Danıştay Dördüncü Daire

Üye olmaması nedeniyle, muafiyetten yararlanması kabul edilmeyen kooperatifin, bir kısım şekle ilişkin ödevlere uymaması nedeniyle yaptırıma tabi tutulması düşünülebilirse de, beyan dışı kalmış gelirden söz edilemeyeceğinden vergilendirilmesi mümkün olmayacaktır. İstemin Özeti: 1990 yılı kurumlar vergisi beyannamesini vermeyen davacı kooperatif adına, üst birliğe üye olmaması nedeniyle muafiyet şartlarım taşımadığından söz edilerek takdir komisyonunca belirlenen matrah üzerinden re'sen ku rumlar vergisi ile geçici vergi salınmış, kaçakçılık cezası kesilmiştir. Vergi Mahkemesi kararıyla; davacı kooperatifin ticari faaliyette bulunduğu yolundatespit yapılmadığı gibi Kurumlar Vergisi Kanununda üst birliğe üye olunmaması halinde muafiyetten faydalanılamayacağına ilişkin herhangi bir hüküm bulunmadığından tarhiyatta isabet görülmediği gerekçesiyle vergi ve cezanın kaldırılmasına karar verilmiştir. Davalı idare, takdir komisyonu kararma dayalı olarak yapılan tarhiyatın yasaya uygun olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir. Karar: Uyuşmazlık, üst kuruluşa üye olmayan kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olup, olmayacakları, dolayısıyla kazançları bulunmasa dahi, beyanname verme zorunluluklarının bulunup, bulunmadığı hususuna ilişkindir. 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 93. maddesinde kooperatifler, kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 199 sayıl w Kanunla değişik 7. maddesinin 16 numaralı bendindeki esaslar dahilinde kurumlar vergisi muaflığından faydalanacakları, aynı maddenin 4 numaralı fıkrasında ise, kooperatifler, kooperatif birlikleri ve kooperatif merkez birliklerinin faaliyete geçen üst kuruluşlara girmedikleri takdirde, bu maddenin 1 No.lu fıkrasının (b) bendi ile 2 No.lu fıkrasından gayri fıkralarda yazılı muaflıklardan istifade edemeyecekleri belirtilmiştir. Kooperatifler Kanununun 93. maddesinin, 4 numaralı fıkrası hükümet tasarısında mevcut olmayıp maddeye geçici komisyon tarafından eklenmiş ve tasarı bu haliyle kanunlaşmıştır. Anılan fıkranın gerekçesi ise 'kooperatiflerin birleşmesi suretiyle kuracakları üst kuruluşların kooperatifçiliği memlekette daha da geliştireceğidir. ' Tasarıya geçici komisyonda eklenen bu fıkra ile kooperatiflerin üst birliğe üye olması için vergi muaflığının bir zorlama aracı olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Ancak belli şartlar dahilinde kooperatiflere tanınan kurumlar vergisi muafiyetinin amacı da kooperatifçiliği geliştirmektir. Kurumlar Vergisi Kanununun 7. maddesinin 16 numaralı bendinde' 'sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve münhasıran ortaklar ile iş görülmesi' şartıyla kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olduğu belirtilmiştir. Amacı, ortaklarına en ekonomik bir biçimde konut, işyeri veya bunların yapımına uygun arsa sağlamak olan yapı kooperatiflerinin, yapışı ve çalışma şekli, kurumlar vergisi muafiyeti için öngörülen şartlara uyulduğu sürece, beyan üzerine vergilendirilmesi gereken kurum kazancı elde edilmesine olanak vermemektedir. Buna rağmen, üst kuruluşa üye olmaması nedeniyle, muafiyetten yararlanması kabul edilmeyen kooperatifin, bir kısım şekle ilişkin ödevlere uymaması nedeniyle yaptırıma tabi tutulması düşünülebilirse de, beyan dışı kalmış gelirden söz edilemeyeceğinden vergilendirilmesi mümkün olmayacaktır. Kanunda, vergi yükümlüleri için öngörülen şekli ödevler, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu sağlama amacına yönelik olduğundan, mücerret üst kuruluşa üye olunmaması nedeniyle, kooperatifleri bu yükümlülüğe tabi tutmanın bir anlamı olamaz: Kurumlar Vergisi Kanununun 7. maddesinin 16 numaralı bendinde kurumlar vergisi muaflığı için öngörülen şartları ihlal edip etmediği.araştırılmadan, davacı kooperatifin mükellefiyet kaydının tesisinde dönem beyannamesinin. verilmediğinden bahisle takdir komisyonunca hiçbir incelemeye dayanmadan takdir olunan matrah üzerinden vergilendirilmesinde isabet bulunmamaktadır. Tarhiyatın terkini yolundaki.mahkeme kararında kanuna aykırılık görülmemiştir. Bu nedenle, temyiz isteminin reddine, oybirliğiyle karar verildi.