Danıştay Dördüncü Daire

Miras şirketinin zirai kazanç uygulaması bakımından adi ortaklık kabul edilmesi ve adi ortaklığın küçük çiftçi muaflığından yararlanıp yararlanamayacağının işletme büyüklüğü ve satış tutarı ölçüsünün uygulanarak tespiti gerekmektedir. Uyuşmazlık, miras ortaklığı olarak elde edilen zira gelirden hissesine düşen miktar küçük çiftçi muafiyeti sınırını aşmadığından 1981 takvim yılı gelirini beyan etmeyen Yükümlü adına re’sen takdir yoluyla salınan vergi ve cezayı kaldıran Vergi Mahkemesi kararma ilişkin bulunmaktadır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin birinci fıkrasında, küçük çiftçilerin gelir vergisinden muaf oldukları, çiftçilerin bu vergi karşısında küçük çiftçi olup olmadıklarının aynı Kanun’un 12 ve 13. maddelerinde yazılı işletme büyüklüğü ve yıllık satış tutarı esaslarına göre tayin olunacağı, bu şartları haiz bulunmayanların küçük çiftçi muaflığından yararlanamayacakları; 4. fıkrasında, ortaklıklarda küçük çiftçi muaflığının ortaklığın işletme büyüklüğü ve yıllık satış tutarı ölçülerine göre tayin edileceği, ortaklığın birden fazla işletmeye taalluk etmesi veya işletmelerin ayrı ayrı mahallerde bulunmasının durumu değiştirmeyeceği, 2454 sayılı Kanunla değişik son fıkrasında ise küçük çiftçi muaflığının tayini yönünden yarıcılığın ortaklık sayılacağı hükme bağlanmıştır. Dosya içerisinde yer alan bilgi ve belgelerden, mirasçı olarak ortağı bulunduğu miras ortaklığının, yarıcı olarak başka şahıslara 23 dönüm arazide pancar; 201 dönüm arazide ise miras ortaklığı olarak birlikte buğday ekimi yaptıkları; ekim yapılan arazilerin hisselere bölünerek mirasçılar adına tescilinin yapılmadığı, hem buğdayda, hem pancarda elde edilen ürünün mirasçılardan birisi tarafından şeker Fabrikası île Toprak Mahsulleri Ofisine götürülerek satışının yapıldığı, daha sonra hasılatın paylaşıldığı anlaşılmaktadır. Miras ortaklığı, iradi bir ortaklık olmamakla birlikte, Medeni Kanun’un, mirasçıların birden fazla olmaları halinde terekenin mirasçıların mülkü olup, mirasçıları bunun üzerinde müştereken tasarruf edecekleri, mirasçıların intikaller dolayısıyla miras şirketi meydana getirecekleri, mirasçıların intikal eden mallar üzerinde iştirak halinde mülkiyet hakkına sahip oldukları, her birisinin hakkının o şeyin tamamına sari olacağı yolundaki 581 ve 629. maddeleri karşısında adi ortaklık olarak kabulü zorunlu olduğundan küçkü çiftçi muaflığının sınırının tayininde de ortaklığın satış tutarı ve işletme büyüklüğünün nazara alınması gerekir. Olayda, miras ortaklığı yukarıda belirtilen Gelir Vergisi Kanunu’nun 10, 12 ve 13. maddelerinde saptanan sınırları aştığından küçük çiftçi muaflığından faydalanması mümkün değildir. Buna karşın gerek mirasçılar, gerekse diğer ortakların ödeyecekleri vergi miktarları hesaplanırken, hisselerinin nazara alınması gerekeceğinden inceleme elemanınca, pancar ve buğday satış hasılatı toplamı ve bu miktardan Gelir Vergisi Kanunu’nun 54. maddesine göre, %70 götürü gider düşülmek suretiyle ortaklığın zirai kazancının takdirinde yasal isabetsizik bulunmamaktadır. Ancak, Maliye Bakanlığı 31.3.1982 günlü ve ........ sayılı yazı ile miras ortaklığı olarak dahi hububat ve pancar ekilse de elde edilen hasılatın her ortağın hissesine düşen miktar itibariyle yasada belirtilen küçük çiftçi muaflığı sınırım aşmadığından vergiye tabi olmaması gerekeceği yolunda görüş bildirdiğinden yükümlülerin yanılması sözkonusu olup, bu durumda, ceza kesilmesinde yasal isabet bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle vergi dairesi temyiz isteminin kısmen kabulüne, Vergi Mahkemesi kararının vergi aslına ilişkin hüküm fıkrasının bozulmasına, tarhiyatın miras ortaklığının sağladığı kazançtan yükümlünün 1/5 hissesine düşen 68050 lira matrah farkı üzerinden onanmasına, cezaya ilişkin işlemlerin ise reddine oybirliğiyle karar verildi.