Danıştay Dördüncü Daire
Yasayla getirilmiş bulunan kısmi uzlaşma hakkının, yönetmelikle tarhiyat sonrası uzlaşmalar için uygulanamayacağı şeklinde bir düzenleme yapılmak suretiyle ortadan kaldırılması mümkün değildir. İstemin Özeti: 24.08.1998 gün ve 23796 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 'Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 4. maddesinin 2. fıkrasında yer alan 'Tarhiyat sonrası uzlaşmada kısmi uzlaşma talebinde bulunulamaz' şeklindeki düzenlemenin iptali istemiyle dava açılmıştır. Davacı, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun Ek 1. maddesinde, uzlaşma konusu verginin matrah farkları itibariyle bölünebildiği durumlarda uzlaşmanın sadece bu bölüme isabet eden vergi kısmı için de yapılabileceğinin belirtildiğini, kanuni bir hak olan tarhiyat sonrası uzlaşmada, kısmi uzlaşma talebinin yönetmelikle kısıtlanamayacağını iddia etmektedir. Karar: 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 205 Sayılı Kanun'un 22. maddesiyle eklenen ve 4369 Sayılı Kanunla değişik Ek 1. maddesinde ....... 'Uzlaşma konusu verginin matrah farkları itibariyle bölünebildiği durumlarda uzlaşma sadece toplam matrah farkının bu bölümüne isabet eden vergi kısmı için de yapılabilir' hükmü yer almakta olup aynı kanunun son fıkrasında, sürekli, geçici ve merkezi uzlaşma komisyonlarının teşkili, uzlaşmaya müracaat etmeye yetkili olanların belirlenmesi, uzlaşmanın şekli, uzlaşmaya konu edilebilecek vergi, resim ve harçların belirlenmesi, uzlaşma komisyonlarının yetkileri, uzlaşmanın yapılmasına ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir. Bu yetkiye dayanılarak düzenlenen 'Uzlaşma Yönetmeliği' 03.02.1999 gün ve 23600 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış, yönetmeliğin 'Uzlaşma talebi' başlıklı 7. maddesinin 2. fıkrasında, 'Uzlaşma talebi, ihbarnamede yazılı verginin tamamı için yapılır. Tarhiyat sonrası uzlaşmada kısmi uzlaşma talebinde bulunulamaz' şeklinde düzenleme yapılmıştır. 24.08.1999 gün ve 23796 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 'Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 4. maddesi ile, Uzlaşma Yönetmeliğinin 7/2. maddesi 'Uzlaşma talebi ihbarnamede yazılı vergi ve cezanın tamamı için yapılır. Tarhiyat sonrası uzlaşmada kısmi uzlaşma talebinde bulunulamaz' şeklinde değiştirilmiştir. Mükellefler ile vergi dairesi arasında çıkan uyuşmazlıkların çözümlenmesi, esas olarak yargı organlarının görevi olmakla birlikte 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'na 205 Sayılı Kanunla eklenen Ek madde ile mükellefle vergi idaresi arasında uyuşmazlıkların önce uzlaşma yoluyla giderilmesi amaçlanarak, vergi idaresi ile mükellef arasındaki sorunlardan, mükellefin kastı olmadan meydana gelenlerin ya da mükellefin veya İdarenin açık hatalarından kaynaklananların yargı prosedürüne gidilmeden her iki tarafın rızasıyla çözülebilmesi için uzlaşma müessesesi oluşturulmuştur. Bunun yanında, birden fazla vergi ve cezaya muhatap olan mükellefin, bu nedenlerden birisine karşı çıkarken diğerlerini kabul etmesi halinde, dönem matrahının bir bütün olarak uzlaşma konusu yapılması halinin uzlaşma müessesesinin işlevini görmesine engel olduğu düşüncesiyle, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun Ek 1. maddesiyle, mükellefe matrah farkının bir kısmı için uzlaşırken bir kısmına ilişkin olarak da uzlaşmama imkanı, yani kısmi uzlaşma olanağı sağlanmıştır. Kanun'da böyle açık bir düzenleme mevcut iken, 'Uzlaşma Yönetmeliği'nin 7. maddesinde, tarhiyat sonrası uzlaşmada kısmi uzlaşma talebinde bulunulamayacağı belirtilmiş, 'Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin' 4. maddesiyle de, yine tarhiyat sonrası uzlaşmalarda kısmi uzlaşma talebinde bulunulamayacağı şeklindeki düzenleme geçerliliğini korumuştur. Bu düzenleme ile, yasayla getirilen kısmi uzlaşma olanağı, tarhiyat sonrası uzlaşmada, yukarıda sözü edilen yönetmelik ile ortadan kaldırılmış olup, İdarenin uygulamaya ilişkin genel ve objektif kuralları kanuna aykırı olmamak şartıyla kendisine tanınan sınırlar içinde kullanması gerektiği biçiminde açıklanan ilkenin ihlali sonucunu doğurmaktadır. Dolayısıyla 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun Ek 1. maddesinin 1. fıkrasına aykırı olarak ve tanınan yetkinin aşılması suretiyle tarhiyat sonrası uzlaşmada, kısmi uzlaşma talebinde bulunulamayacağı şeklinde düzenlemede kanuna uygunluk bulunmamaktadır. Bu nedenle, 'Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği'nin 4. maddesinin 2. fıkrasındaki 'tarhiyat sonrası uzlaşmada kısmi uzlaşma talebinde bulunulamaz' şeklindeki düzenlemenin iptaline, oybirliğiyle karar verildi.