Danıştay Onbirinci Daire 

Takdir edilen matrahın defter ve belgelerine uygun olup olmadığının araştırılması bakımından ilgili yıla ait defter ve belgelerin getirtilerek incelenmesi, gerekirse bilirkişi incelenmesi yaptırılması, ibraz edilmemesi halinde de davanın reddi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak verilen Vergi Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir. İstemin Özeti: 1991 yılma ait kanuni defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle takdir komisyonu kararma dayanılarak yükümlü şirket adına 1991 yılının muhtelif dönemleri için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır. Vergi Mahkemesi kararıyla; kanuni defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle olayın takdire sevkinin yerinde olduğu, ancak takdir komisyonunca takdir edilen matrahın dayanağı bulunmadığından bu matrah üzerinden yapılan tarhiyatta yasal isabet görülmediği gerekçesiyle cezalı tarhiyat kaldırılmıştır. Vergi Dairesi Müdürlüğünce defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmeyen yükümlü şirket adına re'sen takdir yoluyla salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisinde isabetsizlik bulunmadığı ileri sürülerek mahkeme kararının bozulması istenilmektedir. Karar: Uyuşmazlık, 1991 yılma ait kanuni defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmeyen yükümlü şirket adına takdir komisyonunca takdir olunan matrah üzerinden 1991 yılının Ocak Kasım dönemleri için salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisinden doğmuştur. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 'Re'sen Vergi Tarhı' başlıklı 30. maddesinin 1. bendinde, 'Re'sen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır. ' şeklinde tanımlanmıştır. Yine aynı maddenin 3. bendinde ise 'Bu kanuna gere tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı tutulmamış veya, tasdik ettirilmemiş olursa veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemesinin' re'sen takdir nedeni olduğu açıklanmıştır. Bu durumda, kanuni defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesinin re'sen takdir sebebi sayılacağı kuşkusuzdur. Dosyanın incelenmesinden, inceleme elemanınca 13.3.1992 gün ve 718803/2 ile 3.2.194 gün ve 1994/3 sayılı yazılar ile iki kez ilgili yıla ait kanuni defter ve belgelerin yükümlü şirketten istenildiği, her ne kadar yükümlü şirket tarafından ilgili yıla ait kanuni defter ve belgelerin inceleme elemanına ibraz edildiği ileri sürülmüş ise de, buna dair belge sunulmadığı anlaşılmakta olup, ilgili dönem kanuni defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemiş olması nedeniyle olayın takdire sevkinde isabetsizlik bulunmaktadır. Öte yandan 2577 sayılı idari Yargılama Usulü Kanununun 20. maddesinin 1. bendinde Danıştay ile idare ve Vergi Mahkemelerinin bakmakta olcukları davalara ait her çeşit incelemeleri kendiliklerinden yapacakları hükme bağlanmakla idari yargılamada re'sen araştırma ilkesi benimsenmiş, aynı Kanunun 31. maddesinin atıfta bulunduğu Hukuk Usulü Mahkemeleri Kanununun 275. maddesinde ise hakimin özel bilgi ve uzmanlık isteyen bir konuda bilirkişi incelemesi yaptırmaya yetkili olduğu belirtilmiş bulunmaktadır. Buna göre idari yargı yerleri, uyuşmazlık konusu olayın hukuki nitelendirmesini yapmak, olaya uygulanması gereken hukuk kurallarım belirlemek ve sonuçta hukuki çözüme varmak yönlerinden tam bir yetkiye sahiptirler. Ayrıca, maddi olayı belirleme yönünden her türlü inceleme ve araştırma kendiliğinden yapılabileceği gibi iddia ve savunmalarda ortaya konan maddi durumun gerçeğe uygun olup olmadığı da serbestçe araştırılabilinir. Tarafların hiç değinmedikleri olayları ve maddi unsurları araştırmaya yönelebilineceği gibi maddi olayın çözümü için gerektiğinde bilirkişi incelemesi de yaptırılabilinecektir. Bu durumda, yükümlü şirket tarafından ilgili dönemlerde vergiye tabi faaliyeti bulunmadığı yolunda bir iddianın ileri sürülmesi karşısında, takdir komisyonunca takdir edilen matrahın defter ve belgelerine uygun olup olmadığının araştırılması bakımından ilgili yıla ait defter ve belgelerin getirtilerek incelenmesi, gerekirse bilirkişi incelenmesi yaptırılması, ibraz edilmemesi halinde de davanın reddi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak verilen Vergi Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir. Açıklana nedenlerle temyiz isteminin kabulüyle, Vergi Mahkemesi kararınin, yukarıda belirtilen hususlar gözönüne alınarak yeniden bir karar verilmek üzere bozulmasına oyçokluğu ile karar verildi (*). (*) AZLIK OYU: ileri sürülen iddialar, mahkeme kararının dayandığı gerekçe karşısında yerinde ve kararın bozulmasını sağlayacak durumda görülmediğinden temyiz isteminin reddi gerektiği oyu ile verilen karara karşıyım.