|
GAYRİMENKUL SATIŞI NEDENİYLE ELDE EDİLEN KAZANCIN VERGİLENDİRİLMESİNDE
SATIŞ BEDELİNİN AYNI TAŞINMAZIN EMLAK ALIM VERGİSİ İLE GAYRİMENKUL KIY
MET ARTIŞ VERGİSİ YÖNÜNDEN TAKDİR OLUNAN RAYİÇ BEDELE GÖRE DÜŞÜK OLMA-
SI HALİNDE BU BEDELDİKKATE ALINMAK SURETİYLE VERGİ MATRAHININ TAKDİR
OLUNACAĞI VE RAYİÇ BEDEL TAKDİRİNE İLİŞKİN KARARA VE BU KARARA GÖRE SA
LINAN EMLAK ALIM VE GAYRİMENKUL KIYMET ARTIŞI VERGİLERİNE KARŞI YARGI
YOLUNA GİDİLİP GİDİLMEDİĞİ HUSUSLARI SAPTANMADAN VE TAKDİR KOMİSYONUN-
CA SAPTANAN RAYİÇ BEDELİN EMSAL MUKAYESESİNE VE PİYASA ARAŞTIRILMASINA
DAYANIP DAYANMADIĞI HUSUSLARI ARAŞTIRILMADAN VERGİ MAHKEMESİNCE KARAR
VERİLMESİNİN EKSİK İNCELEMEYİ GÖSTERECEĞİ HK.
Uyuşmazlık, 1973 takvim yılında 1/2 hissesi 3000.-liraya alınan taşın-
mazın 1976 yılında gösterilen 5000.-lira satış bedeli düşük bulunarak
takdir komisyonunca, aynı taşınmaz için emlak alım ve gayrimenkul kıy-
met artışı vergileri yönünden takdir olunan 592,462.-lira rayiç bedel-
den, taşınmaz için ödenen vergi ve yapılan giderler düşülmek suretiyle
saptanan 529.820.-lira matrah üzerinden re'sen salınan gelir ve mali
denge vergileri ile kesilen kaçakçılık cezasını, bilirkişi raporunda
bildirilen değere göre davayı kabul etmek suretiyle terkin eden Vergi
Mahkemesi kararının bozulması istemine ilişkin bulunmaktadır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 81.maddesinin olay tarihinde yürür-
lükte bulunan şeklinde; satın alınan, inşa edilen veya trampa suretiy-
le iktisap olunan gayrimenkullerin alım, inşa veya trampa tarihlerin-
den başlıyarak dört yıl içinde satılmaları, trampa veya istimlak edil-
meleri halinde elde edilen ve bir takvim yılı içinde 10000 lirayı aşan
kazançların bu miktarı aşan kısmının, satış, devir, temlik veya istim-
lak bedelinden, maliyet değerleri ile bu muameleler dolayısıyla yapı-
lan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin indirilmesiyle bulunacak
safi kazancın tesbitinde esas alınan satış bedelinin; aynı taşınmazın
emlak alım veya gayrimenkul kıymet artışı vergileri yğnünden takdir o-
lunan rayiç bedellerine nazaran fahiş miktarda düşüklük göstermesi ha-
linde matrahın re'sen takdir yoluyla tespiti Vergi Usul Kanununun 30.
maddesinin hükmü gereğidir.
Olayda da; davacı tarafından gösterilen 5000 liralık satış bedelinin,
aynı taşınmazın emlak alım ve gayrimenkul kıymet artışı vergileri yö-
nünden takdir komisyonu kararıyla takdir olunan rayiç bedele nazaran
fahiş miktarda düşüK olduğu açık olduğundan; satış bedelinin, dolayı-
sıyla safi kazancın re'sen takdir yoluyla saptanmasında isabet olup ol
madığının söylenebilmesi için anılan takdir komisyonu kararının idari
davaya konu edilip edilmediği, edilmişse idari yargı yerlerince dava-
nın ne şekilde sonuçlandırıldığı, edilmişse takdir kararının emsal mu-
kayesesi ve piyasa araştırılması yapılarak verilip verilmediği araştı-
rıldıktan sonra yapılacak saptamalara göre karar verilmesi gerekirken
Vergi Mahkemesince bu yapılmadan doğrudan doğruya matrah tesbiti için
bilirkişi incelemsi yaptırılmasında ve bilirkişice emsal mukayesesi ve
piyasa araştırması yapılmadan arazinin toprak ve tarımsal verim özel-
liklerine göre bildirilen alım-satım bedellerine dayanılarak karar ve-
rilmesinde isabet görülmemiştir.
Açıklanan bu nedenle, temyize konu Vergi Mahkemesi kararının, anılan
araştırmalar yapılarak hukuka uygunluk denetimi sınırları içinde yeni-
den karar verilmek üzere bozulmasına karar verildi.
AYRIŞIK OY :
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 2.maddesinde yazılı kazanç ve irat-
ları elde ettiği tesbit edilen mükellef hakında,213 sayılı vergi usul
kanununun 30.maddesine göre re'sen vergi salınabilmesi için ancak 30.
maddede vaz edilen, mükellefe ilişkin vergi matrahının tamamen veya
kısmen defter kayıt ve belgelrinden veya kanuni ölçülere dayanılarak
tesbitine imkan olmadığının saptanmasının gerektiği yolundaki hükme uy
gun bir tesbitle mümkündür.
193 sayılı Kanunun olay tarihinde yürürlükte bulunan 81.maddenin 1.ben
dinde yer alan hüküm de belirtilen kazancı elde ettiğinde ihtilaf ol-
mayan mükellefin, 4 yıl içinde satıma tabi tuttuğu gayrimenkulün alım
ve satım bedeli kanunen geçerli belge ve kayıtlara belli iken, bu be-
deller arasındaki farkın 10.000 TL.yı aşan meblağının vergilendirilme-
si gerekirken gayrimenkulün satım tarihindeki rayiç bedelinin takdiri-
ne ilişkin karara dayanılarak mükellef hakkında, yukarda açıklanan
esaslar dairesinde herhangibir tesbit yapmadan takdir yoluyla re'sen
tarh işlemi tesis edilmesinde kanuna uyarlık bulunmaktadır.
Mükellef hakkındaki tarhiyatın terkini yolundaki mahkeme kararında bu
sebeble kanuna ve usule aykırılık bulunmadığından temyiz talebinin red
di gerekeceği oyu ile çoğunluk kararına iştirak etmiyorum.
BŞ/EK
|