T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o MATRAH HATASI (Danıştay İlk Derece Mahkemesi)

o DANIŞTAY İLK DERECE MAHKEMESİ (Matrah Hatası)

2464

Özet : Matrah hatasına ilişkin dava danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak bakacağı davalardan olduğu hakkında.

İstemin Özeti: 1988 yılında kurumun ... İşletmesinde üretilen 3194 ton bakır konsantresi, Murgul İşletmesinde girdi olarak kullanılmıştır.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa 3239 sayılı Yasa ile eklenen mükerrer 97 inci maddenin (b) işaretli fıkrası uyarınca, yükümlü kurum tarafından bakır konsantresi maliyet bedelinin yüzde 30'una temsil gideri eklenerek bulunan miktarın yüzde ikisi belediye payı olarak Çamburnu Belediyesine ödenmiştir.

Belediye başkanlığı, ... İşletmesinin 1988 yılında 2.780.982.-lira yerine 20.302.983.- lira pay ödemesi gerektiğini ileri sürerek, yapılan ödemeyi mahsup etmiş, kalan 17.528.000.- liranın ödenmesini 27.9.1990 günü duyurulan tahakkuk ihbarnamesi ile istemiştir. Kurum, 3.10.1990 günlü dilekçesi ile matrah hatası yapıldığını ileri sürerek düzeltme istemiş, cevap süresi içinde kuruma aynı miktar için ödeme emri duyurulmuştur.

Belediye başkanlığından başkaca yanıt alamayan kurum, istemin reddi yolunda kurulmuş sayılan işleme karşı dava açmıştır.

Davayı inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi K: 1992/587 sayılı kararında başvurunun düzeltme ve şikayet konusunu oluşturmadığını saptayarak davayı reddetmiştir.

Bu karara karşı kurum tarafından yapılan temyiz başvurusunu inceleyen Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu, K: 1993/33 sayılı kararı ile; 2575 sayılı Yasanın 24 üncü maddesinin (1/j) bendinde sadece 213 sayılı Yasanın vergi hatalarının düzeltilmesiyle ilgili işlemlere karşı açılan davaların ilk derecede Danıştay'da incelenmesinin öngörüldüğü, 213 sayılı Yasanın 117 nci maddesinde matrah hatasının; vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekalif cetveli ve kararlarda matraha ait rakamların veya indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olması şeklinde tanımlandığı, kurum tarafından ödenmesi gereken belediye payının nasıl ve hangi ölçüye göre hesaplanacağının, yukarıda değinilen durumlardan hiçbirine girmediği, bu nedenle davanın reddinde yasaya aykırılık görülmediği gerekçesiyle istemi reddetmiştir.

Kurum, kararın düzeltilmesini istemektedir.

Savunmanın Özeti: Savunma verilmemiştlr.

Danıştay Tetkik Hakimi: S. K.

Danıştay Savcısı: Y. Ö.

Düşüncesi: Karar düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 54. maddesinde yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından istemin reddi gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca, Kıdemli Tetkik Hakimi S.K.'ın yazılı ve sözlü açıklamalarından sonra dosya incelenerek gereği görüşüldü:

Vergi Usul Kanunu'nun, "hesap hataları"nı tanımlayan 117 inci maddesinin (1) işaretli fıkrasında; vergilendirme ile ilgili "beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekalif cetveli ve kararlarda..." matraha ilişkin rakamların veya indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olması, "matrah hataları" kabul edilmiştir.

Dava, Maden Kanunu'nun 14 üncü ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun 97 nci maddelerlne uygun olarak pay ödediğini bu nedenle, ihbarname ile istenen payın hesabına esas alınan matrahta hata yapıldığını ileri süren Karadeniz Bakır İşletmeleri Genel Müdürlüğünün, düzeltme yolu ile yaptığı başvurunun reddi yolundaki işleme karşı açılmıştır.

Dosyadaki savunmalar ve ara kararı ile istenen belgelerin incelenmesinden taraflar arasındaki uyuşmazlığın, belediye payının hesabında yıllık işletme brüt karının mı, yoksa girdi maliyetinin mi matrah kabul edilmesi gerekeceği noktasından doğduğu saptanmaktadır.

Bu durumda, ihbarname ile duyurulan verginin matrahında hata yapıldığını ileri süren kurum isteminin reddi yolunda kurulan işleme karşı açılan davanın; 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 24 üncü maddesinin (1/j) bendi uyarınca Danıştay Dokuzuncu Dairesince matrahta hata yapılıp yapılmadığı araştırıldıktan sonra karara bağlanması gerektiğinden, davanın 213 sayılı Yasanın 117 inci maddesi kapsamına girmediği görüşü ile verilen Danıştay Dokuzuncu Dairesinin K: 1992/587 sayılı kararına karşı yapılan temyiz başvurusunun reddi yolundaki kurulumuzun 19.2.1993 günlü ve E: 1992/108, K: 1993/33 sayılı kararının düzeltilmesi gerekmiştir.

Bu nedenle düzeltme isteminin kabulü ile gün ve sayısı belirtilen kararımızın ortadan kaldırılmasına, temyiz istemine konu yapılan Danıştay Dokuzuncu Dairesinin 20.2.1992 günlü ve E: 1991/245, K: 1992/587 sayılı Kararının yukarıda yazılı hukuksal nedenlerle bozulmasına, yargılama gideri yeniden verilecek kararda karşılanacağından bu konuda hüküm tesisine gerek bulunmadığına 12.11.1993 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

Vergi uyuşmazlıklarında, düzeltme ve şikayet yoluna başvurulabilmesi, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 117 nci ve 118 inci maddelerinde açıklanan vergi hataları ile sınırlandırılmış olup; uyuşmazlığın hukuksal bir sorun olarak ortaya çıkması ve yorumu gerektirmesi durumunda bu yolun uygulanması olanağı bulunmamaktadır.

Aksi halde, dava açma süresini geçiren mükelleflere, düzeltme zamanaşımı süresi içinde, düzeltme ve şikayet yolu ile uyuşmazlığın esasına yönelik dava açma olanağı tanınmış olur ki, böylesine bir uygulamanın sözü geçen madde hükümlerine ve yasa koyucunun amacına ters düşeceği kuşkusuzdur.

Uyuşmazlık, madenlerden alınacak belediye payının hesabında ve matrahın saptanmasında, işletme yıllık brüt karının mı, yoksa hammadde girdi olarak kullanılan cevher maliyetinin mi esas alınacağından doğmuştur. Yükümlü matrahın hesaplanmasında hata yapıldığını ileri sürmektedir.

Anılan kanunun, "hesap hataları" başlığını taşıyan 117 nci maddesinin 1 numaralı bendinde, matrah hataları, "vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekalif cetveli ve kararlarda matraha ait rakamların veya indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır." biçiminde tanımlanmıştır. Burada, hesap hatası olarak kabul edilen matrah hataları, matrahın hesaplanması sırasında yapılan ve ilk bakışta görülen, herhangi bir yorumu gerektirmeyen hatalardır.

Oysa, uyuşmazlığın çözümü yorumu gerektirdiğinden, matrahta hata yapıldığından bahisle, vergi mahkemesine gidilmeden, doğrudan Danıştay'da açılan davanın uyuşmazlığın esasına girilmek suretiyle çözümlenmesi olanağı bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 54 üncü maddesinde sayılan kararın düzeltilmesi hallerinde hiçbirine girmeyen düzeltme isteminin reddi gerekeceği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyoruz.