihmal sonucu fatura kesilmesinin unutulduğunu dolayısıyla
defter kayıtlarına intikal ettirilmediğini beyan etmiştir. 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 3/B maddesinde; vergilendirmede vergiyi doğuran
olayın gerçek mahiyetinin esas olduğu hükme bağlandığından, dava konu-
su olayda, davacı şirketin, belli aylara ait hasılatı, ücret ödemele-
ri ve sair giderlerinin gerçek miktarı inceleme elemanınca şirket mü-
düründen teslim alınan ikinci kayıt niteliğindeki belgeler ile şirket
ortağının beyanıyla kanıtlandığından bu belgelerle defter kayıtlarının
mukayesesi sonucunda şirketin defter kayıtlarının gerçek hasılat ve
giderlerini göstermediğinden vergi matrahının re'sen takdirinde kanuna
aykırılık görülmemiştir.
Her ne kadar 1993 yılının Temmuz ve Ağustos ayları dışındaki
diğer aylarda elde edilen hasılat ile yapılan giderler tesbit edileme-
miş ise de, tedavi hizmeti veren bir işletmede elde edilen hasılat ile
yapılan giderlerin aylar itibariyle büyük farklılıklar göstereceği ka-
bul edilemiyeceği gibi inceleme elemanınca dönem matrahının takdirinde
davacı şirket lehine davranılmak suretiyle 10 aylık hasılatın Temmuz
ve Ağustos aylarına ait hasılatın ortalamasına göre değil bu aylara a-
it hasılat ortalamasının 2/3'ünün esas alınması suretiyle tesbit edil-
diği görülmüştür.
Bu durumda olayda yapılan takdir işlemi, tesbit edilen bir fi-
yat veya bedelin diğer emtialara teşmili olmayıp bir ticari işletmenin
iş hacmının gözönünde bulundurulması suretiyle matrah takdiri olduğun-
dan aksi yolda verilen mahkeme kararında yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Balıkesir Ver-
gi Mahkemesi kararının bozulmasına karar verildi.
(MT/NÇ)
|