|
|
Dairesi
Davacı şirketin yanan mallarıyla ilgili emsal bedel takdirine ait Takdir Komisyonu kararının kesinleşip kesinleşmediği araştırılmadan, sigorta şirketince belirlenen miktarın emsal bedel olarak kabul edilmesine olanak yoktur.
|
|
|
Karar No
1992/1089
|
|
|
Esas No
1991/1396
|
|
|
Karar Tarihi
18-03-1992
|
|
|
Danıştay Üçüncü Daire
Davacı şirketin yanan mallarıyla ilgili emsal bedel takdirine ait Takdir Komisyonu kararının kesinleşip kesinleşmediği araştırılmadan, sigorta şirketince belirlenen miktarın emsal bedel olarak kabul edilmesine olanak yoktur. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 278. maddesinde; yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin in hesaplanması mutad olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, dese ve Iskartaların emsal bedeli ile değerleneceği öngörülmüş olup, emsal bedelinin tayinine ilişkin hükümler aynı Kanunun 267. maddesinde düzenlenmiştir. Sözü edilen maddede, emsal bedelinin üç şekilde tayin olunacağı, bunların da sıra ile ortalama fiyat esası, maliyet bedeli esası ve takdir esası olduğu, Takdir Komisyonu’nca takdir edilen bedellere mükelleflerin Vergi Mahkemesi’nde dava açma hakkı bulunduğu, emsal bedelinin mükellef tarafından bizzat hesaplandığı hallerde bu, hesaplara ait kayıt ve cetvellerin ispat edici kağıtlar olarak muhafaza edileceği; yukarıdaki esaslarla mukayyet olmaksızın kaza mercilerinin re’sen biçtikleri değerlerin ve zirai kazanç ölçülerini tesbit eden kararnamelerde yer alan unsurların emsal bedeli yerine geçeceği hükme bağlanmıştır. Olayda, davacı şirketin yanan malları için Takdir Komisyonu’nca 6.000.000 lira emsal bedeli takdir edilmesine karşın davacı kurum bu bedelden başka kendi tahmin ettiği bedeli ayrıca zarar yazmıştır. Mahkeme ise her iki miktarı da kabul etmeyerek, yangın çıkan işyerinin sigorta ettirildiği, sigorta şirketinin saptadığı zarar miktarım emsal bedeli olarak kabul edilmiştir. Oysa; davacı şirketin yanan mallarının emsal bedelinin yukarıda hükmü açıklanan 267. madde uyarınca, ortalama fiyat esasına veya defter ve belgeler yandığı için maliyet bedeli çıkarılmaması nedeniyle maliyet bedeli esasına göre tayini mümkün olmadığından, tekdir esasına göre tayin edilmesi zorunludur. Nitekim takdir esasına göre tayini için Takdir Komisyonu’na başvurulmuş ve Takdir Komisyonu’nca emsal bedeli 6.000.000 lira olarak takdir edilmiştir. Takdir Komisyonu’nca takdir edilen emsal bedelinin dava açılmayarak kesinleşmesi durumunda sigorta şirketince belirtilen değerin veya kaza mercilerince re’sen biçilen bir değer bulunmadığına göre başkaca bir bedelin emsal bedeli olarak kabulüne olanak bulunmamaktadır. Öte yandan; davacı şirketin sigorta şirketinden yanan mallar için saptanan zararı tazmin edebileceği, sigorta şirketi ile aralarında meydana gelen ihtilaf sonucu alacağın şüpheli alacağa dönüştüğü, şüpheli alacağın ise zarar yazılabileceği düşünebilirse de, 213 sayılı,Vergi Usul Kanunu’nun 323. maddesi uyarınca alacaklar dava veya icra safhasına geldiği tarihte şüpheli alacak sayılacağından ve sigortadan olan alacak ancak, ihtilaflı hale geldiği dönemde şüpheli alacak olarak yazılabileceğinden 1987döneminde zarar yazılması mümkün değildir. Kaldı ki, şüpheli alacaklar karşılık hesabı ayrılmak suretiyle zarar yazılabilir. Bu bakımdan sigorta şirketinden olan alacak için karşılık ayrılmadığından bu şekilde de sigorta şirketince belirlenen miktarın zarar yazılmasının kabulüne olanak bulunmamaktadır. Bu durum karşısında; Vergi Mahkemesi’nce, davacı şirkete ait yanan mallara ilişkin emsal bedel takdirine dair Takdir Komisyonu kararının davacıya tebliğ edilerek kesinleşip kesinleşmediği araştırılmadan; sigorta şirketince belirlenen miktarın emsal bedeli olarak kabul edilmesi ve buna göre dönem zararının 47.709.300 lira olarak kabulü suretiyle cezalı tarhiyatın terkinine karar verilmesinde hukuka uyarlık görülmemiştir. . Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne kararın bozulmasına oybirliğiyle karar verildi.
|
|