T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o GÜMRÜK İNDİRİMİ (Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Tarafından Ortakları İçin Gereç İthalatı)

o GİDER VERGİSİNDEN MUAFİYET (Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Tarafından Ortakları İçin Gereç İthalatı)

o KOOPERATİFLER MERKEZ BİRLİĞİ TARAFINDAN ORTAKLARI İÇİN İTHAL EDİLEN GEREÇLER (Gümrük İndirimi)

1581

Özet : Merkez birliği tarafından ortakları için ithal edilen "alçak dansite polietilen" adlı madde turfanda sebze üretiminde kullanılan gereç niteliğinde olduğundan 1581 sayılı Yasanın 19 uncu maddesinin son fıkrasına göre yüzde 50 gümrük indirimi kapsamındadır. Esasen bu konuda taraflar arasında çekişme de yoktur. DAVA VE KARAR:

Nitekim, yükümlü tarafından da vergiden muaf olunduğu iddiasıyla değil, 1581 sayılı Yasanın 19 uncu maddesinin son fıkrasında öngörülen yüzde 50 Gümrük Vergisi indiriminin hatalı olarak uygulanması sonucu İstihsal Vergisi, Belediye Payı ve Rıhtım Resminin fazla hesaplandığı iddiasıyla dava açılmıştır.

Vergi Mahkemesinin, Maliye Bakanlığı işlemini, davacı Birliğin gümrük vergisinden muaf olduğu gerekçesiyle iptal etmesinde yasaya uyarlık görülmemiştir.

İstemin Özeti: ... Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürlüğü tarafından 13.9.1984 günlü 44087 sayılı gümrük giriş beyannamesi ile turfanda sebze yetiştiren ortakları için "alçak dansite polietilen" ithal edilmiş ve tahakkuk eden vergiler ödenmiştir. Vergilerin hesaplanma şekli konusunda ... Giriş Gümrük Müdürlüğü'ne yaptığı başvuruya yanıt alamayan yükümlü Gümrükler Genel Müdürlüğü'ne başvurarak, 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu'nun 19 uncu maddesinin son fıkrasında öngörülen yüzde 50 Gümrük Vergisi indiriminin başlangıçta uygulanması, bu vergi esas alınarak hesaplanan istihsal Vergisi, Belediye Payı ve Rıhtım Resminin indirimden artakalan miktara göre belirlenmesi gerekirken, indirimsiz Gümrük Vergisi miktarına göre belirlenerek 6.686.001.- lira fazla vergi tahsil edildiğini ileri sürmüş ve bu miktarın geri verilmesini istemiştir. Bu başvurusu reddedilen yükümlü istemin reddi yolundaki işlemin iptali ve haksız alınan 6.686.001.- liranın geri verilmesi istemiyle vergi mahkemesinde dava açmıştır.

Davayı inceleyen Ankara 3. Vergi Mahkemesi K:1987/337 sayılı Kararıyla; 1581 sayılı Yasanın 19 uncu maddesinin (B) fıkrasının (a) bendinde bu Yasaya göre kurulacak ve kurulmuş sayılan kooperatifler ile bölge ve merkez birliklerinin Kurumlar, Gider, Gayrimenkul Kıymet Artışı, İntikal ve diğer vergilerden bağışık olduğu kurala bağlandığından Birlik tarafından ithal edilen maddenin vergiye tabi olmadığı, aynı maddenin son fıkrasında kooperatiflerin, bölge ve merkez birliklerinin, ortaklarına verilmek üzere ithal ettikleri üretim araç ve gereçlerine yüzde 50 gümrük indirimi uygulanması kurala bağlanmışsa da bunun bağışıklık hükmünün bir istisnası niteliğini taşıdığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline, 6.686.001.- lira verginin geri verilmesine karar vermiştir.

Maliye Bakanlığı tarafından yapılan temyiz başvurusunu inceleyen Danıştay Yedinci Dairesi K:1991/3237 sayılı Kararıyla; 1581 sayılı Yasanın 19 uncu maddesinin son fıkrasında yüzde 50 gümrük indirimi öngörülmesinden, aynı maddenin (B) fıkrasının (a) bendinde bağışık olunduğu belirtilen "diğer vergiler"in bentte sayılanlar dışındaki yurt içinde alınan diğer vergileri kapsadığının anlaşıldığı, çünkü, bir vergiden hem bağışık olunması hem de bu verginin indirimli ödenmesinin düşünülemeyeceği, kaldı ki, yükümlünün gümrük vergi ve resimlerinden bağışık tutulmasını değil, verginin hesaplanma şeklinin değiştirilmesi ve fazla ödendiği ileri sürülen 6.686.001.- liranın geri verilmesini istediği gerekçesiyle gümrük vergi ve resimlerinden bağışık olmayan yükümlünün, vergi ve resimlerin hesaplanış biçimine yaptığı itiraz incelenerek sonucuna göre karar verilmek üzere vergi mahkemesi kararını bozmuştur.

Bozma kararına uymayan Ankara 3. Vergi Mahkemesi 21.10.1992 günlü, E:1992/938, K:1992/1488 sayılı kararıyla; 1581 sayılı Yasanın 19 uncu maddesinin incelenmesinden, ... Kooperatiflerinin ortaklarına verilmek üzere ithal etmiş oldukları üretim araç ve gereçlerinin yüzde 50 gümrük indirimine tabi olduğu, bunun dışındaki ithalatlarının ise her türlü vergi ve resimden bağışık olduğunun anlaşıldığı, olayda ithal edilen madde üretim araç ve gereci niteliğinde olmadığından vergiye tabi tutulamayacağı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yolundaki ilk kararında direnmiştir.

Direnme kararı Maliye Bakanlığı tarafından temyiz edilmiştir.

Savunmanın Özeti: Savunma verilmemiştir.

Tetkik Hakimi: Dr. A.Ö.

Danıştay Savcısı B.A.'nın Düşüncesi: ... Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürlüğü tarafından 13.9.1984 tarihli gümrük giriş beyannamesi ile ithal edilen alçak dansite polietilenden tahsil edilen 3.420.507.-.lira istihsal vergisi, 2.360.599.-lira belediye hissesi, 904.895.- lira rıhtım resminden muaf tutulması yolundaki müracaatı reddeden Maliye ve Gümrük Bakanlığı işlemi aleyhine açılan dava üzerine Tarım Kredi Kooperatif ve Birlikleri Kanununa göre kurulan kooperatifler ile bölge ve merkez birliklerinin kurumlar vergisi, gider vergisi, gayrimenkul kıymet artış vergisi, intikal ve diğer vergilerden muaf olduğu gerekçesi ile davalı idare işlemini iptal ederek tahsil edilmiş olan 6.686.001.- lira verginin iadesine karar veren Ankara 3. Vergi Mahkemesi kararını bozan Danıştay Yedinci Daire kararına karşı ilk kararında ısrar eden Ankara 3. Vergi Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması talep edilmektedir.

1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu'nun 19 uncu maddesi B fıkrası a bendi "Bu kanuna göre kurulacak ve kurulmuş sayılan kooperatifler, bölge ve merkez birlikleri Kurumlar, gider, gayrimenkul kıymet artışı, intikal ve diğer vergilerden muaftır" hükmünü koymuştur. Kanunun bu amir hükmü gereğince davacı Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği 6802 sayılı Gider Vergisi Kanunu'nun 1 inci maddesinde gider vergisi olarak belirtilen istihsal ve ithalat sırasında alınan istihsal vergisinden muaftır. Aynı Kanunun aynı maddesinin C fıkrası son paragrafında "Kooperatiflerin bölge birliklerinin ve merkez birliklerinin ortaklarına verilmek üzere üretim araç ve gereçlerine % 50 gümrük indirimi uygulanır" hükmü sadece gümrük vergisi için konulmuş bir hükümdür. Yoksa aynı Kanunun aynı maddesinin B fıkrasında konulan gider vergisi muafiyetinin C fıkrasında ilga edildiği iddiası kabul edilemez.

Böyle bir yoruma gitmek hukukun ana ilkelerinden olan kanunsuz vergi resim ve harç olmaz kaidesini de çiğnemek olur. Yorum yolu ile vergi almak mümkün değildir.

Açıklanan sebeplerle ısrar kararını da muhtevi Ankara 3. Vergi Mahkemesi kararı; 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu'nun 19 uncu maddesi B fıkrası a bendi hükmüne uygun bulunduğundan ve dava dilekçesinin 1 inci sahifesi 1 inci paragrafında açıkça ve sarahaten talep edildiği şekilde ihtilaf konusu meblağ olarak belirtilen 6.686.001.- liranın iadesine hükmedildiğinden hukuki mesnedi bulunmayan temyiz talebinin reddi ile Ankara 3. Vergi Mahkemesi kararının tasdiki gerekeceği düşünülmüştür.

Türk Milleti Adına hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca, Tetkik Hakimi Dr. A.Ö.'nün yazılı ve sözlü açıklamalarından sonra dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü: ... Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürlüğü'nün turfanda sebze yetiştiren ortaklarına verilmek üzere yaptığı ithalatın vergiye tabi olmadığı yolundaki vergi mahkemesi direnme kararı temyiz edilmiştir.

1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu'nun 19. maddesinin (B) fıkrasında, bu Yasaya göre kurulacak ve kurulmuş sayılan kooperatifler ile bölge ve merkez birliklerinin Kurumlar, Gider, Gayrimenkul Kıymet Artışı, İntikal ve diğer vergilerden muaf olduğu belirtilmiş, maddenin son fıkrasında ise kooperatiflerin bölge ve merkez birliklerinin ortaklarına verilecek üretim araç ve gereçlerine yüzde 50 gümrük indirimi uygulanması öngörülmüştür.

Bu düzenlemeden, 1581 sayılı Yasanın 19 uncu maddesinin (B) fıkrasındaki muafiyetin bu Yasaya göre kurulacak ve kurulmuş sayılan kooperatifler ile bölge ve merkez birliklerinin tüzel kişiliklerine ilişkin olduğu, dolayısıyla bu kuruluşların kendileri için yapmadıkları ithalatın vergiye tabi olduğu anlaşılmaktadır. Maddenin son fıkrasında ise farklı bir kurala yer verimiş ve kooperatiflerin, bölge ve merkez birliklerinin ortaklarına vermek üzere ithal edecekleri üretim araç ve gereçlerine yüzde 50 gümrük indirimi uygulanması kabul edilmiştir.

Merkez birliği tarafından ortakları için ithal edilen "alçak dansite polietilen" adlı madde turfanda sebze üretiminde kullanılan gereç niteliğinde olduğundan 1581 sayılı Yasanın 19 uncu maddesinin son fıkrasına göre yüzde 50 gümrük indirimi kapsamındadır. Esasen bu konuda taraflar arasında çekişme de yoktur.

Nitekim, yükümlü tarafından da vergiden muaf olunduğu iddiasıyla değil, 1581 sayılı Yasanın 19 uncu maddesinin son fıkrasında öngörülen yüzde 50 Gümrük Vergisi indiriminin hatalı olarak uygulanması sonucu İstihsal Vergisi, Belediye Payı ve Rıhtım Resminin fazla hesaplandığı iddiasıyla dava açılmıştır.

Vergi Mahkemesinin, Maliye Bakanlığı işlemini, davacı Birliğin gümrük vergisinden muaf olduğu gerekçesiyle iptal etmesinde yasaya uyarlık görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, Maliye Bakanlığı temyiz isteminin kabulü ile Ankara 3. Vergi Mahkemesinin 21.10.1992 günlü, E:1992/938, K:1992/1488 sayılı direnme kararının bozulmasına, 25.2.1994 gününde oybirliği ile karar verildi.