Danıştay Dördüncü Daire

Kasete şarkı okuma karşılığında elde edilen gelirin telif ücreti olarak düşürülemeyeceği, dolayısıyla GVK'nın 18. maddesinde belirtilen serbest meslek kazançları istisnası kapsamında değerlendirilemeyeceği. İstemin Özeti: Davacının vermiş olduğu konserden elde ettiği gelir ile yapımcı firmanın çıkarttığı kasete okuduğu eserler karşılığında elde ettiği okuma ücretini beyan etmediği ileri sürülerek düzenlenen inceleme raporuna göre adına re'sen gelir vergisi salınmış, fon payı hesaplanıp, ağır kusur cezası kesilmiştir. Vergi Mahkemesinin kararıyla olayda, davacının 1998 yılında (...) Belediyesince düzenlenen 75. yıl şenliği kapsamında vermiş olduğu konser karşılığı elde ettiği gelir için makbuz düzenlemeyerek gelir kaydetmediği, ayrıca davacının (...) Müzik Üretim Limited Şirketi ile kaset çıkarmak üzere yapmış olduğu sözleşme uyarınca kendisine okuma bedeli olarak ödenen tutara serbest meslek makbuzu düzenlemesine karşın gelir kaydetmeyerek beyan dışı bıraktığı nedeniyle dava konusu tarhiyatın yapıldığı, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 18/2. maddesinde eserlerin sahiplerince neşir, temsil icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretlerin gelir vergisinden müstesna olduğunun belirtildiği, söz konusu konserde davacının sözü ve müziği kendisine ait eserleri icra ettiği, davalı idarece bunun aksine herhangi bir tespit yapılmadığı, bu durumda, anılan konserden elde edilen gelirin başkasına ait veya anonim eserlerin okunması karşılığında alınan gelir olarak düşünmeye ve serbest meslek kazancı olarak vergilendirmeye olanak bulunmadığı, diğer taraftan davacı ile yapımcı firma arasında imzalanan sözleşmede, şirketin sanatçıya okuma bedeli olarak 70.000 adetten sonra satılan her bir kaset/cd için toptan satış fiyatının % 10'unu ödeyeceğinin ve bu ücretlerin dışında telif veya herhangi bir nedenle başka talepte bulunulamayacağının kararlaştırıldığı, bu sözleşme uyarınca çıkarılan kasete okunan on eserden altı adedinin söz ve müziğinin davacıya ait olduğu, bu eserlerin telif ücreti olarak MESAM tarafından asgari 276.000.000 Lira belirlendiği, ancak davacı verdiği taahhütname ve muvafakatnamede kesede okunan söz ve müziği kendisine ait eserlere ait telif bedelini aldığını, yapımcı firmadan başkaca bir alacağının kalmadığını belirttiği, öte yandan yapımcı firmaca davacıya ödenen 20.100.000.000 Lira karşılığında davacı tarafından telif bedeli adı altında serbest meslek makbuzu düzenlendiği, yapımcı firma ile davacı arasında imzalanan sözleşmede anılan meblağın yer almadığı, sadece okuma bedelinin kararlaştırıldığı, bu durumda, davacıya ödenen tutarın kaset yapımına ait sözleşme dışında ödenmesi, sözleşmede okuma bedelinin ayrıca tespit edilmesi, davacının MESAM tarafından belirlenen asgari telif bedeli tutarından vazgeçmesi ve telif bedelini aldığını muvafakatname ile belirtmesi ve serbest meslek makbuzunu bu şekilde düzenlemesi karşısında, alınan tutar okuma bedeli olarak düşünülemeyeceğinden telif bedeli olduğu bu nedenle telif bedeline ait tutarları gelir vergisi kapsamında vergilendirmeye olanak bulunmadığı gerekçesiyle tarhiyatın kaldırılmasına karar vermiştir. Davalı İdare inceleme raporuna göre yapılan tarhiyatın usul ve yasaya uygun olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir. Karar: 193 Gelir Vergisi Kanununun 65. maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu belirtilmiş, serbest meslek faaliyeti de; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 'Serbest meslek kazançlarında istisnalar' başlıklı 18. maddesinde; müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılatın gelir vergisinden müstesna olduğunu, aynı maddenin 2. fıkrasında, eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir hükümlerine yer verilmiştir. Bu kazanç istisnasının uygulanabilmesi için, maddede yer alan fikri ürünlerin serbest meslek faaliyeti olarak meydana getirilmesi, dolayısıyla elde edilen gelirin serbest meslek kazancı olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, serbest meslek faaliyeti sonucu ortaya konulan çalışmaların istisna kapsamında olabilmesi için bu çalışma, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca eser sayılmalıdır. Sözü edilen Kanun'un 1. maddesinde eser; sahibinin hususiyetini taşıyan ve kanun uyarınca ilim, edebiyat, musiki, güzel sanatlar ve sinema eserleri sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri olarak tanımlanmış, bu Kanun kapsamına giren eserler ilim ve edebiyat eserleri ile musiki eserleri, güzel sanat ve sinema eserleri olmak üzere dört grup halinde sayılmıştır. Bir fikir ürünün eser sayılmasındaki önem, onun korunmasıyla sıkı sıkıya ilgilidir. Koruma, ancak toplumun kültürünü geliştiren, zenginleştiren ve ona katkıda bulunan fikri ürünler için sağlanmaktadır. İşte Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesiyle getirilen istisnanın amacı da, bu şekilde toplum kültürüne katkıda bulunan, müellif, mütercim, heykeltıraş, ressam, bestekar ve mucitlerin, ilim ve edebiyat eserleri ile musiki eserleri, güzel sanat ve sinema eserlerinin devamını sağlamak, teşvik etmektedir. Bu anlamda davacının sözü ve bestesi kendisine ait eserlerinden telif geliri elde etmesi mümkündür. Telif ücretinin, bir fikir ve sanat eserinin üzerindeki hakların satılması, devir ve temlik edilmesi ile kiralanması karşılığında alınan ücret olduğu dikkate alındığında, davacının sözü ve bestesi kendisine ait olan müzik eserlerinin telif hakkının satılmasından elde ettiği bu gelirin Gelir Vergisi Kanununun 18. maddesinde yapılan düzenlemeler çerçevesinde gelir vergisinden müstesna olduğu tartışmasızdır, ancak bu eserlerin telif haklarının satılması, devir ve temliki ve kiralanması dışında kalan sahnede veya konserde okunması, çoğaltılarak üçüncü kişilere satılması suretiyle elde edilen kazanç, serbest meslek kazancı olup istisna kapsamında değerlendirilemeyeceği gibi, vergilendirilmesi gereken bir kazançtır. Dosyanın incelenmesinden, davacının Kasım/1998'de (...) Belediyesi tarafından düzenlenen 75. yıl şenliğinde verdiği konser karşılığında aldığı ücret için serbest meslek makbuzu düzenlemediği ve bu ücreti beyannamesine de yansıtmadığı, diğer taraftan yapımcı firma ile MESAM arasında imzalanan 12.06.1998 tarihli sözleşme ile bestesi ve sözü davacıya ait 6 eserin tescilinin yapıldığı ve eser başına 276.000.000 Lira telif ücretinin belirlendiği, ayrıca davacının noter huzurunda verdiği 09.06.1998 tarihli taahhütname ile söz konusu 6 eserine ait telif ücretini yapımcı firmadan aldığını ve başkaca bir alacağının kalmadığını kabul ve taahhüt ettiği, öte yandan davacı ile yapımcı firma arasında imzalanan sözleşmenin 1. maddesinde, sanatçının bu sözleşmenin imzalanmasını müteakip 6 ay içinde şirket nam ve hesabına 10 veya 12 müzik eserinden oluşan bir adet master banta ses vermeyi ve bu hususta şirketin göstereceği ses kayıt stüdyosunda çalışmalara katılmayı taahüt ettiği, 3. maddesinde, şirketin sanatçıya okuma bedeli olarak 70.000 adetten sonra satılan her bir kaset/cd için toptan satış fiyatının % 10'unu ödeyeceğinin kararlaştırıldığı, buna uygun olarak davacının 1998 yılında kaset çıkarttığı, 25.11.1998 tarihinde de yapımcı firmadan aldığı 20.100.000.000 Lira için serbest meslek makbuzu düzenlediği bu geliri de telif bedeli olarak değerlendirip 1998 yılı serbest meslek kazancından indirdiği anlaşılmıştır. Bu durumda davacının 09.06.1998 tarihli taahhütname ile sözü bestesi kendisine ait eserlerin satılmasından kaynaklanan telif ücretini yapımcı firmadan aldığını belirtmesi ve 1998 yılı içinde yapımcı firma ile yapılan sözleşme uyarınca çıkartılan kasete davacının 10 adet şarkı okuması karşısında, 25.11.1998 tarihli serbest meslek makbuzunda gösterilen tutar telif ücreti olarak düşünülemeyeceğinden, okuma bedeli olduğu, davacının verdiği konserden de elde ettiği gelirin serbest meslek faaliyetinin icrası sonucu elde edilen okuma ücreti olduğu, dolayısıyla anılan Kanunun 18. maddesinde belirtilen serbest meslek kazançları istisnası kapsamında değerlendirilmeyeceği anlaşıldığından, aksi yönde verilen mahkeme kararında isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle Vergi Mahkemesinin kararının bozulmasına oyçokluğuyla karar verildi.(*) (*) AZINLIK OYU : Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar bozulması istenilen kararın dayandığı gerekçeler karşısında, yerinde ve kararın bozulmasını sağlayacak durumda görülmemiştir. Bu nedenle temyiz isteminin reddi gerektiği oyu ile karara karşıyım.