Danıştay Dördüncü Daire

Kooperatiflerin ana sözleşmelerinde belirtilen amaçları dışındaki işlemlerden sağladıkları gelirlerin kurumlar vergisine tabi olması gerekir. Uyuşmazlık, yükümlü kooperatifin sahip olduğu gayrimenkullerin kamulaştırılması karşılığında aldığı ve bankada tuttuğu kamulaştırma bedellerine bankaca tahakkuk ettirilen faiz gelirinin kurumlar vergisinden muaf olup olmadığına ilişkindir. 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 7/16. maddesinde; kooperatiflerin esas mukavelelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve münhasıran ortaklar île iş görülmesine dair hükümler bulunması şartı ile kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanacakları, buna karşın esas mukavelelerinde yukarıdaki şartlar mevcut olmakla beraber fiilen bu kayıt ve şartlara uymayan kooperatiflerin ise sözkonusu muafiyetten yararlanamayacakları hükme bağlanmıştır. Bu hükümden, kooperatiflerin prensip olarak kurumlar vergisi mükellefi oldukları, ancak kanunda sayılan şartları bir arada taşımaları kaydı ile muafiyetten yararlanabilecekleri anlaşılmaktadır. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'na göre, kooperatifler ortaklarının belirli sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla kurulan değişir ortaklık ve değişik sermayeli teşekküllerdir. Bu tanımlamaya göre kooperatifler, üyelerinin ihtiyaçlarım ucuza ve daha iyi koşullarla temin etmeyi amaçlayan ortak dayanışma ilkesine dayalı kuruluşlardır. işte yasa koyucu bu asıl amacın tesis ve devamım sağlamak amacıyla, kooperatiflerin kuruluş ve mevcudiyet amaçları dışında faaliyet göstermemeleri ve kar amacı güden ticaret şirketleri haline dönüşmemelerini temin için, kanunda yazılı şartlarla, kooperatif faaliyetinin kurumlar vergisinden muaf tutulabilmesi esasım getirmiştir. Nitekim kanunda öngörülen tüm koşulların, asıl amacın ihlalini önlemeye matuf şartlar olduğu açıkça görülmektedir. Öyleyse kooperatiflerin ana sözleşmelerinde yasada öngörülen şartları bulundurmaları halinde asıl gayelerinin gerçekleşmesi yönündeki tüm faaliyetlerim' muafiyet kapsamında mütalaa etmek, bunun dışında yapacakları her türlü işlemden sağlayacakları gelirleri ise vergilendirme kapsamı içinde kabul etmek gerekli olmaktadır. Buna göre uyuşmazlık konuşu olay incelendiğinde, ortaklarına uygun koşullarda konut temini amacıyla kurulan ve amacının bu olduğunu da ana sözleşmesinde açıkça gösteren yükümlü kooperatifin, sahibi olduğu gayrimenkullerin kamulaştırılmasından dolayı aldığı ve bankada muhafaza ettiği kamulaştırma bedeline bankaca faiz tahakkuku suretiyle elde ettiği gelirin, kooperatifin asıl amacı dışında bir işlem olduğu açık bulunduğundan, bu suretle elde edilen gelirin vergilendirilmesinde yasaya aykırılık yoktur. Açıklanan nedenlerle, Vergi Dairesi temyiz isteminin kabulü ile Vergi Mahkemesi kararının bozulmasına oybirliğiyle karar verildi.