Danıştay Onbirinci Daire
Vergi incelemesi ve re'sen tarh usullerinde amacın, vergiye konu olabilecek matrahın gerçek veya gerçeğe en yakın tutarının saptanmasını sağlamaktır. İstemin Özeti: 1989 yılı defter ve belgelerini, yandığını belirterek incelemeye ibraz edemeyen yükümlü adına takdir komisyonunca belirlenen matrah üzerinden HaziranAralık dönemleri için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır. Vergi Mahkemesinin kararıyla; mahkemelerince verilen süre içinde ilgili yıla ilişkin alış belgelerini ibraz etmeyen yükümlü adına katma değer vergisi indirimlerinin kabul edilmemesi suretiyle yapılan tarhiyatta 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 29. ve 34. maddeleri hükümlerine aykırılık bulunmadığı, ancak olayın niteliği dikkate alındığında kaçakçılık cezasının kusura çevrilmesi icap ettiği gerekçesiyle vergi aslı aynen tasdik edilmek, ceza ise kusura çevrilmek suretiyle tarhiyat değişiklikle onanmıştır. Yükümlü tarafından, aradan 7 yıllık süre geçtikten sonra ..... gibi büyük bir şehirde mal alınan kişi ve kuruluşların hatırlanarak alış belgelerinin elde edilmesinin mümkün olmadığı ileri sürülerek mahkeme kararının bozulması istenilmektedir. Karar: Uyuşmazlık, 1989 yılı defter ve belgelerini yanması nedeniyle incelemeye ibraz etmeyen yükümlü adına takdir komisyonunca belirlenen matrah üzerinden HaziranAralık dönemleri için salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisinden doğmuştur. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 30. maddesinde re'sen vergi tarhı; vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere göre saptanmasına olanak bulunmayan hallerde takdir komisyonlarınca veya incelemeye yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş raporlarda belirtilen matrah veya matrah farkı üzerinden vergi tarh edilmesi şeklinde tanımlanmıştır. Re'sen takdir için gerekli koşulların gerçekleşmiş olması, tek basma takdir olunan matrahın hukuka uygunluğunu göstermez. Bu nedenle, Vergi Usul Kanunu'nun takdir kararlarında bulunması gereken bilgileri düzenleyen 31/8. maddesinde, takdirin dayanakları ve yapılan takdir hakkındaki açıklamaların takdir komisyonu kararlarında yer alması öngörülmüştür. Aynı Kanun'un 74. ve 75. maddelerinde matrah takdiri yapmakla görevli takdir komisyonlarına, bu görevleri dolayısıyla anılan yasada yazılı vergi inceleme yetkisi tanınmıştır. Öte yandan, 213 sayılı Kanun'un 134. maddesinde, vergi incelemesinden maksadın ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak olduğu, 141. maddesinde ise inceleme esnasında lüzum görülen hallerde vergilendirme ile ilgili olaylar ve hesap durumlarının ayrıca tutanak ile tespit edileceği, ilgililerin itiraz ve mülahazaları varsa bunların da tutanağa geçirileceği, bu suretle düzenlenen tutanakların birer surelinin yükümlüye verileceği hükme bağlanmıştır. Yukarıdaki hükümlerin birlikte irdelenmesinden, yeterli bir vergi incelemesinin yapılmış olduğundan söz edebilmek için, vergileme ile ilgili olaylar ve hesap durumlarının inandırıcı biçimde araştırılması, eleştirilecek hususlarla ilgili tespitlerin sağlıklı yapılması ve saptanan hususların doğru bir biçimde değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. Bununla birlikte takdir komisyonunca veya inceleme elemanınca belirlenen matrah veya matrah farkı ile ilgili tespitler takdir komisyonu kararlarında veya inceleme raporlarında açıkça belirtilmesiyle, vergi yükümlüsünün hangi nedenle re'sen tarh ile muhatap tutulduğunu bilmesine ve anlamasına olanak sağlanmış olacaktır. Olayda, 1989 yılı defter ve belgelerin; yanması nedeniyle incelemeye ibraz etmeyen yükümlü adına takdir komisyonunca belirlenen matrah üzerinden tarhiyat yapıldığı, vergi mahkemesince tarhiyatın indirimden kaynaklandığı düşüncesinden hareketle dava hakkında karar verildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda, takdir komisyonunca belirlenen matrahın dayanağının olup olmadığı hususu irdelenerek bir karar verilmesi gerekirken, tesis edilen kararda isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüyle, Vergi Mahkemesi kararının, yukarıda belirtilen hususlar gözönüne alınarak yeniden bir karar verilmek üzere bozulmasına oybirliğiyle karar verildi.