TAZMİNAT VE YARDIMLARDA İSTİSNA

Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurul Kararı

İhbar önellerine uymadan sözleşmeyi sona erdiren işverenin, İş Kanunu'nun 13. maddesi uyarınca yaptığı peşin ödeme, salt ihbar öneline ilişkin bir ödeme olması nedeniyle işsizlik tazminatı olarak nitelendirilemez, İhbar tazminatı olarak nitelendirilen bu ödeme ise, gelir vergisine tabidir. İstemin Özeti: Uyuşmazlık konusu olayda; 1475 Sayılı iş Kanunu'na göre çalışmakta iken anılan yasanın 13. maddesinde yazılı ihbar önellerine uyulmadan sözleşmesine son verilen davacıya yapılan peşin ödemeden kesinti yoluyla alınan gelir (stopaj) vergisine karşı vergi mahkemesince dava açılmıştır. Davayı inceleyen Vergi Mahkemesi, davayı kabul ederek, kesilen verginin red ve iadesine karar vermiştir. Vergi dairesi müdürlüğünün söz konusu karara karşı yaptığı temyiz başvurusunu inceleyen Danıştay Üçüncü Dairesi K: 1993/1527 Sayılı kararıyla, iş Kanunu'nun 13. maddesinde, iş sözleşmesin! sona erdiren işverene, fesih bildirimi ve bildirimsiz fesih olmak üzere iki seçenek tanındığı, fesih bildiriminde bulunarak iş sözleşmesine son verilmesi halinde, işverenin işçisine bunu bildirerek belli bir önel tanımak ve bu önele ilişkin döneme de ücret ödemesinde bulunmak zorunda olduğu, bildirimsiz fesih halinde ise önele ilişkin ücretin peşin ödenmesi yoluyla iş sözleşmesinin sona erdirilebileceği, ihbar halinde ise önele ilişkin ücretin peşin ödenmesi yoluyla iş sözleşmesinin sona erdirilebileceği, ihbar öneline uyulması durumunda yapılan ödemenin ücret kabul edilerek vergiye tabi tutulmasına karşılık işverenin bildirimsiz feshi hakkını kullanması sebebiyle yaptığı peşin ödemenin tazminat olarak nitelendirilerek vergi dışı bırakılmasının vergide adalet ve eşitlik ilkeleriyle bağdaşmayacağı, ihbar tazminatı adı altında yapılan ücret ödemesinin Gelir Vergisi Kanunu'nun 25. maddesinde öngörülen işten çıkma ya da işsizlik sebebiyle verilen tazminat olarak kabul edilemeyeceği, yapılan ödeme bildirimsiz fesih nedeniyle önellere ilişkin olarak yoksun kalınan ücretin karşılığı olduğundan, gelir (stopaj) vergisine tabi tutulmasında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle Vergi Mahkemesi kararım bozmuştur. Bozma kararma uymayan Vergi Mahkemesi K: 1993/626 Sayılı kararıyla İş Kanunu'nun 13. maddesinin (c) bendinin birinci ve üçüncü fıkralarında ücret tutarında tazminat ödenmesinden, ikinci fıkrasında ücretin peşin ödenerek iş sözleşmesinin sona erdirilmesinden söz edilmiş ise de, tüm bu durumlarda çalışma karşılığı olmayan bir ödeme öngörüldüğü ve yapılan ödemenin tazminat olarak kabul edilmesi gerektiği, işverenin ihbar önellerine uyması halinde, işçiyi bir süre daha yumuşak bir uygulama söz konusu iken, bildirimsiz fesih yoluyla işten çıkarma halinde fiilen çalışma söz konusu olmadığı gibi işçinin işsiz kalarak sosyal statü ve psikolojik yönden kayıplara uğradığı, bu durum dikkate alındığında da yapılan ödemenin tazminat niteliğinde olduğu sonucuna varıldığı, ayrıca işverenin bildirimsiz fesihte rızası ile bir ödeme yapmaması durumunda açılan tazminat davası sonucunda yapılan ödemenin tazminat olarak kabul edilip vergi dışı tutulmasına karşın, rızaen yapılan ödemenin ücret kabul edilerek vergilendirilmesinin açıklanamadığı gerekçesiyle, ihbar önellerine uyulmaksızın işten çıkarma halinde yapılan ödemelerin tazminat niteliğinde olduğu yolundaki ilk kararında direnmiştir. Direnme kararı ise vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edilmiştir. > Karar: İş Sözleşmesi 1475 Sayılı Yasa'nın 13. maddesinde öngörülen ihbar öneline uyulmadan sona erdirilen davacıya, bu nedenle yapılan peşin ödemeden gelir vergisi kesintisi yapılmaması gerektiği yolundaki direnme kararı temyiz edilmiştir. Taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümü, ihbar öneli tanımadan, önele ilişkin ücret tutarında ihbar tazminatım peşin ödeyen işverenin yaptığı bu ödemenin Gelir Vergisi Kanunu'nun 25. maddesinin (1) işaretli bendinde yazılı istisna kapsamında olup olmadığının belirlenmesiyle ilgilidir. Sözü geçen bent, ölüm, sakatlık, hastalık ve işsizlik sebepleriyle verilen tazminat ve yardımları, gelir vergisinden ayrı tutmuştur. Kuralda öngörülen işsizlik tazminatı, Devletin, çalışabilir nüfusa formasyonuna uygun iş sağlama taahhüdünün yerine getirilememesi halinde, yasayla kurulmuş sosyal güvenlik örgütüne ve özel yasaya dayanılarak yapılacak ödemeyi ifade etmektedir. İhbar önellerine uymadan sözleşmeyi sona erdiren işverenin, 1475 Sayılı Yasa'nın 13. maddesi uyarınca yaptığı peşin ödemenin, salt 'ihbar öneli'ne ilişkin bir ödeme olması nedeniyle işsizlik tazminatı olarak nitelenmesine olanak yoktur. Diğer taraftan bu ödeme, tazminat ve yardımlarda uygulanacak istisnaların düzenlendiği Gelir Vergisi Kanunu'nun 25. maddesinin diğer bentlerinde yazılı ödemelerden de değildir. Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile Vergi Mahkemesinin direnme kararının bozulmasına, oyçokluğuyla karar verilmiştir.