Danıştay Dördüncü Daire

Şirkete, döviz cinsinden vermiş olduğu parayı, bir süre sonra yine aynı tutarda döviz olarak alan kişinin, kur farkı nedeniyle gelir elde ettiğine hükmedilemez. İstemin Özeti: Merkezi yurt dışında bulunan ve Türkiye'de ödünç para verme işleriyle uğraşan (M.S.C.)'nin 1988 yılı işlemlerinin incelenmesi üzerine düzenlenen inceleme raporuna göre bu kurumun mükellefiyeti tesis edildikten sonra Türkiye'deki daimi temsilcisi olduğu belirlenen Y. R. adına kurumlar vergisi ve geçici vergi salınmış kaçakçılık cezası kesilmiştir. Danıştay bozma kararı üzerine ..... 6. Vergi Mahkemesi 7.4.1994 Günlü ve E: 1994/587, K: 1994/986 Sayılı Kararıyla, Gelir Vergisi Kanunu'nun 8. maddesi ile dosyada bulunan bilgiler birlikte değerlendirildiğinde, Türkiye'de ödünç para verme işiyle uğraşan (M.S.C.)'nin daimi temsilcisinin (Y.R.) olduğu, (M) firmasının ise gözlemci ve komisyon sözleşmesine göre yaptığı hizmetin gözetim ve denetime ilişkin olduğu dolayısıyla (Y.R.) adına salınan kurumlar vergisi ile kesilen kaçakçılık cezasında isabetsizlik görülmediği, ikmalen ve re'sen salınan vergiler üzerinden geçici vergi hesaplanmasının Kurumlar Vergisi Kanunu'nun geçici 40. maddesine göre' mümkün olmadığı gerekçesiyle geçici verginin kaldırılmasına, vergi aslı ve kaçakçılık cezasına ilişkin davanın reddine karar vermiştir. Davacı kendisinin daimi temsilci olmadığım, M. firmasının Türkiye'deki işlerini M. firması yürüttüğünden tarhiyatın M. adına yapılması gerektiğin!, kredi olarak verilen yabancı paranın verildiği tarihteki kuru ile geri alındığı tarihteki kuru arasındaki farkın kaza.nç olarak mütalaa edilmesinin mümkün olamayacağım, matraha alınan faizin bir kısmım hiç almadığım, kredinin bir kısminin ise geri dönmediğin! ileri sürerek mahkeme kararının bozulmasını istemektedir. Karar: Davacının (M.S.C.)'nin daimi temsilcisi olduğu yolundaki mahkeme kararı, Dairemizin bozma kararma uygun olduğundan, davacının bu yönden ileri sürdüğü iddialar kararın bozulmasını sağlayacak nitelikte görülmemiştir. inceleme raporundan, yabancı kurumun 26.12.19867.10.1988 tarihleri arasında yapılan kredi sözleşmeleri ile 21.1.1987 tarihinden itibaren Amerikan Doları olarak borç vermesi karşılığı 31.3.1987 ile 7.10.1988 tarihleri arasında Amerikan Doları olarak faiz tahsil etmesinin kararlaştırıldığı, kredinin ve faizin ödenmeyen kısminin 31.12.1987 tarihindeki Türk Lirası değeri ile ödemelerin kesildiği 5.9.1988 tarihi arasındaki Türk Lirası arasındaki farkının matrah olarak kabul edildiği anlaşılmıştır. Amerikan Doları olarak borç para veren yabancı kurumun borcun ana parasına ait 31.12.1987 tarihindeki Türk Lirası değeri ile 5.9.1987 tarihindeki Türk Lirası değerleri arasındaki fark Türk Lirasında görülen kur değişikliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu değerler arasındaki fark hizmet karşılığında alınan bir bedel olmayıp verilen paranın geri alınmasıdır. Burada yabancı kurumun parayı kullandırma hizmeti karşılığı alacağı yalnızca faizdir. Faiz dışında bir gelir elde etmesi söz konusu olamayacağından ana paranın kur farkına ilişkin matrah farkında isabet görülmemiştir. Gelir Vergisi Kanunu'na göre gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olarak tanımlanmıştır. Elde etme ise vergiyi doğuran olaydır. Kazanç unsurlarına göre bir gelirin elde edilmesi için tahakkuk, hukuki tasarruf, ekonomik ve fiili tasarruf unsurlarının gerçekleşmesi gerekmektedir. Tahakkuk gelirin mahiyet ve tutar itibariyle kesinleşmesi, hukuki tasarruf, tahakkuk atmiş gelir üzerinden talepte bulunma hakkının doğmasıdır. Ticari kazançta tahakkuk esası benimsenerek, gelirin mahiyet ve tutar itibariyle kesinlik kazanması gelirin elde edilmiş sayılması için yeterli görülmüştür. Olay bu tespitler açısından değerlendirildiğinde, faiz alacağı hukuken tasarruf edilebildiği yılda vergilendirilir. Yani 1987 tarh döneminde vadesi gelmekle tahakkuk eden ve hukuken tasarruf edilebilir hale gelen faizin bu tarh döneminin geliri ile ilgilendirilmesi, 1988 tarh döneminde vadesi gelmekle tahakkuk eden ve hukuken tasarruf edilebilir hale gelen faizin bu tarh dönemi geliri arasında yer alarak değerleme Gününün kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilerek matraha alınması gerekir. Bu faizlerin alınan teminatlar karşılığı tahsil edildiğinden söz edilerek faiz ve ana para ödemelerinin kesildiği 5.9.1988 tarihi itibariyle oluşan kur farklarının vergilendirilmesi kabul edilemez. Bu nedenle 1988 yılı içinde ödenmiş olan Amerikan Dolan cinsinden faizin bu tarih itibariyle Türk Lirasına çevrilmesi, 1988 yılı içinde vadesi dolan ancak ödenmeyen faizin değerleme gününün kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilmesi suretiyle matraha alınması gerektiğinden bu hususlar dikkate alınarak yeniden bir karar verilmek üzere İstanbul 6. Vergi Mahkemesinin 7.4.1994 Günlü ve. E: 1 994/587, K: 1994/986 Sayılı kararının bozulmasına oybirliğiyle karar verildi.