|
YASANIN ARADIĞI ŞARTLARI TAŞIYAN GİDER MAKBUZUNUN GERÇEĞİ YANSITMADI-
ĞININ TESPİT EDİLMEMESİ HALİNDE GİDER YAZILABİLECEĞİ, YÜKÜMLÜNÜN İŞ
KOLUNDA HER AŞAMADA FARKLI FİRE ORANLARI OLUŞABİLECEĞİNDEN ORTALAMA
FİRE UYGULANAMAYACAĞI DEFTER VE BELGELER ÜZERİNDE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ
YAPILMASI GEREKTİĞİ HK.
1993 yılına ilişkin işlemlerinin incelenmesi üzerine düzenlenen vergi
inceleme raporuna dayanılarak davacı adına ikmalen ve resen salınan
kurumlar vergisi ve kesilen kaçakçılık cezasına karşı açılan davayı
inceleyen ... Vergi Mahkemesi, ... günlü, 1996/491 sayılı kararıyla;
piliç alış ve satışlarında oluşan ortalama fire oranının, İstanbul,
İzmir ve Balıkesir Ticaret Odalarından alınan bilgi doğrultusunda %
2,5 olarak tespit edildiği, inceleme elemanının binde 7 fire oranını
esas aldığı, matrahın % 2,5 fire oranına göre azaltılması gerektiği,
adına gider pusulası düzenlenen Recep Devekuş'un 25.1.1994 tarihinde
işe başladığı, 31.12.1993 tarihinde düzenlenen gider pusulasında be-
lirtilen işin bu şahıs tarafından yapıldığının kabul edilemeyeceği, bu
farka isabet eden vergi ve kaçakçılık cezasında kanuna aykırılık bu-
lunmadığı, % 2,5 fire oranına göre azaltılan matrah farkının defter ve
belgelerden hesaplanması nedeniyle bu fark üzerinden salınan vergiye
kusur cezası kesilmesi gerektiği gerekçesiyle tarhiyatı değiştirmiş-
tir.
Tarafların temyiz istemini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi,
... günlü, 1998/645 sayılı kararıyla; davacı şirkete ait kamyonun kasa
tamiri için düzenlenen ve Kanunun aradığı şartları taşıyan, üzerinde
herhangi bir kazıntı silinti veya tahrifat bulunmayan bu belge karşı-
lığı söz konusu işin yapıldığının kabulü gerektiği, kararın bu yönden
davanın reddi yolundaki hüküm fıkrasında isabet görülmediği, envan-
terden bulunan matrah farkı nedeniyle davacının, hem nakliye hem de
piliçlerin parçalanması sırasında ayrı ayrı fire oluştuğunu iddia et-
mesine karşın mahkemenin, davacı iddialarını karşılayacak biçimde a-
raştırma yapmadığı, Balıkesir Sanayi Odası yazısından kurumun faaliye-
ti açısından her aşama için ayrı fire oluşabileceğinin anlaşıldığı, o-
luşabilecek toplam fire oranının tesbiti için bilirkişi incelemesi
yaptırılması gerektiği gerekçesiyle kararı bozmuş, vergi dairesi mü-
dürlüğünün temyiz istemini reddetmiştir.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi, ... günlü, 1998/311
sayılı kararıyla; davacının, inceleme raporları ile tespit edilen pi-
liç ve parçalanmış pilicin dönem başı mevcudu, dönem içi alış ve satış
miktarlarını aynen kabul ettiği, piliç boynuna ait fire oranının nor-
mal olmayan olağanüstü fire olarak kabul edilmesi gerektiğini, piliç
ve parçalanmış piliçte Edirne Ticaret Odasınca belirlenen mutad fire
oranlarının uygulanması neticesinde ise kaydi envanter açığı kalmaya-
cağını iddia ettiği, Vergi Usul Kanununun 278 inci maddesinde olağan-
üstü firenin kabulü için 267 nci madde gereğince emsal bedelin tespiti
gerektiği, yükümlünün başvurusu üzerine Edirne Ticaret Odasınca belir-
lenen ve dava dilekçesindeki hesaplamaya esas alınan fire oranlarının
% 10,8'e ulaştığı, mahkemelerince verilen ara kararı üzerine İstanbul,
İzmir, Balıkesir Ticaret odalarının bildirdiği fire oranlarının orta-
lamasının ise % 2,5 fireyi doğruladığı, Edirne Ticaret Odası verileri-
ni doğrulayan başka bir veri bulunmadığı, kamyon tamiri nedeniyle dü-
zenlenen gider pusulasını imzalayan kişinin o tarihte işe başlamadığı
ve ifadesinde böyle bir iş yapmadığını belirttiği, her ne kadar davacı
gider pusulasını ...'un işçisi olan ... isimli şahsın imzaladığını i-
leri sürmekte ise de yapılan araştırmada Recep Devekuş'un bu isimde
bir işçisi olmadığının anlaşıldığı, dolayısıyla bu iddiaya itibar edi-
lemeyeceği gerekçesiyle ilk kararında ısrar etmiştir.
Direnme kararı taraflarca temyiz edilmiş; yükümlü tarafından
gider pusulasını imzalayan kişinin kendi beyanı ile bu işi yaptığını
kabul ettiği, fire oranlarının bilirkişi incelemesi ile tespit edile-
bileceği, vergi dairesi müdürlüğü tarafından cezalı tarhiyatın hukuka
uygun olduğu ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir.
Toptan gıda ve et mamulleri ticareti yapan yükümlü şirketin
1993 yılına ilişkin işlemlerinin incelenmesi üzerine düzenlenen vergi
inceleme raporuna dayanılarak adına salınan kaçakçılık cezalı kurumlar
vergisini matrahı azaltıp, cezanın bir kısmını kusura çevirmek sure-
tiyle değiştiren vergi mahkemesi ısrar kararı taraflarca temyiz edil-
miştir.
Vergi mahkemesi kararının matrahın azaltılıp cezanın bir kısmı-
nın kusura çevirilmesi yolundaki hüküm fıkralarına karşı vergi dairesi
müdürlüğünce yapılan temyiz başvurusu Danıştay Dördüncü Dairesince
reddedilmiş ve söz konusu hüküm, karar düzeltme yoluna başvurulmaksı-
zın vergi idaresi yönünden kesinleşmiştir. Kararın diğer hüküm fıkra-
larının davacı lehine bozulması üzerine verilen ısrar kararının varlı-
ğına dayanılarak idare yönünden kesinleşen hüküm fıkralarının yeniden
temyiz incelemesine tabi tutulmasına olanak bulunmamaktadır.
Pazarlama faaliyetinde kullanılan frigorifik kamyonun kasa ta-
miri gerektirmediği yönünde herhangi bir saptama yapılmaksızın, bu iş
için düzenlenen ve yasal koşulları taşıyan gider pusulasını imzalayan
kişinin, belgenin imzalandığı tarihten sonra mükellefiyet tesis ettir-
mesi nedenine dayandırılarak belgede yazılı tutarın matraha alınması
hukuka uygun düşmemiştir.
213 sayılı Yasanın 30 uncu maddesinde resen vergi tarhı; vergi
matrahının tamamen veya kısmen defter kayıt ve belgelere veya kanuni
ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir edilen
veya inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerin-
den vergi tarh olunması şeklinde tanımlanmış, maddenin 2 nci fıkrası-
nın 4 üncü bendinde, defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikaların
vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek de-
recede noksan usulsüz ve karışık olması dolayısıyla ihticaca salih bu-
lunmaması hali resen takdir nedeni kabul edilmiştir.
Bir vergi incelemesinde maksat, yükümlünün dönem matrahının en
doğru şekilde tesbit edilerek vergilemeye esas olacak matrahı tespit
etmektir.
İlgili dönemde ağırlıklı olarak piliç eti alım ve satımı yapan
yükümlü şirketin defter ve belgeleri üzerinde kaydi envanter yapılarak
tüm alış miktarları ve çeşitlerinin tespit edildiği görülmektedir.
Davacı şirketin faaliyet konusu gereği satın alıp değişik şe-
killerde pazarladığı piliç etinin her aşamada ve her satış şeklinde
ayrı fireler meydana geldiği anlaşılmaktadır. Konuya açıklık getirmek
amacıyla mahkemece çeşitli illerdeki ticaret odalarından ara kararı i-
le istenilen fire oranlarının da bu durumu doğruladığı görülmektedir.
Yükümlünün kayıtlarından tespit edilen ürün türlerine ve mik-
tarlarına göre oluşabilecek fire oranlarının her gruba ayrı ayrı uygu-
lanmasını ve gerçeğe en yakın matrahın bulunmasını sağlamak amacıyla
yaptırılacak bilirkişi incelemesi ile daha doğru bir sonuca ulaşılaca-
ğı kanaatine varıldığından, çeşitli kuruluşlarca bildirilen fire oran-
larının ortalaması bulunarak dönem içinde satışa sunulan emtia mikta-
rına bu oranın uygulanması yoluyla bulunan matrah farkı üzerinden tar-
hiyatın değiştirilmesi yolunda verilen kararda hukuka uygunluk görül-
memiştir.
Bu nedenlerle vergi dairesi müdürlüğü temyiz isteminin incelen-
meksizin reddine, yükümlü temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi Mah-
kemesinin ... günlü, 1998/311 sayılı ısrar kararının yaptırılacak bi-
lirkişi incelemesi sonucuna göre yeniden karar verilmek üzere bozulma-
sına, karar verildi.
(MT/ES)
|