T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o TEŞVİK BELGELİ YATIRIM (Yatırım Teşvik Belgesinde Yazılı Olan Resim ve Harç İstisnası İle Sınırlı Olduğu - Teşvik Belgesinde Yazılı İstisnalar Dışında Yorumla İstisna Genişletilemeyeceği)

o YATIRIM TEŞVİK BELGESİNDE YAZILI VERGİ RESİM HARÇ İSTİSNASI İLE SINIRLILIK (Teşvik Belgesinde Yazılı Teşviklerin Yorumla Genişletilemeyeceği)

o VERGİ RESİM VE HARÇ İSTİSNASI (Yatırım Teşvik Belgesinde Yazılı Olan Vergi Resim ve Harçların Yorumla Genişletilemeyeceği)

2634

Özet : Teşvik belgeli yatırımlarda vergi, resim ve harç istisnasının, belgenin ilgili bölümündeki sınırlar aşılarak uygulanamayacağı ve kredi sözleşmeleri için tanınan istisnanın turizm yatırımına tahsis edilen otel binası için ödenmesi gereken Tapu Harcına da yaygınlaştırılamayacaktır.

İstemin Özeti : Davacıdan. 16.4.1987 gününde tamamlanan turistik otel yapımından dolayı Tapu Harcı, kaçakçılık cezası ve gecikme faizi tahsil edilmiştir.

Bu yatırım için 16.11.1984 gününde yatırım teşvik belgesi aldığını ve süresinin 31.3.1988 gününe değin uzatıldığım. Bakanlar Kurulunun 83/6128 sayılı Kararı ile turizm işletmelerinin ihracatçı kabul edildiği, 1984. 1985. 1986 ve 1987 yıllarında yatırım teşvik belgelerine bağlı yatırımlar için öngörülen vergi, resim ve harç istisnası nedeniyle, turistik otel yapımından dolayı tahsil edilen Tapu Harcının geri verilmesini düzeltme ve şikayet yoluyla isteyen yükümlünün bu istemleri reddedilmiş, kurulan olumsuz işleme karşı dava açılmıştır.

Danıştay Dokuzuncu Dairesinin, davanın düzeltme ve şikayet yoluyla incelenemeyeceği ve bu nedenle reddine ilişkin kararının Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunun K:1992/126 sayılı Kararıyla bozulması üzerine dava aynı Daire tarafından incelenmiş, verilen K:1992/3401 sayılı Kararda; davacıya verilen teşvik belgesinde vergi, resim ve harç istisnasının, teşvik önlemlerinden kabul edildiği, yatırımın gerçekleşmesi sonucunda doğan ve ihtilaf konusu yapılan Tapu Harcının, sözü geçen teşvik önlemi kapsamında olduğu, bu nedenle düzeltme ve şikayet başvurusunun reddinde isabet bulunmadığı, gerekçesiyle Maliye Bakanlığı işlemi iptal edilmiştir.

Karar, Bakanlık tarafından temyiz edilmiştir.

Savunma'nın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Tetkik Hakimi : Semra KAYIR

Danıştay Savcısı : Yavuz YOKLAMACIOĞLU

Düşüncesi : İnşaatı 1987 yılında tamamlanan otel için D.P.T. Müsteşarlığınca yatırım teşvik belgesi verildiğinden bu nedenle vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılması gerekeceğinden bahisle tahakkuk ettirilen iskan harcı ile gecikme faizinin kaldırılması dileğiyle Maliye ve Gümrük Bakanlığına yapılan başvurunun reddine dair işlemin iptali konusunda Danıştay 9. Dairesince verilen 28.12.1992 tarih ve E:1992/1964, K:1992/3401 sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

15.10.1986 tarih ve 19252 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 14.10.1986 tarih ve 86/11103 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen 1987 yılı programının uygulanması, koordinasyonu ve izlenmesine dair karar ile bu kararın eki yatırımların ve döviz kazandırıcı hizmetlerin teşviki ve yönlendirilmesine ilişkin esaslara dair ek kararın 3 üncü maddesinde: D.P.T. tarafından teşvik belgesine bağlanacak yatırımlar, uygun görüldüğü takdirde gümrük muafiyeti, yatırım indirimi, kaynak kullanımı destek primi, bina inşaat harcı istisnası ve vergi, resim, harç istisnası teşvik araçlarından yararlandırılabilir.

Yatırımlara uygulanacak teşvik tedbirleri D.P.T. tarafından verilen teşvik belgesinde belirtilen değerler esas olmak üzere ilgili kuruluşlar tarafından herhangi bir uygulama belgesine gerek kalmadan tatbik edilir. (Teşvik belgesi ilgili uygulama belgesi yerine geçer) hükmü yer almıştır.

D.P.T. Müsteşarlığınca Bakanlar Kurulunun sözü edilen 86/11103 sayılı kararına dayanılarak yatırımların ve döviz kazandırıcı hizmetlerin teşviki ve yönlendirilmesi ile ilgili uygulama esaslarının yatırımcılara duyurulması maksadı ile yayımlanan 87/1 sayılı Tebliğde, yatırım projelerine uygulanabilecek teşvik tedbirleri arasında orta ve uzun vadeli yatırım kredileri için vergi, resim ve harç istisnası sayılmış olup tebliğin 36 ncı maddesinde; vergi, resim ve harç istisnasının kredinin alınması ve ödenmesine taalluk eden her türlü banka, noter, tapu vs. muameleleri sebebiyle ödenmesi gereken vergi, resim ve harçlara şamil olup, akreditif muameleleri gibi kredinin kullanılması ile alakalı muamelelerden doğan vergi, resim ve harçlar için uygulanamıyacağı, bahis konusu istisnaların ilgili banka tarafından istenilen ipotek veya teminatın tamamına tatbik edileceği, ayrıca söz konusu yatırımlarla ilgili şirket kuruluşu ve sermaye tezyidi işlemleri gayrimenkullerin veya irtifak haklarının ayni sermaye olarak konulması halinde bunların şirket adına topuya tescil işlemlerinin bu istisna kapsamında bulunduğu belirtilmiştir.

Olayda davacının inşa ettiği otel için D.P.T. Müsteşarlığı Teşvik ve Uygulama Başkanlığınca 16.11.1984 tarih ve 12688 sayılı Yatırım Teşvik Belgesi verilmiş olup, bu belgede otel yatırımının yararlanacağı teşvik tedbirleri arasında vergi, resim ve harç istisnası da yer almıştır. Ancak orta ve uzun vadeli yatırım kredilerine uygulanacak bu istisnanın yürürlükteki Bakanlar Kurulu kararında çizilen çerçeve dahilinde uygulanacağı tartışmasızdır.

Olay tarihinde yürürlükte bulunan ve yukarıda açıklanan Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul olunan uygulama esaslarının yatırımcılara duyurulması amacıyla hazırlanan 87/1 nolu tebliğin yukarıda sözü edilen 36 ncı maddesi ile vergi, resim ve harç istisnasının ancak kredinin alınması ve ödenmesine dair işlemlere uygulanacağının belirtilmesi, yatırımların Teşvik ve Yönlendirilmesi ile ilgili 85/1 sayılı tebliğin 32 nci maddesinde de turistik amaçlı tesislerin bina inşaat harcından müstesna olduğunun belirtilmesi karşısında, yükümlünün inşa ettirdiği turistik otel nedeniyle ödenmesi gereken iskan harcı için istisnadan yararlanmasına olanak bulunmadığından, bu istemin reddine ilişkin işlemin iptali konusunda Danıştay Dokuzuncu Dairesince verilen kararda isabet görülmemekte ve Maliye ve Gümrük Bakanlığı temyiz isteminin kabulü ile 2577 sayılı Yasanın 49/1-b maddesi hükmü uyarınca daire kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca Kıdemli Tetkik Hakimi Semra KAYIR'ın yazılı ve sözlü açıklamalarından sonra dosya incelenerek gereği görüşüldü:

Yatırımların ve döviz kazandırıcı hizmetlerin özendirilmesi amacıyla 261 sayılı Yasanın 34 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 1 inci maddesinin (a) fıkrasında tanınan yetki uyarınca yürürlüğe konulan Bakanlar Kurulu Kararları ve bu Kararlara dayanılarak Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca yayımlanan Tebliğler, teşvik belgesi alan yatırımcı kuruluş ve kişilerin hangi işlemlerinin, vergi, resim ve harç istisnası kapsamında sayılacağını genel olarak düzenlemektedir.

Herhangi bir yatırımın teşvik belgesine bağlanabilmesi için yapılacak yatırımın, program kararnamelerinde belirtilen değerlere uygun olması, teşvik edilmeyen üretim ve yatırım konulan içinde yer almaması ve Devlet Planlama Teşkilatı tarafından teşvik belgesine bağlanmasının uygun görülmesi gerekmektedir.

Teşvik belgesi; yatırımın karakteristik değerlerini taşıyan, bu değer ve saptanan koşullara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde üzerinde yazılı bulunan teşviklerden yararlanılabilen, Kalkınma Planına uygun ve ülke ekonomisi için genel anlamda yararlı olduğu Devlet Planlama Teşkilatınca kabul edilen yatırımlar için yatırımcılara verilen bir belgedir.

Bu nedenlerle, yatırımcıların ilgili yıl programının uygulanması, eşgüdümü ve izlenmesine ilişkin kararların ekinde yer alan yatırımların ve döviz kazandırıcı hizmetlerin özendirilmesi ve yönlendirilmesine ilişkin "Esaslar"da ve Devlet Planlama Teşkilatınca yayımlanan Tebliğlerde açıklanan teşvik önlemlerinin hangilerinden ne ölçüde yararlandırılabileceklerinin kendilerine verilen teşvik belgesindeki açıklamalar gözönünde bulundurularak belirlenmesi gerekmektedir.

261 sayılı Yasanın verdiği yetkiye dayanılarak 15.10.1986 gün ve 19252 Mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan 1986/11103 sayılı "1987 Yılı Programının Uygulanması. Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar'ın Eki "Yatırımların ve Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin Teşviki ve Yönlendirilmesine Ait Esaslar" hakkındaki Kararın 3 üncü maddesinde; Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından teşvik belgesine bağlanacak yatırımların, uygun görüldüğünde Gümrük Muafiyeti. Yatırım İndirimi, Kaynak Kullanımı Destekleme Primi, Bina İnşaat Harcı İstisnası, Vergi. Resim ve Harç İstisnası gibi teşvik araçlarının gerekli görülenlerinden yararlandırılabileceği, aynı Kararın 26 ncı maddesinin birinci fıkrasında, teşvik belgesine bağlı ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından belirlenecek asgari miktarda ihracat taahhüdünde bulunan yatırımcıların; yatırım ve işletme dönemlerinde açılan orta ve uzun vadeli krediler ile işletme kredilerinin vadelerinde tasfiye edilinceye kadar alınma ve ödenme aşamasında vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılması, 2 nci fıkrasında, gemi yapımı ve gemi yapım tesisleri ile, eğitim ve sağlık yatırımlarında ihracata dönük olma koşulunun aranmaması, 3 üncü fıkrasında da sözkonusu yatırımlarla ilgili şirket kuruluşu ve sermaye artırımı işlemleri, daha sonra yapılan değişiklikle ise taşınmazların veya irtifak haklarının yatırına ayni sermaye olarak konulması halinde bunların şirket adına tapuya yazılım işlemlerinin ve intifa haklarının tapu siciline işlenmesi işlemlerinin de bu istisna kapsamında nitelenmesi açıklanmıştır.

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından 1.12.1986 gün ve 19298 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 87/1 sayılı Tebliğin 33 üncü maddesinde de bu açıklama yinelenmiştir.

Diğer yandan. 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 3 ve 13 üncü maddeleri ile belgeli turizm işletmeleri ihracatçı sayılmış ve bu işletmelerce yapılan yatırımların da yukarıda değinilen teşviklerden yararlanması ve en az döviz taahhüdüne ilişkin miktarın Bakanlar Kurulunca saptanması öngörülmüştür.

Turizm yatırımı ve turizm işletme belgesine sahip olan yükümlüye verilen Yatırım Teşvik belgesinin incelenmesinden; 67 oda, 140 yatak ve 90 kişilik lokanta kapasiteli turistik otel yatırımı nedeniyle verilen belgede yatırımcıya, yatırım indirimi, faiz farkı iadesi. Kaynak Kullanımı Destekleme Primi ve vergi, resim ve harç istisnası teşviklerinin tanındığı görülmektedir. Vergi, resim ve harç istisnası teşvikinin ise yatırımda kullanılacak yatırım kredisinin ikraz sözleşmesinin yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan Bakanlar Kurulu kararı gereğince uygulanması belirtilmiştir.

Teşvik belgesinde yazılı bu açıklama karşısında, vergi, resim ve harç istisnasının, başka işlemlere de yaygınlaştırılmasına olanak bulunmadığı gibi Program Kararnameleri ve ilgili Tebliğlerin kuralları da yaptırılan otel binasının tapuya işlenmesi sırasında alınması gereken Tapu Harcının, söz konusu teşvik kapsamında görülmesine engeldir.

SONUÇ : Bu nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Danıştay Dokuzuncu Dairesinin 28.12.1992 günlü ve E:1992/1964, K:1992/3401 sayılı Kararının bozulmasına, 28.1.1994 gününde oybirliği ile karar verildi.