Danıştay Dördüncü Daire

Re'sen matrah takdiri sırasında emtia maliyet bedellerine, yılın son üç ayının ortalama satış kan oranları uygulanamaz. İstemin Özeti: 1989 yılı imalat ve envanter defterlerim incelemeye ibraz etmeyen davacı kurum adına, ortalama maliyet bedellerine yılın son üç ayının ortalama satış karı oranları uygulanmak suretiyle bulunan matrah farkı üzerinden re'sen, bir kısım giderlerinin genel gider olarak kabul edilemeyeceği ileri sürülerek ikmalen kurumlar vergisi salınıp, kaçakçılık cezası kesilmiştir. Vergi Mahkemesi kararıyla; davacı kurumun envanter ve imalat defterlerim incelemeye ibraz etmemek suretiyle yıl sonu değerlemelerinin gerçeği yansıttığım tevsik edemediği, maliyet unsurlarının kayıtlarla tevsik edilmesi gerektiği, bu durumda emtia türleri itibariyle tespit edilen gayrisafi kar oranlarına göre re'sen yapılan tarhiyatın yerin de görüldüğü, ikmalen yapılan tarhiyata karşı ise hiçbir somut iddia ileri sürülmediği gibi, bir kısım matrah kalemlerinin kabul edildiği, bu durumda salınan vergi ve kesilen cezalarda kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Davacı kurum, ortalama maliyet bedeline yıllık gayrisafi kar ortalamasının uygulanması halinde beyan dışı kazançları olmadığım ve kabul ettikleri dışında kalan ikmalen tarhiyat kalemlerinin de isabet bulunmadığım ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir. Karar: Davacı kurumun, ikmalen yapılan tarhiyata ilişkin olarak ileri sürdüğü iddialar mahkeme kararım kusurlandıracak nitelikte görülmemiştir. 213 sayılı Vergi usul Kanununun 30. maddesinin birinci fıkrasında 'Re'sen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır.' Şeklinde tanımlanmış olup, ikinci fıkranın 3 numaralı bendinde, bu Kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısminin tasdik ettirilmemiş olması veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemiş olması hali re'sen takdir nedeni olarak sayılmıştır. Yükümlü kurumun imalat ve envanter defterlerim incelemeye ibraz etmemiş olması nedeniyle olayda re'sen takdir nedeni mevcuttur. Ancak vergi incelemesinden ve re'sen vergi tarhından amaç, yükümlülerin beyan dışı bıraktıkları kazancın gerçeğe en yakın şekilde saptanmasıdır. Bu itibarla re'sen tarh edilecek matrah veya matrah farkının varsayımlara dayanılarak değil, somut verilere dayanılarak tespit edilmesi gerekmektedir. Olayda, yükümlü kurumun imalat defterini incelemeye ibraz etmemesi nedeniyle imalata giren hammaddelerin maliyet bedelinin tam olarak tespit edilmemesi ve dönem sonu hammadde stokunun ortalama bedelle değerlemesi hususları inceleme elemanınca tenkit edilmiş, ancak matrah farkı bulunurken bu verilerden hareket edilmeyerek yükümlü kurumun maliyet bedelleri doğru olarak kabul edilmiş ve bu maliyet bedellerine son üç aylık ortalama kar oranlarının uygulanması suretiyle matrah farkı yaratılmıştır. Bu tür bir eleştiri üzerine matrah farkının ancak maliyet bedelleri üzerinden tespit edilmesi mümkündür. Yükümlü kurumun gayrisafi kazancının düşüklüğü konusunda hiçbir eleştiri ve tespit yapılmadan,yıllık ortalama maliyet bedellerine son üç aylık kar ortalaması uygulanması suretiyle hesaplanan matrah farkım üzerinden yapılan tarhiyat yerinde görülmemiştir. Bu durumda, hiçbir somut tespite dayanmayan matrah farkı üzerinden yapılan tarhiyat ilişkin davayı reddeden mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, yükümlü kurum temyiz isteminin kısmen kabulüyle ....... Vergi Mahkemesi kararının re'sen tarhiyata ilişkin hüküm fıkrasının bozul masına, ikmalen tarhiyata yönelik temyiz isteminin reddine oyçokluğuyla karar verildi.