Danıştay Dördüncü Daire

Mükellefin faaliyet türleri, hazırlanan faturaların muhatabı ve ticari faaliyet türüne göre belirli bir dönemde etkili olan ekonomik koşullar, kazanç düşüklüğü için faturalarla yapılan açıklamanın kabul edilip edilmemesinde etkilidir. Mükellef adına 1980 takvim yılı için ikmalen salınan gelir vergisine karşı açılan davayı, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 111. maddesine göre tarhiyat yapılabilmesi için mükellef tarafından gayrisafi kazancındaki düşüklüğün izah edilmemesi veya bu konudaki açıklamanın yeterli görülmemesiyle mümkün olduğu, farkın bütün satışların faturalı olmasıyla izah edilip edilemeyeceği hususunda Danıştay içtihatları Birleştirme Kurulu kararının bulunduğu, kararda, ticaret erbabının usulüne uygun olarak düzenlenmiş faturalara dayanılarak kazancındaki düşüklüğü açıklamaları için belirli bir kural konamayacağının, mükelleflerin faaliyet türleri, hazırlanan faturaların muhatabı ve ticari faaliyet türüne göre belirli bir dönemde etkili olan ekonomik koşulların kazanç düşüklüğü için faturalarla yapılan izahın kabul edilip edilmemesinde etkili olduğunun açıklandığı, mükellefin bayi sıfatıyla satışım yaptığı otomobil ve traktörlerin perakende peşin satış fiyatlarının Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nca belirlendiği, perakende vadeli satış fiyatlarının tahdide tabi olmadığı, bayilere yapılan toptan satışlarda ise satışın peşin veya vadeli oluşuna göre fiyatların imalatçı firmaca, traktörlerde de perakende peşin satış fiyatlarının fabrikaca belirlendiğinin anlaşıldığı yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda tanzim edilen raporda, mükellef tarafından kesilen faturaların Vergi Usul Kanunu'nun 230 ve 231. maddelerine uygun olduğunun belirtildiği, vadeli satışlar için fiyat tehdidi bulunmamakla birlikte piyasanın tabi olduğu ekonomik kurallar içerisinde T.C. Merkez Bankası'nca çıkartılan taksitli satışlar tebliğinde belirtilen nisbetlerde vade farkı hesabıyla vadeli satış fiyatının oluşturulacağı, öte yandan, dosyada mevcut fiyat listelerindeki peşin alış ve satış tiyatlarının mukayesesinden, karlılık oranının otomobillerde %2.79 ile %3.77 arasında değiştiği, traktörlerde ise bu oranın %2.75 dolaylarında olduğunun anlaşıldığı, ortalama kar hadleri cetvelinin otomobil satışlarına ilişkin pozisyonunda ortalama kar haddi %10 olarak belirlenmekle birlikte bayilik belgesi bulunanlarda kendilerine tanınan kar oranının uygulanacağı, cetvelin traktörlere ilişkin pozisyonunda bu yönde bir açıklama bulunmamakla birlikte traktörlerin alış ve satış fiyatlarının otomobillerde olduğu gibi tehdide tabi olması sebebiyle cetvelin otomobillere ilişkin pozisyonundaki parantez içi hükmünün traktörfer için de geçerli sayılması gerektiği, cüzi miktardaki pulluk fiyatlarının aynı müşteri kitlesine hitap eden traktörlere müşteri çıkmak amacıyla düşük tutulabileceği, bu koşullarda da mükellefin tanınan kar oranının üstünde fevkalade bir kazanç elde etmesi mümkün olmadığından farkın izahı yönündeki açıklamaların kabul edilmemesi suretiyle ikmalen yapılan tarhiyatta isabet görülmediği gerekçesiyle kabul ederek tarhiyatı kaldıran Vergi Mahkemesi kararının, matrah farkının ortalama kar hadleri komisyonunca mükellefin defter ve belgelerinin incelenmesi sonucu tespit edildiği ileri sürülerek bozulması isteminin reddine oybirliğiyle karar verildi.