T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o ECZACILIK MESLEĞİNDE KAR TESBİTİ (Ortalam Kar Haddi - Ortalama Karlılık Oranının Toplam Maliyete Uygulanması - Eksik İncelemeye Dayalı Yapılan Tarhiyat)

o MATRAH FARKI (Eczacılık Yapan Davacı - Kar ve İskontolar Toplamının Toplam Maliyete Bölünmesi Suretiyle Bulunan Karlılık Oranı - Defter ve Belgelerin İhticaca Salih Olmadığına Dair Tesbit Yapılmamış Olması)

o TARHİYAT (Cezalı Vergi Tarhiyatı - Eczacılık Yapan Davacı - Ortalama Karlılık Oranının Toplam Maliyete Uygulanması - Eksik İncelemeye Dayalı Yapılan Tarhiyat)

o KARLILIK ORANI (Eczacılık Yapan Davacının Kar ve İskontolar Toplamının Toplam Maliyete Bölünmesi Suretiyle Bulunan - Saptanan Matrah Farkında İsabet Bulunmadığı)

Özet : Alınan her ilaçtaki özel iskonto, mal fazlası iskontosu ve peşinat iskontosu farklı niteliklerde olduğu halde, yıl sonu stok değerlendirmesi ve tek tek her ilaç için uygulanacak iskonto dikkate alınarak maliyet tespiti yapılmaksızın ortalama karlılık oranının toplam maliyete uygulanması suretiyle eksik incelemeye dayalı olarak yapılan tarhiyatın değiştirilmesine ilişkin karar hukuken geçerli ve yerindedir. Varsayıma dayalı ortalama kar haddi olarak matrah farkı bulunması hukuka aykırıdır.

İstemin Özeti : Eczacılık yapan davacının 1997 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu bir kısım satış hasılatını kayıt dışı bıraktığı ve işletmeyle ilgili olmayan bir kısım harcamaları gider kaydettiği tespit edilerek adına ağır kusur cezalı gelir vergisi, geçici vergi salınmış, fon payı hesaplanmıştır.

Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Çorum Vergi Mahkemesi 10.12.1998 günlü ve E:1998/66, K:1998/145 sayılı kararıyla; inceleme elemanınca, yıl içinde alınan tüm ilaç faturalarındaki iskontolar toplamının ilaç alım maliyetine bölünmesiyle bulunan %44 karlılık oranının, dönembaşı mevcudu ile dönem içi alışlar toplamından dönem sonu mevcudunun çıkarılmasıyla ulaşılan satılan malın maliyetine fire oranı da uygulanarak gayrisafi hasılat tespit edildiği ve satış iskontosundan sonra olması gereken hasılat miktarının saptandığı, ayrıca ilaç satışlarında eczacı karı; mal alış faturalarında yer alan %20 eczacı karı ve diğer iskontolar toplamından oluşacağından yıl içinde alınan emtianın tamamının satılması halinde yıl içinde elde edilen toplam iskonto tutarı kadar kar sağlanacağı, mahkemelerince ilgili dönem defter ve belgelerinin incelenmesi sonucu, ilaç alım faturalarından hareketle, davacının ilaç alımları toplamı ile iskonto toplamının (eczacı karı, peşin iskonto, özel iskonto, mal fazlası iskontosu) bulunduğu, yapılan hesaplamada maliyet fiyatları üzerinden işletmenin gayrisafi karlılık oranının %44 olarak tespit edildiği, fire oranları ile satış iskontolarının da dikkate alınmasıyla 2.309.250.000.- liranın kayıt dışı bırakıldığının anlaşıldığı, herhangi bir dayanak gösterilmeden bir kısım giderlerin kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabulüne olanak bulunmadığı gerekçesiyle matrahın azaltılmasına, yıllık beyanname verme süresi geçtikten sonra yapılan tarhiyatlarda geçici vergiye gecikme faizi ve ceza uygulanacağı belirtilerek geçici verginin kaldırılmasına, matrah farkının bulunuş biçimine göre, ağır kusur cezalarının kusur cezasına çevrilmesine karar vermiştir.

Yükümlünün temyiz istemini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi 31.3.2000 günlü ve E:2000/966, K:2000/1290 sayılı kararıyla; defter ve belgelerin ihticaca salih olmadığı yolunda bir tespit yapılmadığı gibi kayıt ve faturaların gerçeği yansıtmadığı konusunda da bir saptamada bulunulmadığı, dönem başı ve dönem sonu envanteri ve yıl içindeki alış ve satışlar gözönüne alınarak bir inceleme de yapılmadığı, sadece tüm kar ve iskontolar toplamının ilaç alım maliyetine bölünmesiyle bulunan karlılık oranı tüm maliyetlere uygulanmak suretiyle matrah farkı bulunduğu, oysa eczacılık alanında önce malın satış fiyatı saptanarak bu tutardan eczacı karı ve iskontolar düşülmek suretiyle alış maliyetinin belirlendiği, inceleme elemanınca bu hususlar dikkate alınmadan varsayıma dayalı olarak yapılan tarhiyatta kanuna uyarlık görülmediği gerekçesiyle kararı bozmuştur.

Bozma kararına uymayan Çorum Vergi Mahkemesi 1.6.2000 günlü ve E:2000/57, K:2000/95 sayılı kararıyla; ilk kararında yer alan hukuksal neden ve gerekçelerle direnmiştir.

Israr kararı yükümlü tarafından temyiz edilmiş, dönem içinde alınan emtianın tamamen satılmadığı, dönem başı emtia mevcudunun dikkate alınmadığı ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir.

Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır. Danıştay Tetkik Hakimi Gülsen BİŞKİN'in Düşüncesi : Israr kararının Danıştay Dördüncü Dairesinin 31.3.2000 günlü ve E:2000/966, K:2000/1290 sayılı bozma kararında yer alan esaslar doğrultusunda bozulması gerektiği düşünülmüştür.

Danıştay Savcısı Nilgün AKPINAR'ın Düşüncesi : Danıştay Dördüncü Dairesinin 15.11.1999 günlü ve E:1999/1867, K:1999/4053 sayılı kararında yer alan düşüncemizde yazılı gerekçe uyarınca temyiz isteminin kabulü ile temyize konu vergi mahkemesi ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Eczacılık yapan davacının 1997 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu bir kısım satış hasılatını kayıt dışı bıraktığı ve işletmeyle ilgili olmayan bazı harcamaları gider kaydettiği tespit edilerek adına salınan ağır kusur cezalı gelir vergisi, geçici vergi ve fon payına karşı açılan davada matrahı azaltmak suretiyle gelir yergisini ve fon payını kusur cezalı olarak değiştiren geçici vergi ve cezasını kaldıran vergi mahkemesi ısrar kararı yükümlü tarafından temyiz edilmiştir.

213 sayılı Yasanın 3'üncü maddesinde vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu, aynı Yasanın 134 üncü maddesinde de vergi incelemesinden maksadın ödenmesi gereken verginin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak olduğu belirtilmiştir.

Davacının 1997 yılı defter ve belgeleri incelenerek ilaç faturaları üzerinden yapılan toplam iskonto tutarı (Eczacı karı, peşinat iskontosu, mal fazlası iskontosu ve özel iskonto) ve emtianın toplam maliyet bedeli tespit edilmiş ve tüm kar ve iskontolar toplamı ilaç alım maliyetine bölünerek bulunan %44 karlılık oranı toplam maliyete uygulanmak suretiyle hasılat farkı bulunmuştur. İnceleme elemanınca defter ve belgelerin ihticaca salih olmadığı ya da usulsüz olduğu, faturaların gerçeği yansıtmadığı yolunda bir saptama yapılmamıştır.

Alınan her ilaçtaki özel iskonto, mal fazlası iskontosu ve peşinat iskontosu farklı niteliklerde olduğu halde, yıl sonu stok değerlendirmesi ve tek tek her ilaç için uygulanacak iskonto dikkate alınarak maliyet tespiti yapılmaksızın ortalama karlılık oranının toplam maliyete uygulanması suretiyle eksik incelemeye dayalı olarak yapılan tarhiyatın değiştirilmesine ilişkin kararda yasal isabet görülmemiştir.

SONUÇ : Bu nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, Çorum Vergi Mahkemesinin 1.6.2000 günlü ve E:2000/57, K:2000/95 sayılı ısrar kararının bozulmasına, yeniden verilecek kararda karşılanacağından yargılama giderleri yönünden hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına 17.11.2000 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :

Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar ısrar kararının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden istemin reddi gerektiği görüşüyle karara katılmıyoruz.