Danıştay Üçüncü Daire

Adi ortaklığın vergi borcundan her ortağın hissesi oranında sorumlu olması gerekir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 3/A maddesinin 2. fıkrasında vergi kanunlarının lafzı ve ruhu ile hüküm ifade edeceği, lafzın açık olmadığı hallerde vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı gözönünde tutularak uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Vergi sorumluluğuna ilişkin hükümler 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun ikinci kitabinin birinci kısminin ikinci bölümünde 8. ve müteakip maddelerinde yer almıştır. Vergi mükellefi olacak kişilerle vergi sorumlusunun bu hükümlere göre belirlenmesi gerekir. Her ne kadar Borçlar Kanunu'nun 534. maddesinin son fıkrasında adi ortaklık sözleşmesinde aksine hüküm bulunmadığı takdirde, ortakların birlikte veya bir temsilci vasıtasıyla üçüncü kişilere karşı yüklendikleri borçlardan müteselsilen sorumlu olacakları hükme bağlanmış ise de; bu hüküm tarafların serbest iradesiyle oluşan özel borç alacak ilişkisindeki sorumluluğu düzenlemekte olup; kamu tüzel kişilerinin kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için, ödeme gününe göre kanuna dayanılarak karşılıksız ve tek taraflı olarak gerçek ve tüzel kişilerden aldıkları paralar şeklinde tanımlanan vergilere bu hükümleri uygulamak olanaksızdır. Adi şirket Borçlar Kanunu'nun 520. ve müteakip maddelerinde tanımlanmış olup bu hükümlere göre; adi şirket ortaklarının koyacakları sermayenin sözleşmede aksine hüküm bulunmadıkça şirketin gayesinin icabettirdiği ehemmiyet ve mahiyette yekdiğerine eşit olması, ortakların şirkete ait bütün kazançları arasında taksim etmeleri, yine sözleşmede aksine hüküm olmadıkça her ortağın Kar ve zararı eşit olarak pay etmeleri gerekmektedir. Adi ortaklığın hukuki yapışım açıkladıktan sonra, ortakların vergi sorumluluğu konusuna gelince; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 8. maddesinde; vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettüp eden gerçek ve tüze! kişinin mükellef; verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişinin ise vergi sorumlusu olduğu; vergi kanunlarıyla kabul edilen halter müstesna olmak üzere mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna ilişkin özel mukavelelerin vergi dairelerini bağlamıyacağı, bu kanunun müteakip maddelerinde geçen 'mükellef tabirinin vergi sorumlularına da şamil bulunduğu hükme bağlanmıştır. Tüzel kişiliği olmayan adi ortaklıklarda, ortakların herbiri ortaklığın kazancından hisselerine düşen kar payından dolayı şahsen gelir vergisi mükellefi oldukları gibi, ortaklığın ödemesi gereken gelir stopaj vergisi de ortaklara yansıyacak bir vergi olması bakımından her ortak ortaklıktaki hissesine isabet eden kısmım ödemekle yükümlü bulunmaktadır. Nitekim 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun vergi sorumluluğunu düzenleyen 10. 11. maddelerinde, adi ortaklıklarda ortakların müteselsilen sorumlu olacaklarına ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. Olayda; ........ Adi Ortaklığının ........ .......'ye ve ......... 3 kişiden oluştuğu ve her ortağın 1/3 hisseye sahip olduğu, inceleme raporunun üç ortağın adı yazılmak suretiyle düzenlendiği anlaşılmaktadır. Bu durumda, adi ortaklığın müstahsilden satın aldığı zirai ürünlerden dolayı vergi tevkif etmemesi nedeniyle, ortaklığın ödemesi gereken stopaj gelir vergisinin; her ortağa hissesi oranında ayrı salınması gerektiği halde verginin tamamının davacı adına salınmasında hukuka uyarlık bulunmadığından, davanın davacının hissesine isabet eden vergiden fazlasına ilişkin kısminin reddine karar verilmesinde yasal isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kısmen kabulüne Vergi Mahkemesi kararının, davacının hissesine isabet eden vergiyi aşan kısmına ilişkin hüküm fıkrasının bozulmasına; davacının hissesine isabet eden vergiye ilişkin temyiz isteminin reddiyle kararın bu kısminin onanmasına oybirliğiyle karar verildi.