Danıştay Dördüncü Daire
Sebze ve meyve komisyonculuğu yapan yükümlüler adına, kendi nam ve hesaplarına mal alım satımı yaptıkları belge ibrazı suretiyle kanıtlanmadıkça, müstahsil makbuzu düzenlenmediği nedeniyle özel usulsüzlük cezası kesilemez. Uyuşmazlık, Belediye Halinde sebze ve meyve komisyonculuğu yapan yükümlü adına 14.526.364 liralık mal alım satımına ait fatura veya müstahsil makbuzu düzenlenmediği gerekçesiyle kesilen özel usulsüzlük cezasının yasalara uygun olup olmadığının belirlenmesine ilişkindir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 232. maddesinde; birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, serbest meslek erbabına, kazançları götürü usulde tespit olunan tüccarlara, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere ve vergiden muaf esnafa sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunların da fatura istemek ve almak mecburiyetinde oldukları, 235. maddesinde ise, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin götürü usule tabi veya vergiden muaf çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini sırada iki nüsha makbuz tanzim ederek bunlardan birini imzalayarak çiftçiye vermeye, diğerim de ona imzalatarak almaya mecbur oldukları hükme bağlanmıştır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 37. maddesi ile Türk Ticaret Kanunu'nun 12. ve 14. maddeleri hükümleri karşısında yükümlünün tacir olduğunda şüphe yoksa da, yaptığı sebze ve meyve komisyonculuğu işinin mahiyeti ve işin yapılış şekli bakımından, yukarıdaki yasa hükümlerinde belirtilen birinci ve ikinci sınıf tüccarlardan farklı bir durumu vardır. Her ne kadar Borçlar Kanunu'nun 416. maddesinde, 'Komisyoncu, kendi adına fakat başkası hesabına üçüncü kişilerle işlem yapan kimse' olarak tanımlanmış ise de, Sebze Halleri'nde faaliyet gösteren ve ticari hayatta komisyoncu olarak nitelenen sebze ve meyve komisyoncuları nin durumu, 80 sayılı Toptancı Hallerin Sureti idaresi Hakkında Kanun'da özel olarak düzenlenmiş olup, anılan Kanun'un 2. maddesinde, Hal'de toptan satışların kooperatif veya kooperatif birlikleri, müstahsiller ve komisyoncular tarafından yapılabileceği, ancak bunların birbirlerinden mal alıp satamayacakları belirtilmiş, müteakip maddelerinde de çalışma şekilleri düzenlenmiştir. Bu durumda Belediyece kurulan Toptancı Hali'nde sebze ve meyve satışı işini komisyoncu sıfatıyla yaptığı çekişmesiz bulunan yükümlünün, müstahsil veya tüccardan kendi nam ve hesabına mal alan ve bunları kendi adına ve hesabına satan tüccar durumunda olmayıp, müstahsilin veya tüccarın malının satılmasına aracılık eden ve onların hesabına satıp bu hizmeti karşılığında belli bir ücret alan kimse niteliğinde olduğundan, kendi nam ve hesabına mal alıp sattığı belge ibrazı suretiyle kanıtlanmadıkça, mal alım satımı yapan tüccar olarak kabul edilmesine olanak bulunmadığı gibi müstahsil makbuzu düzenleme zorunluluğundan da söz edilemez. Bu itibarla, kendi adına mal alıp sattığı belgelendirilemeyen ve üyesi bulunduğu, dernek tarafından da Vergi Dairesi'ne bu konuyla ilgili olarak yaptığı başvuruya herhangi bir cevap verilmeyen hükümlü adına 14.526.364 liralık mal alımı için fatura veya müstahsil makbuzu düzenlenmediği nedeniyle kesilen özel usulsüzlük cezasında yasal isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle, yükümlü temyiz isteminin kabulüne Vergi Mahkemesi kararının bozularak özel usulsüzlük cezasının terkinine, oybirliğiyle karar verildi.