Danıştay Dördüncü Daire
Toprak üstü ısısının düşmesi sonucu ürünün olumsuz yönde etkilenmesi, cari fiyatın zirai kazanç ölçülerinde belirlenen düzeye ulaşmaması yolundaki iddianın kanıtlandığım gösterir. Gelir Vergisi Kanunu'nun, 2361 sayılı Kanun'un 76. maddesiyle değişik 112. maddesinde zirai kazançların] bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit edenlerin beyan ettikleri hasılat ve giderler ile götürü gider esasına göre tespit edenlerin beyan ettikleri hasılatın, Vergi Usul Kanunu uyarınca yapılan ekim, sayım beyanları dikkate alınarak, aynı kanunda sözü edilen zirai kazanç ölçüleri esas tutulmak suretiyle hesaplanacak hasılat veya giderlere göre 10.000 liradan fazla bir farklılık gösterdiği ve bu farklılığın yükümlü tarafından haklı sebeplerle izah edilememesi halinde, bu hasılat ve giderler yerine, vergi incelemesi sırasında, zirai kazanç ölçülerine göre tespit edilen hasılat ve giderlerin, ikmalen vergi tarhının esas alınması öngörülmüş, uyuşmazlığa yol açan tarhiyat da bu hükme göre yapılmıştır. Yükümlü, hasılatında saptanan düşüklüğün narenciye ağaçlarının çiçek açma mevsimine rastlayan 25.3.1982 gününde toprak üstü ısının sıfır derecenin altına düşmesinden dolayı çiçeklerin meyveye dönüşmemesi ile cari piyasa fiyatının, zirai kazanç ölçülerine ilişkin kararda belirlenen yöreye ait ortalama fiyatın çok altında kalmasını belirterek açıklamaya çalışmıştır. Dörtyol Meteoroloji istasyon Müdürlüğü'nün 26.10.1983 günlü ve 83/204 sayılı Yazısı'nda, 25.9.182 günü gecesi Dörtyol'da toprak üstü asgari termometresinin (1), 1'C'a kadar düştüğünün belirtildiği, Dörtnar Kooperatifi Başkanlığı'nın 25.10.1983 günlü ve 1983/175 sayılı Yazısı'nda yerli yuvarlak sıkma portakalın kooperatiflerince kilogramı 10 liradan satın alındığının açıklandığı, Dörtyol Belediyesi hal şefince imzalanan ve yükümlü vekilinin başvurusuna yanıt olmak üzere düzenlenen yazıda ise yerli yuvarlak portakalın, ihtilaflı yılda çoğunlukla 8 liradan, vaşhington portakalın 18 liradan, mandalinanın 17 liradan işlem gördüğüne değinildiği, ziraat teknisyenliği yazılarıyla da, narenciye ağaçlarının çiçek açtığı 25.3.1982 gününde meydana gelen soğuk olaylarının Dörtyol'da narenciye tarımı yapılan bahçeleri olumsuz yönde etkilediğinin belirtildiği görülmüştür. Tüm bu bilgi ve belgeler, gerek toprak üstü ısısının düşmesi ve bunun ürünü olumsuz yönde etkilemesi, cari fiyatın, zirai kazanç ölçülerinde belirlenen düzeye ulaşmaması yolundaki iddiaların kanıtlandığım gösterdiğinden, yükümlünün beyan ettiği hasılatta görülen düşüklüğün haklı nedenlerle ve yeterince açıklandığının kabulünü gerektirmektedir. Mahkemenin, hal alış fiyatları ortalaması bulunarak, matrah farkının yeniden hesabı ve vergi aslının buna göre değiştirilmesine ilişkin kararının bu yoldaki hüküm fıkrasına Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından yöneltilen temyiz başvurusuna ilişkin dilekçede ileri sürülen iddialar, yukarıda yazılı hukuksal nedenlerle istemin kabulünü gerektirecek durumda bulunmamıştır. Aynı nedenlerle, yükümlünün adına Gelir Vergisi Kanunu'nun 112. maddesine göre uygulanan tarhiyatın, zirai kazanç ölçülerinin altında hasılat beyanım haklı sebeplerle açıkladığı anlaşıldığından kaldırılması gerekirken, cari piyasa fiyatı gözönüne alınarak değiştirilmesine ilişkin kararın yükümlü lehine bozulması gerekmiştir. Bu nedenlerle, Vergi Mahkemesi kararının bozulmasına, Vergi Dairesi Müdürlüğü'nün temyiz başvurusunun reddine, tarhiyatın kaldırılmasına oybirliğiyle karar verildi.