|
|
Dairesi
Türk Ticaret Kanununda kambiyo senetleri arasında yer almakla birlikte çekin, yasal olarak vade ve faiz kaydı taşımasının mümkün olmaması, muhatap tarafından görüldüğü anda karşılığının ödenmesinin zorunlu bulunması nedeniyle bono ve poliçeden farklı nitelik taşıdığı ve sadece nakit ödeme aracı olar
|
|
|
Karar No
2000/145
|
|
|
Esas No
1999/448
|
|
|
Karar Tarihi
07-04-2000
|
|
|
Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu
Türk Ticaret Kanununda kambiyo senetleri arasında yer almakla birlikte çekin, yasal olarak vade ve faiz kaydı taşımasının mümkün olmaması, muhatap tarafından görüldüğü anda karşılığının ödenmesinin zorunlu bulunması nedeniyle bono ve poliçeden farklı nitelik taşıdığı ve sadece nakit ödeme aracı olarak işlem görmesi gerekir. Uygulamada çekin çeşitli sebeplerle vadeli düzenlenmiş olması, çekin, değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar gibi reeskontta tabi tutulması gerektirmez. İstemin Özeti: Tüketim malları pazarlayan yükümlü şirketin 1992 yılına ilişkin işlemlerinin incelenmesi üzerine düzenlenen vergi inceleme raporuna dayanılarak adına ikmalen kusur cezalı kurumlar vergisi salınmıştır. Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen (...) Vergi Mahkemesi kararıyla; tarhiyatın 122.026.289 lira tutarındaki matrah farkı üzerinden uygulanan kısmını kaldırmış, davanın vadeli çekler üzerinden hesaplanıp kurum kazancından indirilen 54.093.813 lira tutarındaki reeskontun kanunen kabul edilmeyen gider olması nedeniyle bulunan matrah farkı üzerinden salınan cezalı vergiye karşı açılan kısmını ise; bir ödeme emri olan ve nakit gibi işlem gören çekler, kanuna aykırı olarak vadeli düzenlenmiş olsalar bile bir bono veya poliçe gibi değerlendirilmelerinin mümkün olmadığı, uygulamada, alacaklı yönünden senede nazaran daha sağlam, yani ödememe halinde müeyyidesi daha ağır, borçlu yönünden ise, damga vergisi gerektirmeyen bir belge olduğundan, ticari işlemlerde vadeli çek düzenlenmesi yoluna gidildiği, yükümlü şirketin değerleme gününde portföyünde bulunan vadeli çekleri Vergi Usul Kanunu’nun 281. maddesine göre reeskonta tabi tutmak suretiyle kazanç tespitinin bu maddenin lafzına ve ruhuna aykırı olduğu gerekçesiyle reddetmiştir. Tarafların temyiz istemini inceleyen Danıştay Üçüncü Dairesi sayılı kararıyla; vergi dairesi müdürlüğü temyiz istemini reddetmiş, yükümlü istemini ise; uygulamada, alacakların çek veya senet ile garanti altına alındığı ve çekin daha güvenilir bir ödeme aracı olması nedeniyle piyasada yaygın olarak kullanıldığı, fonksiyon ve amaç olarak alacak ve borç senetlerinden bir farkı olmaması nedeniyle yasada ödeme aracı olarak belirtilen ve bir kambiyo senedi olan çekin, günlük hayatta vadeli ödeme aracı olarak kullanıldığı, olayda, vadeli olarak düzenlendiği ve vade tarihinden önce de tahsil edilmediği ihtilafsız olan çeklerin alacak senedi gibi reeskonta tabi tutulmasında yasanın ruhuna aykırılık görülmediği gerekçesiyle kabul ederek kararın bu kısmını bozmuştur. Bozma kararına uymayan (...) Vergi Mahkemesi kararıyla, ilk kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçe ile ısrar etmiştir. Direnme kararı yükümlü tarafından temyiz edilmiş, vadeli olarak düzenlenip vade tarihinden önce tahsil edilmediği ihtilafsız olan çeklerin, alacak senetleri gibi reeskonta tabi tutulmasında yasaya aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir. Karar: Tüketim malları pazarlayan yükümlü şirketin 1992 yılı işlemlerinin incelenmesi üzerine düzenlenen vergi inceleme raporuna dayanılarak ikmalen salınan kusur cezalı kurumlar vergisine karşı açılan davanın, vadeli çeklerin reeskonta tabi tutulması suretiyle kurum kazancından indirilen kısmı yönünden reddi yolundaki vergi mahkemesi ısrar kararı yükümlü tarafından temyiz edilmiştir. Uyuşmazlık, vadeli olarak düzenlenen çeklerin, Vergi Usul Kanunu’nun 281. maddesi gereğince reeskonta tabi tutularak bulunan reeskont tutarının kurum kazancından indirilip indirilemeyeceğine ilişkindir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 281. ve 285. maddelerinde; iktisadi işletmelere dahil alacak ve borçların mukayyet değerleriyle değerlenmesi esası benimsenmiş ve değerleme günü itibariyle vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçların reeskonta tabi tutulabileceği belirtilmiştir. Türk Ticaret Kanunu’nun üçüncü kısmında ’çek’ ile ilgili hükümlere yer verilmiş, çekin unsurları belirtilerek, 698. maddesinde çekte münderiç herhangi bir faiz şartının yazılmamış hükmünde olduğu, 707. maddesinde, çekin görüldüğünde ödeneceği, buna aykırı herhangi bir kaydın yazılmamış hükmünde olacağı, keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan bir çekin ibraz günü ödeneceği kurala bağlanmış, 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkındaki Kanun da Ticaret Kanunu’ndaki düzenlemelere paralel hükümler getirerek; 4. maddesinde, çekle işleyen hesabın bulunduğu banka şubesinin, ibraz edildiği anda karşılığı bulunan çeki ödemek mecburiyetinde olduğu, 16. maddesinde de, ibraz süresi içinde veya üzerinde yazılı keşide tarihinden önce, 4. maddeye göre ibraz edildiğinde, yeterli karşılığı bulunamaması sebebiyle kısmen dahi olsa ödenmeyen çeki keşide eden kişiler hakkında uygulanacak müeyyideler düzenlenmiştir. Türk Ticaret Kanununda kambiyo senetleri arasında yer almakla birlikte çekin, yasal olarak vade ve faiz kaydı taşımasının mümkün olmaması, muhatap tarafından görüldüğü anda karşılığının ödenmesinin zorunlu bulunması nedeniyle bono ve poliçeden farklı nitelik taşıdığı ve sadece nakit ödeme aracı olarak işlem görmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. Uygulamada çekin çeşitli sebeplerle vadeli düzenlenmiş olması, adına çek düzenlenen yükümlünün ancak değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için uygulanması öngörülen 213 sayılı Yasanın 281. maddesindeki düzenlemeden yararlandırılmasına olanak vermeyeceğinden, ısrar kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Bu nedenlerle temyiz isteminin reddine oyçokluğu ile karar verildi. KARŞI OY: Temyize konu ısrar kararının, Danıştay Üçüncü Dairesinin bozma kararında yer alan esaslar doğrultusunda bozulması gerektiği görüşünde olduğumuzdan, karara katılmıyoruz.
|
|