Danıştay Dördüncü Daire
işletme defteri tutulmasının sağlıklı bir vergi incelemesine yeterli olmadığından bahisle herhangi bir tesbit yapılmadan bilanço esasına göre defter tutulmaması nedeniyle re'sen takdir olunan matraha itibar edilemeyecektir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun olay tarihinde yürürlükte bulunan 30. maddesinde re'sen vergi tarhının tamamen veya kısmen maddi delillere dayanılarak tesbitine imkan bulunmayan hallerde, takdir komisyonları tarafından takdir edilecek matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması olduğu, Maddede sayılan hallerin herhangi birinin bulunması halinde, maddi delillerin mevcut olmadığının kabul edileceği, aynı maddenin 3. fıkrasında da bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısminin tutulmamış veya tasdik edilmemiş olması takdir sebebi kabul edilmiştir. Aynı Kanunun Takdir Komisyonunun yetkileri başlığım taşıyan 15. maddesindeki görevleri dolayısı ile bu kanunda yazılı inceleme yetkisini haiz olduğu hükme bağlanmıştır. Dosyada mevcut belgelerden davacının ihtilaflı dönemde birinci sınıf defter tutması gerektiği halde işletme defteri tuttuğu bu deftere göre hesaplanan kazanç dolayısıyla dönem beyannamesinin verildiği, davalı idarece 1. sınıf defter tutulmaması sebebiyle olayın takdire sevk edildiği takdir komisyonunca takdir edilen matrah farkı üzerinden davacı adına cezalı tarhiyat yapıldığı davanın bu tarhiyata karşı açıldığı anlaşılmıştır. ihtilaflı dönemde birinci sınıf defter tutulması gerektiği halde işletme defteri tutulduğundan açıklanan hüküm uyarınca olayın takdire sevkinde ve davacı adına re'sen tarhiyat yapılmasında esas itibarı ile kanuna aykırılık yoktur. ihtilafın esasım davacının dönem kazancının neden ibaret olduğu hususu teşkil etmektedir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun açıklanan maddesi ile takdir komisyonuna vazifeleri dolayısı ile inceleme yetkisi verilmiştir. Takdir komisyonuna verilen bu yetkiden maksat defter ve hesaba dayanılarak ödenmesi lazım gelen vergilerin doğruluğunu araştırmak, tesbit etmek ve sağlamaktır. Takdir Komisyonu 74. madde ile kendisine verilen görevi yaparken açıklanan yetkisini kullanmak suretiyle matrah takdirinde takdirin dayanağım önceki dönemlerde beyan edilen gelirleri ve mükelleflerin dönem kazançlarım gerçeğe uygun biçimde takdir etmeleri gerekir. Aksi takdirde takdirin mükelleflerin ödeme gücü üstünde matrah takdir etmek suretiyle sınırsız bir yetki kullanımı verginin gelire göre ödenmesi prensibine ters düşer. Dava dosyasında mevcut tarhiyata esas olan takdir komisyonu kararı matbu olup dönem kazancının hangi esastan hareket edilerek bulunduğu açıklanmamış dolayısı ile takdirin müstenidatı gösterilmemiştir. Davacı ilgili dönemde işletme defteri tuttuğunu takdir komisyonunun gerçeğe uygun olarak dönem kazancım takdir etmediğin!, defter kayıtları haricinde satışlarının bulunmadığım iddia ettiğinden mahkememizce 4.11.1983 tarihinde davacının defter ve belgelerinin incelenmesine karar verilmiş, yaptırılan bilirkişi tahkikatı sonunda düzenlenen 23.12.1983 tarihli bilirkişi raporu dosyaya konulmuştur. Taraflarca bilirkişi raporuna herhangi bir itiraz ileri sürülmemiştir. Dava dosyasındaki bilirkişi raporunun tetkikinden de ilgili dönemde tutulan ve kanuni sürede tasdik ettirilen defter ve belgelerin incelenmesinden defter ve belgelerin incelemeye elverişli bulunduğu, davacının deftere göre beyan etmesi gereken kazancının 96.669,05 TL. olduğu tesbit edilmiştir. Takdir komisyonu kararında dönem kazancının neye göre takdir edildiği açıklanmadığından ve dolayısı île takdirin müstenidatı gösterilmediğinden bilirkişice tesbit edilen kazancın dönem matrahı olarak kabulü zorunludur. Bu sebeple davanın kabulüne dava konuşu cezalı tainiyatın terkinine oybirliğiyle karar verildi.