T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o YANGIN SONUCU DEFTER VE BELGELERİN YOK OLMASI (Vergi İndiriminden Yararlanabilmesi İçin Yükümlünün Alış Belgelerini Düzenleyenlerden Temin Etmesi Gerekliliği)

o VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI (Yükümlünün Defter ve Belgelerin Yangında Yok Olduğundan İbraz Edilememesi Halinde)

o DEFTER VE BELGELERİ YANGINDA YOK OLAN YÜKÜMLÜ (Vergi İndiriminden Yararlanabilmesinin Şartları)

Özet : Yandığı için defter ve belgelerini ibraz edemeyen yükümlünün vergilerini indirim konusu yaptığı alış belgelerini düzenleyenlerden temin ederek inceleme elemanına veya mahkemeye sunması halinde bu belgelerde gösterilen vergiler indirilebileceğinden, tarhiyatın tümüyle kaldırılmasında yasaya uygunluk bulunmamıştır.

Bakkallık yapan yükümlünün işyerinde 20.12.1992 tarihinde çıkan yangında 1990, 1991 ve daha önceki yıllara ilişkin tüm defter ve belgelerinin yanması nedeniyle inceleme elemanına ibraz edilememesi üzerine, 1991 yılında yaptığı katma değer vergisi indirimleri kabul edilmeyerek adına, bu yılın tüm dönemleri için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.

Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi tarhiyatı kaldırmıştır.

Vergi dairesi müdürlüğünün bu karara karşı yaptığı temyiz başvurusunu inceleyen Danıştay Onbirinci Dairesi, ... günlü ve 1995/2616 sayılı kararıyla; katma değer vergisinin indirim konusu yapılabilmesi için 3065 sayılı Yasanın 23 ve 34 üncü maddeleri gereğince indirim konusu yapılacak verginin fatura veya benzeri belgeler ile gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve bu belgelerin yasal defterlere kaydedilmiş olması gerektiği, defter ve belgeler yandığı için ibraz edilemeyeceğine göre vergi matrahının tamamen veya kısmen maddi delillere dayanılarak saptanması olanağının ortadan kalktığı, olayda resen takdir nedeni bulunduğu, ancak, defter ve belgelerin yanmış olmasının ibraz ve ispat yükümlülüğünü tümüyle ortadan kaldırabilecek hukuki bir neden olarak düşünülemeyeceği, ticari icaplara göre emtia satın aldığı kişi ve kuruluşları tanımak ve bilmek durumundaki bir alıcının gerekli girişimleri yaparak emtia alımına ilişkin belgelerin varlığını ispat olanağına sahip bulunduğunun kabulü gerektiği, vergi mahkemesince, davanın çözümüne esas teşkil etmek üzere ara kararıyla yükümlünün gerekli girişimleri yaparak ihtilaflı döneme ait belgelerini ibraz etmesi istenmek suretiyle indirebileceği katma değer vergisinin tespit edilmesi ve yükümlünün ispat edemediği indirimlerin kabul edilmemesi gerekirken tarhiyatın tamamen kaldırılmasında yasaya uygunluk görülmediği gerekçesiyle temyiz istemini kabul ederek vergi mahkemesi kararını bozmuştur.

Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi ... günlü ve 1995/1333 sayılı kararıyla; olayda, her ne kadar işyerinde yangın çıktığına ilişkin bir mahkeme kararı alınmamış ise de, dava dilekçesine eklenen ... İtfaiyesi yangın raporunda ve emniyet yangın tutanağında defter ve belgelerin tamamen yandığının görüldüğü, davacının, işyerinde yangın çıkması sonucu depodaki malları ile birlikte geçmiş yıllara ait defter ve belgelerinin yandığını ... günlü dilekçeyle ... Vergi Dairesi Müdürlüğüne bildirdiği, bunun üzerine ... tarih ve 9/1 nolu yoklama fişiyle defter ve belgelerin yandığının tespit edildiği, defterlerinin yandığını idareye bildiren davacıdan, bu bildirimden sonra defter ve belgelerin ibrazının istenmesinde haklılık görülmediği, yangının muvazaaya dayandığını idarenin kanıtlaması gerektiği, faaliyetin özelliği gereği, yükümlünün ihtilaflı yılda çeşitli kişi ve kuruluşlardan emtia satın alması mümkün olabileceğinden, beş yıl olan belge saklama süresi geçtikten sonra, sözü edilen kişi veya kuruluşlardan belge temin etmenin imkansızlığı gözönüne alındığında ispat külfetinin davacıya yüklenemeyeceği gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.

Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğünce temyiz edilmiştir.

Yükümlünün 1991 yılına ait defter ve belgelerinin işyerinde bulunan deposunda çıkan yangın sonucunda yanmış olduğu öne sürülerek incelemeye ibraz edilmemesi üzerine katma değer vergisi indirimleri kabul edilmeyerek adına resen salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisine karşı açılan davayı kabul ederek tarhiyatı kaldıran vergi mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinde, "resen vergi tarhı" tanımlanmış, aynı maddenin 3 üncü bendinde, bu Kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmının tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemiş olması halinde maddi delillerin bulunmadığının kabul edileceği belirtilmiştir. Maddede, defter ve belgelerin hangi nedenle olursa olsun ibraz edilmemesi resen takdir sebebi sayılmıştır. Dönem defter ve belgelerini inceleme elemanına ibraz etmeyen yükümlü hakkında resen takdire başvurulmasında bu nedenle yasaya aykırılık bulunmamaktadır.

Uyuşmazlık, defter ve belgelerin yanmış olması nedeniyle incelemeye sunmayan yükümlünün, katma değer vergisi indirimlerinin hangi koşullarla kabul edilebileceği ile ilgilidir. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinin 1/a bendinde, mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, kanunda aksine hüküm olmadıkça faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirebilecekleri, aynı Kanunun 34 üncü maddesinin 1 inci bendinde, yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Bu hükümler karşısında, katma değer vergisinin indirim konusu yapılabilmesi için indirilecek verginin, fatura veya benzeri belgeler ile gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve söz konusu belgelerin kanuni defterlere kaydedilmiş olması gerekmektedir. Öngörülen bu koşullarla, vergilendirmede belge düzeninin yerleştirilmesi amaçlanmıştır.

Dosyadaki belgelerin incelenmesinden; vergisi uyuşmazlığa konu olan yıla ilişkin defter ve belgelerin işyerindeki depoda çıkan yangın sonucunda yandığı, itfaiye yangın raporu ve polis tarafından düzenlenen yangın tutanağı ile saptanmıştır. Her ne kadar dosyaya sunulmuş bir zayi belgesi bulunmamaktaysa da, yandığı için defter ve belgelerini ibraz edemeyen yükümlünün, vergilerini indirim konusu yaptığı alış belgelerini, bu belgeleri düzenleyen kişi ve kuruluşlardan temin ederek inceleme elemanına veya mahkemeye sunması halinde, belgelerde gösterilen vergilerin indirim konusu yapılabileceğinin de kabulü gerekmektedir.

Defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi halinde somut bir belgeye dayandırılmadan katma değer vergisi indiriminin kabul edilmesi yazılı belge sisteminin amacına uygun düşmeyeceğinden, dava konusu tarhiyatın kaldırılmasında yasaya uygunluk bulunmamaktadır.

Bu nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi Mahkemesinin ... günlü ve 1995/1333 sayılı kararının bozulmasına, karar verildi.