T.C.
DANIŞTAY
VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU
o TAŞIT SATIŞI (Emsal Bedel - Katma Değer Vergisi Matrahı)
o SATIŞ BEDELİ BELİRLENMESİ (Taşıt Satış Bedeli - Emsal Bedel - Katma Değer Vergisi Matrahı)
Özet : Nitelikleri ve satış zamanı yönünden satış bedelleri eleştirilen taşıtlara emsal alınamayacak taşıtların satış bedelleri veri kabul edilerek uygulanan tarhiyatın kaldırılmasında hukuka aykırılık bulunmadığı hakkında.
Aktifinde kayıtlı 9 TIR çekicisi ve 5 yarı römorkun satış hasılatını noksan beyan ettiği görüşüyle yükümlü şirket adına Şubat 1989 dönemi için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır. Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen ... 1. Vergi Mahkemesi, 19.9.1991 günlü ve ... sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesine göre resen takdir yoluna gidilebilmesi için maddede öngörülen koşulların gerçekleştiğinin, kesin ve açık olarak ortaya konulması gerektiği, resen vergilemede amacın, yükümlülerin beyan dışı bıraktıkları kazancın gerçeğe en yakın biçimde saptanması olduğundan varsayımlara dayanılarak takdir edilen matrah veya matrah farkının yükümlülerin dönem kazançlarının gerçeğe en yakın miktarını göstermeyeceği, öte yandan sözü edilen 30 uncu maddede idareye verilen yetki ve görevin tam ve eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerektiği, olayda, taşıt araçlarının düşük bedelle satıldığını kanıtlayan hiçbir araştırma ve tespit yapılmadığı, alıcılar nezdinde karşıt incelemeye gidilmediği ve alıcıların bilgisine başvurulmadığı, dönem matrahının tamamen veya kısmen defter kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak saptandığı yolunda inandırıcı ve hukuken geçerli bir delil gösterilmediği, resen takdir için 30 uncu maddede öngörülen koşullardan birisinin varlığının da ileri sürülmediği, söz konusu taşıtların gayri faal olarak satıldığı ve alıcıların ticari defterlerine kaydedilen alış bedelleri ile satış faturalarında gösterilen satış bedellerinin birbirini doğruladığının duruşma sırasında ibraz edilen belgelerden anlaşıldığı, bu durumda, tüm bu faktörler gözetilmeden salt aracın satış bedelinin düşük gösterildiği varsayımından hareketle takdir edilen matrah farkı üzerinden uygulanan tarhiyatta yasaya uygunluk görülmediği gerekçesiyle tarhiyatı kaldırmıştır.
Bu karara karşı vergi dairesi müdürlüğü tarafından yapılan temyiz istemini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi, 22.9.1994 günlü ve 1994/3594 sayılı kararıyla; 1989 yılının değişik tarihlerinde satılan 9 adet TIR çekicisi ile 5 adet yarı römork için yükümlünün toplam ... lira matrah beyan ettiği, takdir komisyonunun ise, ... lira matrah takdirinde bulunduğu, tarhiyatın aradaki matrah farkı üzerinden uygulandığı, 3065 sayılı Yasanın 27 nci maddesinin ikinci fıkrası karşısında, satılan emtianın gerçek satış bedelinin belirlenmesi gerektiği, tarhiyatın dayanağını oluşturan takdir komisyonu kararında belirlenen değerlerin gerçeği yanısıtıp yansıtmadığının, Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu, mahalli ticaret ve sanayi odası gibi kuruluşlardan aracın satıldığı tarihteki emsal bedeli sorulmak suretiyle araştırılabileceği gibi bilirkişi incelemesi yaptırılması suretiyle de anlaşılabileceği, ayrıca, araçların satış tarihinde çalışır vaziyette olmadıkları yükümlü tarafından kanıtlanabiliyorsa, bu hususun da, gerçek rayiç bedelin belirlenmesinde esas alınması gerektiği öte yandan, araç satışları noter kanalıyle yapıldığı için idarenin bilgisi dışında kalamayacağından, matrah farkı bulunması durumunda kaçakçılık cezası yerine kusur cezası uygulanması gerektiği, bu nedenle yapılan tarhiyatın kaldırılması yolundaki mahkeme kararında isabet bulunmadığı gerekçesiyle kararı bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... 1. Vergi Mahkemesi 1.12.1994 günlü ve 1994/1196 sayılı kararıyla; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 27 nci maddesinin 2 nci fıkrası ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinin dördüncü bendi karşısında emsal bedel uygulamasına gidilebilmesi için bildirilen bedellerin emsaline göre açık bir şekilde düşük olduğunun saptanması yanında, bu düşüklüğün yükümlülerce haklı nedenlerle açıklanmamış olması gerektiği, başka bir deyişle, yükümlülerden öncelikle düşüklük nedenlerinin açıklanmasının istenmesi ve düşüklüğün haklı nedenlerle açıklanamaması halinde emsal bedel uygulamasına gidilmesi, emsal karşılaştırması yapılırken de karşılaştırmaya konu edilen emtiaların nitelik ve özelliklerinin aynı olması, aynı veya çok yakın tarihte işlem görmüş olmaları gerektiği, vergi inceleme raporundan adı saklı tutulan bir firmaya ait olup, 1990 yılında satılan 1981 model WHİTE marka çekiciler ile yerli üretim yarı römorkların satış bedellerinin emsal alındığının anlaşıldığı, bu araçların gayri faal ve arızalı olup olmadıkları yolunda herhangi bir araştırma yapılmadığı, araçların teknik muayene sürelerinin dolmadığından bahisle, uyuşmazlığa konu araçların gayri faal durumda olmadıklarının ispatlanmaya çalışıldığı, araçlar ... dışındaki firmalara satıldığından, alıcılar nezdinde karşıt inceleme yapılmadığı ve yükümlü şirket yetkililerinden düşüklük nedenlerinin açıklanmasının istenmediğinin görüldüğü, inceleme elemanınca emsal alınan araçların aynı marka ve aynı özellikleri taşımaması, bir yıla yakın bir süre sonra satılmış olmaları ve teknik muayene sürelerinin dolmamış olması da taşıtların davacı şirketin uyuşmazlık döneminde satılan taşıtlarına emsal alınması olanağını ortadan kaldırdığı, öte yandan, aynı olaydan dolayı davacı şirket adına yapılan cezalı kurumlar vergisi tarhiyatının kaldırılması yolundaki kararın Danıştay Dördüncü Dairesince onandığı, başka dönemlerde satışı gerçekleştirilen aynı türdeki araçların satışı ile ilgili olarak salınan cezalı katma değer vergilerinin kaldırılması yönündeki kararların da Danıştay Yedinci Dairesince onandığı gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edilmiş ve tahakkukun hukuka uygun olduğu ileri sürülerek direnme kararının bozulması istenmiştir.
Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi Kararın özet bölümünde yazılı ... 1. Vergi Mahkemesinin 1.12.1994 günlü ve 1994/1196 sayılı ısrar kararı, aynı gerekçe ve nedenlerle Kurulumuzca da uygun bulunmuş ve temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar Kararın bozulmasını gerektirecek durumda görülmemiştir.
Bu nedenlerle temyiz isteminin reddine karar verildi.