|
TÜRKİYE'DE İKAMETGAHI BULUNANLARLA BİR TAKVİM YILI İÇİNDE DEVAMLI OLA-
RAK 6 AYDAN FAZLA OTURAN KİŞİLERİN TÜRKİYE'DE YERLEŞMİŞ SAYILARAK TAM
MÜKELLEFİYETE TABİ TUTULUP VERGİLENDİRİLMELERİ GEREKTİĞİNDEN YABANCI
MUHABİRİN TÜRKİYE'DEKİ GÖREVİ NEDENİYLE ALDIĞI ÜCRETTEN MÜKELLEF KU-
RUM OLAN TEMSİLCİLİĞİN VERGİ KESENEK BEYAN ETME ZORUNLUĞU BULUNDUĞU HK.
Fransız Haber Ajansı tarafından Türkiye'deki muhabir ve temsilcisine
ödenen ücretlerden vergi kesilmediğinin yapılan inceleme ile tesbiti
üzerine adına 1972 takvim yılı için ikmalen salınan gelir (stopaj) ver
gisi ile kesilen kusur cezasını; Fransız Haber Ajansının kamu kurumu
niteliğini taşımasının vergi mükellefiyetine tesir etmeyeceği, zira,
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6.maddesi ile yabancı devlet-
lere, yabancı kamu idare ve müesseselerine ait ticari sinai ve zirai
işletmelerin Türk iktisadi kamu müesseseleri gibi kurumlar vergisine
tabi tutulacağının hükme bağlandığı, yapılan inceleme sonucu düzenle-
nen Hesap Uzmanı raporunda Fransız Haber Ajansının kanuni ve iş merke-
zinin Fransa'da olduğu ve kurum olarak Türkiye'de faaliyet gösterdiği-
nin tesbit edildiği, öte yandan Ankara'da Ajans adına kiralanan işye-
rinde Ajansın parasıyla satın alınmış demirbaşların bulunduğu, Anadolu
Ajansına haber satmak suretiyle elde edilen ücretin Fransa'ya transfe-
rının Türk Ticaret Kanununun 12.maddesine göre ticari bir faaliyet ol-
duğu, Kurum temsilcisi olan ...'in anılan Ajansın daimi temsilcisi ol-
duğu, zira Türk gazetecisi ile yapılan 1.10.1971 tarihli iş sözleşme-
sinde işveren olarak ...'in isminin geçtiği ve Fransız Haber Ajansı
adına hareket ettiğinin görüldüğü, mukavelenin aslında Ajans adına ol-
masına rağmen bu şahsıs tarafından yapıldığı, Adıgeçen şahsın Fransız
Haberler Ajansının ücretli elemanı olup, 1970 den beri Türkiye'de bu-
lunduğu ve elde ettiği ücretlerden gelir vergisi tevkifatı yapılmadı-
ğının da inceleme elemanınca tesbit edildiği, 193 sayılı Gelir Vergisi
Kanununun 3.maddesi ile Türkiye'de yerleşmiş olan kişilerin "tam mükel
lef" sayılacaklarının hükme bağlandığı, 4.maddesinin (a) bendinde, ika
metgahı Türkiye'de bulunanların, (b) bendinde de, bir takvim yılı için
de Türkiye'de devamlı olarak 6 aydan fazla oturanların Türkiye'de yer-
leşmiş sayılacaklarının belirtildiği, ...'in de Türkiye'ye belli ve ge
çici bir görevli gelmediğine ve 7 yıldan beri Türkiye'de yerleşmiş ol-
duğu tesbit edildiğine göre, tam mükellefiyete tabi tutulmasında ve
vergilendirilmesinde isabetsizlik bulunmadığı, ayrıca yabancı bir mües
sesenin Türkiye'de devamlı faaliyet halinde bulunan temsilciliğinde
istihdam edilen şahıslara Türkiye'de ifa ettikleri hizmetler karşılığı
ödenen ücretlerin yabancı merkez cari hesabına kaydedildiği, yani ya-
bancı memleketten ödendiği hallerde dahi istihkak sahiplerinin tam mü-
kellefiyetleri dolayısıyle vergi mevzuuna alınmalarının icabettiği,
öte yandan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94.maddesinde, "kamu
idare ve müesseseleri ... ticaret Şirketleri ..."nin hizmet erbabı öde
nen ücretlerden istihkak sahiplerinin gelir vergisine mahsuben tevki-
fat yapmaya mecbur olduklarının hükme bağlandığı, cihetle ücretli ...
in maaşlarından sorumlu Ajans France Presse temsilciliğinin tevkifat
yaparak vergi dairesine yatırması gerektiği, kaldı ki adıgeçen Ajansın
Türkiye temsilciliğinin Ankara'daki bürosunda çalışan Türk gazeteciler
için muhtasar beyanname verilip ücretlerden kesilen vergileri de mez-
kür vergi dairesine yaptırıldığı halde ...'in ücretlerinin beyan dışı
bırakılarak tevkifat yapılmadığı, inceleme raporuna ek tutanakta 1972
yılında yükümlünün Kurumdan 10.919 lira ücret aldığı ve yıllık tutarı-
nın 131.036 lira olduğunun anlaşıldığı, bu matrah farkı üzerinden Ver-
gi Usul Kanununun 29.maddesi hükmü uyarınca ikmalen tarhiyat yapılması
nın yerinde olduğu; vergi aslına bağlı olarak kesilen kusur cezasına
gelince; Vergi Usul Kanununun 348.maddesinde, kusurun, kaçakcılık sayı
lan haller dışında herhangi bir suretle vergi ziyaına sebebiyet veril-
mesi hali olduğunun belirtildiği, olayda da verginin zamanında tahakku
ku engellendiğinden 348. ve 349.maddelere kesilen kusur cezasında da
herhangi bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle aynen onayan İtiraz
Komisyonu kararının bozulması isteminden ibarettir.
Dayandığı hukuki ve kanuni nedenlerle gerekçesi yukarıda açıklanan İti
raz Komisyonu kararı, aynı gerekçe ve nedenlerle Dairemizce de uygun
görülmüş olup, davada ileri sürülen iddialar sözü geçen kararın bozul-
masını sağlayacak durumda bulunmadığından davanın reddine karar veril-
di.
AYRIŞIK OY:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 95.maddesinde; ücretlerini yabancı
bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabının üc-
retleri hakkında vergi tevkif usulünün cari olmayacağı, bunların gelir
lerini yıllık beyanname ile bildirecekleri hükme bağlandığından dava
konusu itiraz komisyonu kararının bozulması ve tarhiyatın terkinine
karar verilmesi gerekeceği görüşü ile çoğunluk kararına katılmıyoruz.
(MT/EK)
|