T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o ORTALAMA KAR HADDİ (Araç Ticareti Yapanlar)

o CEZALI TARHİYAT (Araç Ticareti Yapanlar - Ortalama Kar Haddi)

Özet : Araç ticareti yapanlar imalatçı veya ana bayi tarafından verilen fiyatlarla satış yapmak zorunda olduklarından ortalama kar haddinin altında sattıkları gerekçesiyle cezalı tarhiyat yapılması hukuka aykırıdır.

İstemin Özeti: ... Pazarlama Anonim Şirketinin yetkili satıcısı olarak kamyon, kamyonet, minibüs ve otomobil alım-satımı ile uğraşan yükümlünün 1993 yılında beyan ettiği gayrisafi kazancın ortalama kar haddi esasına göre tespit edilen gayrisafi kazançtan düşük bulunması nedeniyle belirlenen matrah farkı üzerinden adına ikmalen kurumlar vergisi ve geçici vergi salınmıştır.

Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Bursa Vergi Mahkemesi, yükümlünün bayilik belgesi bulunduğu, ana bayiden alınan taşıtların fatura ile alınıp fatura ile satıldığı ve bu faturaların karşıt incelemeye elverişli olmadığı veya araçların faturada yazılı bedelden daha yüksek bedelle satıldığı konusunda idarece yapılmış bir inceleme ve tespit bulunmadığı, bu durumda ortalama kar hadlerine göre tarhiyata konu olacak bir matrah farkı bulunmadığından, yükümlünün beyanındaki düşüklüğün izah edildiği sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle tarhiyatı kaldırmıştır.

Vergi idaresinin temyiz başvurusunu inceleyen Danıştay Üçüncü Dairesi, 12.11.1996 günlü, E: 1996/1603, K: 1996/4478 sayılı Kararıyla; davacı şirket tarafından beyan edilen gayrisafi kazancın ortalama kar haddi esasına göre beyanı gerekenden düşük bulunması üzerine verilen izah dilekçesi ekinde ... Pazarlama Anonim Şirketi tarafından bildirilen fiyat listesine göre oluşan kar oranı dikkate alınarak 981.154.367 lira matrah farkı üzerinden ikmalen tarhiyat yapıldığının anlaşıldığı, olayda, amillerince belirlenen kar oranına göre kazanç beyan etmek durumunda olan davacı şirketin, satışını yaptığı taşıtların alıcılarının gelir ve kurumlar vergisi mükellefi oldukları ve satış faturalarının karşıt incelemeye elverişli bulunduğu iddiasının davacı tarafından kanıtlanması gerektiği, ispat külfetinin tersine çevrilerek, satışların faturalı olduğu, faturada yazılı tutarlardan fazla para alındığı yolunda idarece yapılmış bir tespit bulunmadığı gerekçesiyle davanın kabulü yolunda verilen mahkeme kararında yasal isabet görülmediği, beyan edilen gayrisafi kazancın perakende satışı yapılan otomobillerin maliyet bedeli ile amillerince belirlenen satış fiyatı karşılaştırılarak, oluşması beklenen gayrisafi kazancın altında kalıp kalmadığı araştırılmadan düşüklük nedeninin izah edilmiş sayılmasına da olanak bulunmadığı gerekçesiyle vergi mahkemesi kararını bozmuştur.

Bozma kararına uymayan Bursa Vergi Mahkemesi, 25.3.1997 günlü, E: 1997/24, K: 1997/352 sayılı Kararıyla ilk kararında direnmiştir.

Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edilmiş, karşıt incelemeye elverişli faturalarla satıldığı ileri sürülen otomobillerin tamamının 213 sayılı Yasanın 232 nci maddesinin 1 inci fıkrasında sayılan ve defter tutmak zorunda olan kişilere satıldığının vergi daireleri ile hesap numaralarının faturalarda kayıtlı olduğunun yükümlü tarafından kanıtlanması halinde faturaların karşıt incelemeye elverişli olduğu kabul edilerek gayrisafi hasılattaki düşüklüğün izah edildiğinin kabul edilebileceği, bu nitelikte olmayan faturalarla tüketicilere yapılan satışların izah nedeni olarak kabul edilemeyeceği ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir.

Savunmanın Özeti: İstemin reddi gerekeceği yolundadır.

Danıştay Tetkik Hakimi S.Ç.'nin Düşüncesi: Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar vergi mahkemesi ısrar kararının bozulmasını sağlayacak durumda bulunmadığından, temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı A.G.'nin Düşüncesi: Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp vergi mahkemesince verilen ısrar kararının dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında, anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemektedir.

Açıklanan nedenle temyiz isteminin reddi ile vergi mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

Türk milleti adına hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca, dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü: ... Otomobil Sanayi Anonim Şirketinin genel distribütörü olan ... Pazarlama Anonim Şirketinin yetkili satıcısı olarak kamyon, kamyonet, minibüs ve otomobil alım satımı yapan yükümlünün 1993 yılında beyan ettiği gayrisafi kazancın ortalama kar haddi esasına göre tespit edilen gayrisafi kazançtan düşük bulunması nedeniyle belirlenen matrah farkı üzerinden adına salınan kurumlar vergisi ve geçici vergiyi kaldıran vergi mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun vergilendirme döneminde yürürlükte bulunan 111 inci maddesinin birinci fıkrasında; kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikleri gayrisafi kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tespit olunan ortalama kar hadlerinin perakende satılan emtianın maliyet bedeline uygulanması suretiyle bulunacak miktarlara göre düşük olduğu takdirde, beyan edilen gayrisafi kazançlar yerine, bu suretle bulunan miktarların ikmalen vergi tarhına esas alınması kabul edilmiş, üçüncü fıkrasında ise bu maddeye göre tarhiyat yapılabilmesi için tespit edilen gayrisafi kazanç düşüklüğü nedeniyle mükellefin verdiği izahatın yeterli görülmemesinin şart olduğu kurala bağlanmıştır.

Otomobil ve benzeri araç ticaretinde imalatçı veya ana bayi tarafından verilen fiyatlarla satış yapmaları zorunlu görülen ve yetkili satıcı olduklarını kanıtlayan ticaret erbabı için ortalama kar haddi esasına göre vergi salınmasında uygulanması gereken oranın, bu sıfat dışında satış yapanlar için öngörülen oran olamayacağı gözönüne alınarak, 30.4.1992 gün ve 21214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ortalam Kar Haddi Cetvelinde bu gibiler için kendilerine tanınandan daha düşük düzeyde kar yüzdesi ile satış yapmaları halinde izahat istenmesi öngörülmüştür.

... Pazarlama Anonim Şirketinin yetkili satıcısı olan davacıdan, motorlu taşıt ticareti nedeniyle beyan ettiği gayrisafi kazancın Ortalama Kar Hadleri Cetvelinde yer alan orana göre hesaplanan kazanca göre düşük bulunması nedeniyle izahat istendiği, yapılan izahın kısmen kabul edildiği ve izah dilekçesine ilişik satış listelerinden belirlendiği savunmada açıklanan % 3 kar oranına göre gayrisafi kazancında görülen 981.154.367 lira düşüklük üzerinden vergi salındığı belirtilmişse de, savunma ekinde dosyaya sunulan ortalama kar haddi bildirim föyünde vergi idaresince yapılan hesaplamadan, tarhiyata esas alınan farkın, kamyon, kamyonet ve minibüsler için % 5, otomobil için % 9 kar oranı üzerinden bulunduğu, ... Pazarlama Anonim Şirketinin davacıya tanıdığı kar oranının araştırılmadığı anlaşılmaktadır.

Tarhiyatın kaldırılması yolundaki kararda bu nedenlerle ve sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmadığından temyiz isteminin REDDİNE, 25.12.1998 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

Danıştay Üçüncü Dairesinin 12.11.1996 günlü ve E: 1996/1603, K: 1996/4478 sayılı Kararında belirtilen gerekçelerle temyiz isteminin kabulüyle ısrar kararının bozulması gerekeceği görüşüyle karara katılmıyoruz.