Danıştay Dördüncü Daire

Kira sözleşmelerinin çok önceki yıllarda yapılması ve sözleşmelerin dönemsel olarak yenilenmesi halinde, sözleşmede belirtilenden fazla kira alındığı saptanmadıkça, emsal kira bedeli esası uygulanamaz. Dosyanın incelenmesinden, sahibi olduğu üç ayrı binada bulunan dairelerinden dolayı beyan ettiği gayrimenkul sermaye iradinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 73. maddesinde öngörülen emsal kira bedelinden düşük olduğu belirlenen yükümlü adına ikmalen kusur cezalı gelir vergisi tarhiyatı yapıldığı; tarhiyatın terkini dileğiyle açılan dava nedeniyle, binalardan işhanı için yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporda belirtilen vergi değeri esas alınarak değişiklikle onama kararı verildiği, yükümlüce bu kararın bozulması dileğiyle temyiz isteminde bulunulduğu anlaşılmış olup sözkonusu temyiz dilekçesinde Vergi Mahkemesi kararın in bozulması istenilmesine göre yükümlünün iradesinin tarhiyatın terkini yönünde olduğu sonucuna varılmıştır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinin 1 numaralı bendinde, bina ve sahibi, mutasarrıfı veya zilyedi tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu açıklanmıştır. Kira sözleşmesi ise genel olarak, Borçlar Kanunu’nda ve özel olarak 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. 6570 sayılı Kanun’un 1. maddesinde, belediye teşkilatı olan yerlerdeki taşınmazların kiralanmalarında ve kiralayanla kiracı arasındaki hukuki ilişkilerde bu Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun aynı yasaya aykırı olmayan hükümlerinin uygulanması öngörülmüş ve 7. maddesinde tahliye sebepleri, 11. maddesinde sözleşmenin kendiliğinden yenilenmiş sayılması düzenlenmiştir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesiyle vergi konusuna alınan kira parası yukarıda yazılı hükümlere tabi olduğundan kiralayanın tek yanlı iradesiyle kira parasını arttırmaması hukuk sistemimizin özel düzenlemesi gereğidir. Öte yandan, uygulamada, kira parasının kiralayanın başvurusu üzerine kendiliğinden yenilenen sözleşmeler bakımından toptan eşya fiyatları endeksine göre yargı yerlerinde tespiti yoluna gidildiği, ancak bu suretle sağlanan artışların aynı tarihte yapılan yeni bir kira sözleşmesiyle tarafların uygun buldukları kira parası düzeyine ulaşmadığı bilinmektedir. Dosyada bulunan kira sözleşmelerine göre, kiracıların pek çoğunun daha önceki yıllarda yapılmış sözleşmelerinin bulunduğu ve dönemsel olarak yenilendiği, bir kısminin ise birden çok yıl için yapıldığı, işyeri olanların tamamı için stopaj yoluyla gelir vergisi alındığı açık olup, idarece de, yenilenen sözleşmeler nedeniyle yükümlünün beyan ettiğinden fazla kira parası elde ettiği ileri sürülmemiştir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 1. maddesine göre gelir vergisi, yükümlülerin bir takvim yılı içinde elde elikleri kazanç ve iratların safi tutarı üzerinden alınmaktadır. Aynı Kanun’un 79. maddesinde de, maddede yazılı mal ve hakların kiralanmasından elde edilen iratlar tanımına da bu nedenle yer verilmiştir. 2. maddenin son fıkrasında, kazanç ve iratların aynı Kanun’da aksine hüküm olmadıkça gerçek ve safi tutarları üzerinden vergiye tabi olduklarına ilişkin hükmüne dayanılarak, 73. madde ile bu kurala istisna getirildiği ve kiralanan mal ve hakların kira bedellerinin emsal kira bedelinden düşük olamayacağı kuralına yer verildiği ileri sürülebilir ise de, Kanun’un 70. maddesinde vergilendirmede ’elde etme’ esasinin kabul edilmesi nedeniyle emsal kira bedeli esasinin, 2. maddenin son fıkrasına istisna oluşturmadığı soncuna varılmaktadır. Bu durumda, yükümlünün emsal kira bedeli düzeyinde gayrimenkul sermaye iradı elde ettiği somut kanıtlarla saptanmadan emsal kira bedeli ile beyan edilen gayrimenkul sermaye iradı arasındaki fark üzerinden ikmalen yapılan tarhiyat yasaya uygun bulunmamaktadır. Bu nedenlerle Vergi Dairesi temyizinin reddine, yükümlü temyizinin kabulü ile Vergi Mahkemesi kararının; bozulmasına tarhiyatın terkinine çoğunlukla karar verildi.