Danıştay Dördüncü Daire

Sanayi ürünü ihraç eden kurumların ihracattan sağladıkları dövizin transfer edildiği tarihteki kur gözönüne alınarak Türk lirasına çevrilir ve bu şekilde bulunacak miktar da kurumlar vergisinden istisna edilir. Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 2362 sayılı Kanunla değiştirilen ve uyuşmazlıkla ilgili 1981 takvim yılı itibariyle hüküm ifade eden 8. maddesinin 6. bendinde, sanayi ürün ihraç eden ve yıllık ihracat tutarı 250.000 $ veya karşılığı yabancı paraya denk Türk lirasını aşan imalatçı kurumların ihracatın ilk yılı için bu ihracattan sağladıkları hasılatın yüzde yirmisi, izleyen yıllarda bir önceki yıla göre artan ihracat hasılatının yüzde otuzu ile bakiyesinin yüzde onbeşinin kurum kazancından indirilmesi öngörülmüş, bir önceki yıla göre artan ihracat hasılatının hesabında kur değiştirmelerinden dolayı meydana gelen artışların nazara alınmayacağı kurala bağlanmıştır. Olayda döviz olarak yıllık ihracat tutarı ya da bu tutar dikkate alınarak uygulanacak istisna oranı konusunda bir tartışmanın bulunmadığı, uyuşmazlığın, istisnanın uygulanmasında esas alınacak Türk lirası karşılığı hasılatın fiili ihraç tarihindeki döviz kuru itibariyle mi, yoksa dövizin transferi tarihinde uygulanan kur tarifesi dikkate alınarak mı hesaplanacağı hususundan kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Yukarıda değinilen yasa hükmünde, kur değişikliklerinden dolayı meydana gelen artışların nazara alınmayacağı yolunda konulan kural tamamen bir önceki yıla göre artan ihracat hasılatının döviz olarak hesabıyla ilgili olup, istisnanın uygulanması sırasında gerekli olan Türk lirası karşılığı ihracat hasılatı kavramı yönünden bu kuraldan hareket edilmesine imkan bulunmamaktadır. Ayrıca döviz karşılığı hasılatın kayıtlara intikalinde de Türk Lirasına çevrildiği transfer tarihindeki, dönem sonunda henüz tahsil edilemeyen yabancı paraların ise Vergi Usul Kanunu'nun 280. maddesine göre belirlenecek kur değerinin esas alınacağı kuşkusuzdur. Bu durum karşısında, anılan hüküm kapsamına giren ve sanayi ürünü ihraç eden kurumların, ihracattan sağladıkları dövizin transfer edildiği tarihteki ya da dönem sonundaki değerlemeye esas kur dikkate alınarak Türk lirasına çevrilmesi suretiyle bulunacak ve aynı zamanda kayıtlara intikal eden hasılatın, uyuşmazlık konuşu olayda tartışmasız olan %20 oranına uygulanması suretiyle bulunacak miktarın kurumlar vergisinden istisna edileceği tabiidir. Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüyle, Vergi Mahkemesi kararının bozularak itirazı kayıtla verilen beyannameye göre fazla tahakkuk ettirilen ve ödenen kurumlar vergisinin terkin edilerek red ve iadesine oybirliğiyle karar verildi.