|
|
|
|
|
Dairesi
VUK. MukMd298
|
|
|
Karar No
1991/246
|
|
|
Esas No
1989/2851
|
|
|
Karar Tarihi
02-10-1991
|
|
|
Danıştay Üçüncü Daire
VUK. MukMd298 1. Yeniden değerlenen iktisadi kıymetlerin eski kıymetleri üzerinden amortisman ayrılır. 2. Sene sonu stokunda gösterilen buğday ortalama maliyetle değerlenir. 3. Ayrılan ortağa kollektif şirket tarafından ödenen kar payı yeni ortak tarafından ortaklıktan elde edilen kar payı içerisinde beyan edilip vergisi ödendiğinden, sözkonusu kar payının ayrıca vergilendirilmesi mükerrerlik doğurur. 4. İşletmede kullanılan boş çuvallar ortalama maliyetle değerlendirilir. Vergi Mahkemesi’nce, yeniden değerlenen iktisadi kıymetlerin, eski kıymetleri üzerinden amortisman ayrılması gerektiği, yeni değerleri üzerinden amortisman ayrılması sonucu fazla ayrılan amortismanın matrah farkı olarak dönem matrahına eklenmesi gerektiği yolundaki hüküm fıkrası ile, dönem sonu stokunda gösterilen buğdayın, ortalama maliyetle değerlendirilmesi sonucu meydana gelen değerleme farkının matrah farkı olarak dönem matrahına eklenmesinde kanuna aykırılık bulunmadığı yolundaki hüküm fıkrasında ve kesilen kaçakçılık cezasının kusur cezasına çevrilmesi yolundaki hüküm fıkrasında hukuka aykırılık görülmemiştir. Ortaklıktan ayrılan ortağa ödenen kar payının matrah farkı olarak dönem matrahına eklenmesi konusuna gelince; Kollektif şirketin % 33 payla ortağı K.M.’nun şirketteki hissesini 01.04.1987 tarihinde diğer ortak P.M.’na satarak ortaklıktan ayrıldığı; şirketin 01.01.198731.03.1987 dönemine ilişkin olarak çıkarılan kist bilanço ve karzarar cetveline göre bu dönemde oluşan 13.238.417 lira tutarındaki kardan ortaklıktan ayrılan ortağın hissesine isabet eden 4.368.678 liranın kendisine ödendiği, ödenen bu kar payının ayrılan ortak tarafından 1987 yılı beyannamesine dahil edilerek beyan edildiği, şirket tarafından ayrılan ortağa ödenen kar payının kayıtlarına gider olarak yansıtıldığı anlaşılmaktadır. Her ne kadar Kollektif şirketlerde ortak değişikliğinin, ortak sayısındaki azalma veya artışın hesap dönemine etkisi olmaması ve kar payı olarak ödenen miktarın gider olarak kayıtlara yansımaması gerekmekte ise de; hissesini satan ortağın ortaklıktan ayrıldığı tarihe kadar oluşan kardan dönem sona ermeden aldığı kar payı işletmeden çekilen değer hükmünde olmadığından, yıl içinde ödenen kar payı gider olarak dikkate alınmadan kollektif şirketin dönem sonunda hesaplanan toplam karının dağıtılması sırasında, ortaklıktan ayrılan ortağa ödenen karın tenzilinden sora kalan karın diğer ortaklar arasında paylaştırılması söz konusu olduğundan; kaldı ki ayrılan ortağa ödenen kar payı bu ortak tarafından beyan edilerek vergisi ödendiğinden; matraha eklenmesi durumunda dönem sonundaki diğer ortaklar tarafından tekrar beyan edilmesi sonucunu doğuracağı cihetle matrah farkı olarak değerlendirilmesi yerinde değildir. Bu kalemden saptanan miktarın dönem matrahından tenzili gerekirken, Vergi Mahkemesi’nce bu kısma ilişkin davanın reddine karar verilmesinde hukuka uyarlık görülmemiştir. Öte yandan sermayeye eklenen yeniden değerleme fonunun matrah farkı olarak alınması hususuna gelince; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3332 sayılı Kanun’un 16. maddesiyle mükerrer 298. madde olarak değiştirilen geçici 11. maddesinin 4/a fıkrasında; ’bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri (kollektif, adi komandit ve adi şirketler dahil) bilançolarım yeniden değerlemeleri halinde, değer artışım pasifte özel bir fon hesabında tutarlar ve iktisadi kıymetlerin değerlemeden önceki değerleri üzerinden amortisman ayırmaya devam ederler’ hükmü yer almış, aynı maddenin 7. bendinde de; ’değer artış fonu, sermayeye ilave dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemin yapıldığı dönemin kazancı sayılarak vergiye tabi tutulur’ hükmüne yer verilmiştir. Olayda; şirketin 31.12.1986 tarihli bilançosunun pasifinde yer alan 5.115.030 lira tutarındaki yeniden değerleme fonunun 31.03.1987 tarihli yevmiye maddesi ile sermayeye eklenmesinin yeniden değerleme fonunun başka bir hesaba nakledilmesi olarak kabul edilmesi sonucu bu miktarın dönem matrahına eklendiği anlaşılmaktadır. Kollektif şirketin yeniden değerleme fonunu sermayeye eklemesinin işletmeden çekme veya başka bir hesaba nakil sayılıp sayılmayacağı konusuna açıklık kazandırmak gerekmektedir. Bir iktisadi değerin işletmeden çekilmesi demek, şirketin veya işletmenin tasarrufundan çıkması demektir. Olayda böyle bir durum söz konusu değildir. Başka bir hesaba nakledilmesi ise; yine bir iktisadi değerin işletmeden çıkması veya işletmenin tasarrufta bulunamayacak anlamım taşıyacak şekilde; üçüncü kişiler veya ortaklar cari hesabına geçirilmesi olduğuna göre, sermayeye eklenen yeniden değerleme fonunun ortakların cari hesabına geçtiği ve üçüncü kişilere ait başka bir cari hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği söylenemeyeceğinden; bu kalemden saptanan matrah farkının dönem matrahına eklenmesinde yasal isabet görülmemiştir. işletmede yıl boyunca devamlı olarak satın alınıp kullanılan ve tedavülde olan boş çuvalların dönem sonunda stokta kalan miktarın fiili maliyetlerim saptamanın olanaksız olması nedeniyle ortalama maliyetle değerlemesi gerekir. Vergi Mahkemesince, boş çuvalların aşınma, yıpranma, nem ve haşereler nedeniyle her an kullanılmaz hale gelmeleri, kıymetlerinin sıfırlaşmaya yönelik olması nedeniyle yükümlüce beyan edilen değer, gerçek fiili değer kabul edilmiş ise de; kıymeti düşen malların değerlemesi. ne ilişkin hükümler Vergi Usul Kanunu’nun 278. maddesinde gösterilmiştir. Boş çuvalların kıymetinin düştüğü yolunda bir tespit bulunmamaktadır. Mücerret bir düşünceyle, kıymetten düştüğü kabul edilerek yükümlüce fiili gerçek maliyetle değerlendirildiği kabul edilmeyeceğinden, bu kalemden saptanan matrah farkının dönem matrahından tenzili yolunda verilen Vergi mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Bu duruma göre dönem matrahına eklenmesi gereken matrah farkının 17.355.343 lira olması ve bu miktardan ortaklara isabet eden matrah farkı üzerinden salınan vergilere göre ceza kesilmesi gerektiğinden, 24.230.627 lira matrah farkı üzerinden ceza kesilmesi yolundaki Vergi Mahkemesi kararında yasal isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle Vergi Dairesi ve davacı temyiz istemlerinin kısmen kabulüne; Vergi Mahkemesi kararının ortaklıktan ayrılan ortağa ödenen kar payının; sermayeye eklenen yeniden değerleme fonunun dönem matrahına eklenmesi yolundaki hüküm fıkrası ile; boş çuvalların değerlemesi sonucu bulunan matrah farkının dönem matrahından tenziline ilişkin hüküm fıkralarının bozulmasına; kaçakçılık cezası kesilmesi yolundaki Vergi Dairesi, diğer matrah kalemlerine ilişkin taraflar temyiz istemlerinin reddi ile bu kısımlara ilişkin Vergi Mahkemesi kararının onanmasına oybirliğiyle karar verildi.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Üfe & Tüfe Oranlarını görmek için aşağıdaki excel ikonuna tıklayınız.
*Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileridir.
|
|
|
ÜFE & TÜFE
Endeks Arşivi
|
|
|
|
Excel Dokümanı
|
|
|
|
|
|
|
|