T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o RÜSUM MİKTARI (Taşocakları Nizamnamesi - Önceki Yıllarda Maktu Olarak Saptanması/İzleyen Yıl İçin Saptanan Miktarın Günün Ekonomik Koşullarına Uygunluğu Açısından İrdelenmesi Gereği)

o İL DAİMİ ENCÜMEN KARARI (Rüsum Miktarı/Önceki Yıllarda Maktu Olarak Saptanması - İzleyen Yıl İçin Saptanan Miktarın Günün Ekonomik Koşullarına Uygunluğu Açısından İrdelenmesi Gereği)

o TAŞOCAKLARI NİZAMNAMESİ (Rüsum Miktarının Tesbitinde Yapılması Gerekenler - Nisbi ve Maktu Rüsum)

Taşocakları Nizamnamesi/m.18,19

Özet : Önceki yıllarda rüsum miktarı maktu olarak saptandığından, Taşocakları Nizamnamesinin 19. maddesinden bahisle işletmecinin görüşünün alınması gerekmeyip, izleyen yıl için saptanan rüsum miktarının günün ekonomik koşullarına uygunluğu açısından irdelenmesi gerekir.

Mahkemece, encümen kararıyla saptanan rüsum miktarının günün ekonomik koşulları, işletmenin ve ocağın durumu dikkate alınarak irdelenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, rüsum miktarının söz konusu Nizamnamede belirtilen şartlar aranmadan tespit edildiğinden bahisle verilen kararda hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

İstemin Özeti: Önceki yılda saptanan maktu rüsum miktarının ikinci yıl için artırılmasına ilişkin 14.10.1997 günlü ve 2005 sayılı ... İl Daimi Encümen Kararının iptali ile bu karara dayanılarak tarh edilen taşocağı rüsumunun kaldırılması istemiyle dava açılmıştır.

Davayı inceleyen İçel 1. Vergi Mahkemesi 6.7.1998 günlü ve E: 1998/124, K: 1998/322 sayılı kararıyla, tarhiyatı ve dayanağı işlemi iptal etmiştir.

İl özel idaresinin temyiz istemini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi 18.11.1999 günlü ve E: 1998/4011, K: 1999/4253 sayılı kararıyla; Taşocakları Nizamnamesinin 19'uncu maddesi uyarınca, karşılıklı anlaşma şartının, nisbi rüsumdan maktu rüsuma geçiş sırasında aranılacağı, maktu rüsuma geçildikten sonraki safhada, rüsum miktarı saptanırken bu şarta uyma zorunluluğunun bulunmadığı, olayda da nisbi rüsumdan maktu rüsuma geçiş bulunmadığına ve daha önceki yıllarda maktu olarak belirlenen rüsumun artırılması söz konusu olduğuna göre, artık Nizamnamenin 19'uncu maddesinde yazılı şartlar inceleme konusu yapılarak bu şartların mevcut olup olmadığının araştırılmasına gerek bulunmadığı, bu nedenle mahkemece, il daimi encümeni tarafından saptanan maktu rüsumun, bir yıl öncesi için belirlenen rüsum miktarı ile günün ekonomik koşulları ve diğer etkenler de gözönünde tutularak fahiş olup olmadığının incelenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle verilen kararda isabet bulunmadığı gerekçesiyle kararı bozmuştur.

Bozma kararına uymayan İçel 1. Vergi Mahkemesi 28.2.2000 günlü ve E: 2000/111. K: 2000/79 sayılı kararıyla; Taşocakları Nizamnamesinin 18'inci ve 19'uncu maddelerinin taşocaklarında rüsum tespitini bazı şartlara bağladığı, rüsum tespiti sırasında davacı şirketin görüşü alınmadığı gibi, bu hususta bir müzakere de yapılmadığı ve idarece oluşturulan komisyon raporuna göre karar verildiği, bu durumda davacı şirketten alınacak maktu rüsum miktarının yasaya uygun olarak tespit edilmediği sonucuna varıldığı gerekçesiyle kararında direnmiştir.

Direnme kararı ... İl Özel İdaresince temyiz edilmiş ve rüsum miktarının yasaya aykırı olmadığı ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir.

Savunmanın Özeti: Savunma verilmemiştir.

Tetkik Hakimi Ali Alpan'ın Düşüncesi: Yükümlüden istenilen rüsum maktu olup, Taşocakları Nizamnamesinin 19'uncu maddesinde öngörülen işletme sahibiyle görüşme şartının olayda gerçekleşip gerçekleşmediği yönünde irdeleme yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Bu nedenle temyiz isteminin kabulü ile kararın, rüsum miktarının günün ekonomik koşullarına uygunluğu açısından incelenerek sonucuna göre karar verilmek üzere bozulması gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı Yakup Kaya'nın Düşüncesi: Uyuşmazlık, bir önceki yılda saptanan maktu rüsum miktarının ikinci yıl için artırılmasına ilişkin 14.10.1997 tarih ve 2005 sayılı ... İl Daimi Encümen Kararının iptali ile bu karara istinaden tarh edilen taşocağı rüsumuna ilişkin davayı kabul ederek tarhiyatı terkin eden vergi mahkemesi kararının Danıştay 9. Dairesince bozulması üzerine ilk kararında ısrar eden vergi mahkemesi kararının bozulması istemine ilişkin bulunmaktadır.

Olayda nisbi rüsumdan maktu rüsuma geçiş olmadığı, bir önceki yılda maktu olarak belirlenen rüsmun artırılması söz konusu olduğundan Taşocakları Nizamnamesinin 19. maddesinde öngörülen karşılıklı anlaşma şartının aranmasına gerek bulunmamaktadır.

Bu itibarla il daimi encümenince 1997 yılı için belirlenen rüsmun, bir yıl öncesi için belirlenen rüsum miktarı, günün ekonomik koşulları ve diğer etkenlerde göz önünde bulundurularak yeniden belirlenen rüsmun fahiş olup olmadığı araştırıldıktan sonra oluşacak sonuca göre yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile vergi mahkemesince verilen ısrar kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca, dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Önceki yılda saptanan maktu rüsum miktarının ikinci yıl için artırılmasına ilişkin il daimi encümen kararını iptal eden ve bu karara dayanılarak tarh edilen taşocağı rüsmunu kaldıran vergi mahkemesi ısrar kararı il özel idaresince temyiz edilmiştir.

Taşocakları Nizamnamesinin 18'inci maddesinde ocak işletenlerden nakliye ve imalat giderleri indirildikten sonra ocak hasılatının yüzde beşi oranında nisbi rüsum alınacağı öngörülmüş, 19'uncu maddesinde de ocağın ilk açılışından itibaren imalat yapılan ilk yıl hesaba katılmamak şartıyla üç sene müddetle işletilmesi sonucunda hasılat miktarı belirlenerek ruhsat sahibi ve idarenin karşılıklı görüşmeleri suretiyle nisbi rüsumun beş yılı geçmemek üzere maktu miktara bağlanabileceği kabul edilmiştir.

Sözü edilen maddelere göre karşılıklı anlaşma şartının maktu rüsumdan nispi rüsuma geçiş sırasında aranması gerekmekte olup, maktu rüsuma geçildikten sonraki, safhada rüsum miktarı saptanırken bu şarta uyma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Olayda, il daimi encümenince önceki yıllarda maktu olarak tespit edilmiş, rüsum miktarının artırılması söz konusu olduğundan nizamnamenin 19'uncu maddesinde yazılı şartların mevcut olup olmadığını aramaya gerek yoktur.

Mahkemece, encümen kararıyla saptanan rüsum miktarının günün ekonomik koşulları, işletmenin ve ocağın durumu dikkate alınarak irdelenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, rüsum miktarının söz konusu Nizamnamede belirtilen şartlar aranmadan tespit edildiğinden bahisle verilen kararda hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

SONUÇ : Bu nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, İçel 1. Vergi Mahkemesinin 28.2.2000 günlü ve E: 2000/111, K: 2000/79 sayılı ısrar kararının bozulmasına, yeniden verilecek kararda karşılanacağından bu konuda hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına 13.10.2000 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY: Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar ısrar kararının bozulmasını sağlayacak nitelikte bulunmadığından temyiz isteminin reddi gerektiği görüşüyle karara katılmıyorum.