|
1991-1993 YILLARINA AİT ÜÇ YIL GEÇERLİ OLMAK ÜZERE SAPTANAN ORTALAMA
KAR HADDİ CETVELİNİN BEYAN DÖNEMİNDEN SONRA 30.4.1992 TARİHİNDE İLAN
EDİLMESİNİN BU CETVELDE YER ALAN ORTALAMA KAR HADLERİNİN 1991 YILI GE-
LİRLERİ İÇİN UYGULANMASINA ENGEL TEŞKİL ETMEDİĞİ HK.
1991 takvim yılı için beyan ettiği gayrisafi kazancı ortalama kar had-
di esasına göre düşük bulunan, davacı adına ikmalen gelir vergisi sa-
lınmıştır. Adana 1.Vergi Mahkemesinin 15.12.1992 günlü ve 1992/1480 sa
yılı kararıyla, ihtilaflı dönem için geçerli olan ortalama kar hadleri
nispetinin, uygulanacağı yıldan ve beyannamenin verilmesinden sonra
30.4.1992 günlü Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmesi ve ilgi-
li vergi dairesinde 4.5.1992-4.6.1992 tarihleri arasında asılarak ilan
olunması nedeniyle, geç yürürlüğe giren ortalama kar haddi nispetleri-
nin 1991 yılı gelirlerine uygulanarak ortalama kar hadlerine göre dü-
şük beyanda bulunulduğu gerekçesiyle tarhiyat yapılmasının yerined gö-
rülmediği gerekçesiyle tarhiyatın kaldırılmasına karar verilmiştir. Da
valı İdare, 30.4.1992 günlü ve 21214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
ortalama kar hadleri nisbeti 1991, 1992, 1993 yıllarını kapsadığından
1991 takvim yılı için uygulanan nisbetin yerinde olduğunu ileri süre-
rek kararın bozulmasını istemektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 111.maddesinde, "Kısmen veya tama-
men perakente satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikle
ri gayri safi kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tesbit olunan ortala
ma kar hadlerinin, perakente satılan emtianın maliyet bedellerine uygu
lanması suretiyle bulunacak miktara göre düşük olduğu takdirde, beyan
edilen gayrisafi kazançlar yerine, bu suretle bulunan miktarlar ikma-
len vergi tarhına esas alınır..... Bu maddeye göre tarhiyat yapılabil-
mesi için farkın yüzbin lirayı aşması ve tespit edilen bu farklılık ne
deniyle mükelleften izahat talep edilmesine rağmen, mükellefin süresi
içinde izahat vermemiş olması veya verdiği izahatın yeterli görülmemiş
olması şarttır." hükmü yer almaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 42.maddesine göre tespit edilen, aynı
yasanın 43.maddesine göre ilan edilerek kesinleşen ortalama kar hadle-
rinin üç yıl süre ile uygulanacağı yasanın 44.maddesinde belirtilmiş-
tir.
Anılan madde hükümlerine göre, Merkez Komisyonunca kesin miktarları ta
yin edilerek kesinleşen ortalama kar hadlerine ait cetvellerin Maliye
ve Gümrük Bakanlığınca mahallerine tebliğ edilmeleri üzerine, Vergi
Daireleri tarafından, Bakanlıktan gelen bu cetvellerin bir ay süre
ile, dairelerin uygun bir yerine asılmak suretiyle ilan edileceği ve
bu cetvellerin ayrıca Resmi Gazete ile ilan edilerek yürürlüğe girece-
ği öngörülmüştür.
Ortalama kar hadleri yürürlükte bulunduğu yıllar için yükümlülerin be-
yan etmesi gereken asgari kazanç oranlarını tebpit etmekte olup, yüküm
lülerin saptanan bu oranlar üstünde kazanç beyan etmeleri mümkündür.
Esas olan, yükümlülerin hasılat ve gider farkını teşkil edecek olan
gerçek geliri üzerinden vergilendirilmesidir. Ortalama kar haddi esası
na göre vergileme ile beyan edilecek gelirin gerçeğe en yakın biçimde
kavranılması amaçlanmıştır. Bu nedenle yükümlü tarafından beyan edilen
kazancın, ortalama kar haddine göre hesaplanan miktardan düşük bulunma
sı halinde, yükümlülere bu farkı izah etme imkanı tanınmakta, haklı ne
denlere dayanan izahlar düşüklük nedeni olarak kabul edilmektedir. Öte
yandan mükellefler, ilgili dönemde tutmuş oldukları defter kayıtlarına
göre kazançlarını beyan etme durumundadırlar. Beyandan sonra uygulana-
cak ortalama kar hadlerine ait cetvellerin geç ilan edilmiş olması eko
nominin durumuna ve piyasanın şartlarına göre tayin edilen oranların
geçerli olduğu vergilendirme dönemleri için uygulanmasına engel teşkil
etmemektedir. 30.4.1992 tarih ve 21214 sayılı Resmi Gazetede yayımlana
rak yürürlüğe giren ve 1991 yılını da kapsayan ortalama kar hadleri
cetvelinde gösterilen oranlar esas alınarak bulunan matrah farkı üze-
rinden yapılan tarhiyatın cetvelin beyan dönemi geçtikten sonra yayın-
landığı gerekçesiyle terkininde isabet görülmemiştir.
Bu nedenlerle Adana 1.Vergi Mahkemesinin 1992/1480 sayılı kararın bo-
zulmasına karar verildi.
ŞT/ES
|