Danıştay Dördüncü Daire

Kamu kurumlarınca kiraya verilerek şehirlerarası otobüs terminali işletilmesi, bir ticari işletme ve faaliyetinin de devamlı olduğunun kabulü gerekir. Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 1. maddesinin (C) bendinde, iktisadi kamu müesseselerinin kurumlar vergisine tabi olduğu, kurum kazancının ise gelir vergisi mevzuuna giren kazanç ve iratlardan oluşacağı kabul edilmiş, Kanun'un 4. maddesinde iktisadi kamu müesseselerinin tanımı yapılmıştır. Sözü geçen hükümde, Devlete, özel idarelere ve belediyelerle diğer kamu idare ve müesseselere ait faaliyetleri devamlı ticari, sınai veya zirai işletmelerin, iktisadi kamu müesseseleri olduğu belirlenmiştir. Ankara Şehirlerarası Otobüs Terminali Yaptırma ve işletme Ortaklığının eşit paylarla Ankara il Özel idare Müdürlüğü, Ankara Belediye Başkanlığı ve Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğüne ait olduğunda tartışma bulunmamaktadır. Bu ortaklığın, kiraya vererek işlettiği terminal binasının muhtelif ünitelerinden, gayrimenkul sermaye iradı elde etmesi neden gösterilerek, faaliyetinin ticari sınai ve zirai işletme kapsamında kabul edilemeyeceği ileri sürülmektedir. Ankara Şehirlerarası Otobüs Terminali işletmesinin yukarıda sözü edilen kamu idareleri tarafından 26.8.1963 tarihli ana sözleşmeyle ve ortaklardan Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü'nün mülkiyetinde bulunan arsa üzerine inşa olunacak, şehirlerarası otobüs terminali tesislerinin, akar olarak işletilmesi amacıyla kurulduğu anlaşılmaktadır. Kurumlar Vergisi Kanunu'nda ticari işletmenin tanımı yapılmadığından, bu ortaklığın kurumlar vergisi mükellefiyetine alınan faaliyeti devamlı ticari işletmelerden sayılarak, iktisadi kamu müessesesi olarak nitelenip nitelenemeyeceğinin Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre belirlenmesi zorunludur. Türk Ticaret Kanunu'nun 11. maddesinde, ticarethane fabrika veya ticari şekilde işletilen diğer müesseselerin ticari işletme olduğu, 12. maddesinde de veya mahiyetçe bunlara benzeyen işlerle uğraşmak üzere kurulan müesseselerin ticarethane sayılacağına değinildikten sonra altıncı bendinde, tiyatro, sinema, otel, han ve lokanta gibi umumi mahallerin, özel okullar, hastane ve açık satış yerlerinin işletilmesinin bu yerlere ticarethane hüviyeti vereceği kabul edilmiştir. Diğer taraftan, Türk Ticaret Kanunu'nun, tüzel kişilerin tacir kabul edilme koşullarının öngörüldüğü 18. maddesinde, ticari şekilde işletilmek veya özel hukuk kurallarına göre idare edilmek üzere devlet, vilayet, belediye gibi kamu tüzel kişileri tarafından kurulan teşekkül ve müesseselerin tacir sayılması, ancak bu kuruluşların böyle bir işletmeye doğrudan doğruya veya kamu hukuku hükümlerine göre idare edilen veya işletilen tüzel kişilikler eliyle yürütülmesinin, devlet, belediye, vilayet ve diğer kamu idarelerinin tacir sayılmalarım gerektirmeyeceği kurala bağlanmıştır. Ticaret Kanunu'nun tüm bu hükümleri karşısında, ortaklarca inşa olunarak akar olarak işletilmesi kabul edilen şehirlerarası otobüs terminali tesislerinin, ticari işletme olduğunun kabulü zorunludur. Bu açıklamaların sonucu olarak, tesislerin, amacına ulaşılabilmek için bağımsız bölümler halinde kiralanarak yahut da ortaklığın istihdam edeceği, personel ve emtia organizasyonu aracılığıyla işletilmesinin, bu işletmenin faaliyeti devamlı ticari işletme sayılmasını etkileyici yanı yoktur. Bu nedenlerle temyiz isteminin reddine oybirliğiyle karar verildi.