|
KURUMLAR VERGİSİNDEN İSTİSNA EDİLEN DEVLET TAHVİLİ VE HAZİNE BONOSU A-
LIM-SATIM KAZANÇLARI ÜZERİNDEN, GELİR VERGİSİ KANUNUNUN 94.MADDESİNİN
8.BENDİNE GÖRE YAPILACAK VERGİ TEVKİFATININ, KURUMUN MALİ BİLANÇOSUNU
KARLI VEYA ZARARLI OLMASIYLA İLGİLENDİRİLMESİNİN MÜMKÜN OLMADIĞI HK.
Davacı kurum, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 17 nci ben-
di uyarınca kurumlar vergisinden istisna edilen, ancak Gelir Vergisi
Kanununun 94 üncü maddesinin 2 nci fıkrasının 8 inci bendi uyarınca
tevkifata tabi tutulması gereken Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu alım
satım kazançları üzerinden, mali bilançonun zararla kapanmış olması
nedeniyle vergi tevkifatı yapılamayacağı iddiasıyla muhtasar beyanna-
mesini ihtirazi kayıtla vererek bu ihtirazi kaydın reddi suretiyle ya-
pılan tahakkuka karşı dava açmıştır.
Açılan davayı inceleyen ... 1.Vergi Mahkemesi 22.11.1993 günlü
ve 1993/1107 sayılı kararıyla; Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü madde-
sinin ikinci fıkrasının 8 inci bendine göre tevkifat yapılabilmesi i-
çin dağıtılsın veya dağıtılmasın bir kazancın varlığı gerektiği, dağı-
tılma imkanı bulunmayan kazanç ve iratlardan tevkifat yapılmasının
mümkün olmadığı, olayda, yükümlü kurumun mali bilançosunun zararla ka-
pandığı, dolayısıyla da dağıtılabilecek bir kazancı bulunmadığına göre
tevkifat yapılmasının söz konusu olmadığı gerekçesiyle davanın kabulü-
ne karar vermiştir.
Vergi dairesi başkanlığının temyiz istemi üzerine Danıştay Dör-
düncü Dairesi 16.11.1994 günlü ve 1994/5375 sayılı kararıyla; Kurumlar
vergisinden müstesna tutulan kazançların bazıları ile Gelir Vergisi
Kanununun mükerrer 39 uncu maddesi kapsamına giren gelirlerin, kurumun
mali bilançosu zararla kapansa dahi indirime tabi tutulduğu ve zararın
indirim konusu yapılan gelir kadar arttığı, davacı kurumun uyuşmazlık
döneminde mali bilançosunun düzenlenmesinde indirim ve istisnalar ara-
sında gösterdiği kazancının da bu nitelikte olduğu ve mali bilanço yö-
nünden zararlı bulunan kurumun zarar tutarının, Kurumlar Vergisi Kanu-
nunun 8 inci maddesinin 17 nci bendi uyarınca yaptığı indirim nedeniy-
le bu tutar kadar arttığı, mali bilanço zararını teşkil eden bu tuta-
rın, Kurumlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddesinin 7 nci bendi gereği,
müteakip dönem kurum kazancının tespitinde nazara alınmak suretiyle
giderileceği, bu hususun söz konusu kazançlar üzerinden yapılan gelir
vergisi tevkifatının, mali bilanço ile ilgilendirilmeden yapılmasını
ve elde edildiği yılda vergilendirilmesini zorunlu kıldığı, bu haliyle
uyuşmazlık konusu kazancın, kurumlar vergisinden istisna edilmesi ne-
deniyle yapılması zorunlu olan vergi tevkifatının, şirketin karlı veya
zararlı olması ile bir ilgisinin bulunmadığı, davacının, söz konusu
vergilemenin mali bilançonun karlı olacağı döneme kadar yapılamayacağı
yönündeki iddiasının, açıklanan kanun hükümleri karşısında, vergileme-
yi kusurlandıracak nitelikte bulunmadığı gerekçesiyle mahkeme kararı-
nın bozulmasına karar vermiştir.
... 1.Vergi Mahkemesi, bozma kararına uymayarak 9.2.1995 günlü
ve 1995/470 sayılı kararıyla ilk kararında direnmiştir.
Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin ikinci fıkrasında
ticaret şirketlerinin, bu fıkra devamındaki bentlerde yazılı olan öde-
meleri avans olarak ödenenler dahil olmak üzere nakten veya hesaben
yaptıkları sırada istihhak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben
tevkifat yapmak zorunda oldukları belirtilmiş, fıkranın 8 işaretli
bendinde ise dağıtılsın veya dağıtılmasın kurumlar vergisine tabi ku-
rumların Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 2, 3, 11 ve 16
işaretli bentleri dışında kalan kurumlar vergisinden muaf veya müstes-
na kazanç ve iratları da, üzerinden tevkifat yapılması zorunlu ödeme-
ler arasında sayılmıştır.
Hazine bonosu ve devlet tahvili alım-satım kazançları, Kurumlar
Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin, vergilendirme döneminde yürürlük-
te bulunan 17 nci bendi ile kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur.
Sözü edilen kuraldan dolayı üzerinden kurumlar vergisi tahakkuku ya-
pılması gerekmeyen hazine bonosu ve devlet tahvili alım-satım kazanç-
ları, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin ikinci fıkrasının yu-
karıda açıklanan 8 işaretli bendine göre üzerinden gelir vergisi tev-
kifatı yapılması zorunlu kabul edilen kazançlardandır.
Yasanın 94 üncü maddesinin ikinci fıkrasının 8 işaretli bendin-
de, tevkifatın yapılabilmesi için herhangi bir başka koşul aranmadığı
gözönüne alındığında yapılması zorunlu kabul edilen tevkifat tutarı,
bu kazançların nihai vergisini oluşturmaktadır.
Diğer yönden, kurumlar vergisinden müstesna tutulan kazançlar
nedeniyle mali bilançonun zarara dönüşmesi ya da esasen zararlı iken
vergiden müstesna kazanç ve iratlar nedeniyle zarar miktarının artması
yapılması zorunlu olan tevkifata etkili değildir.
Davacı kurumun uyuşmazlık döneminde mali bilançonun düzenlenme-
sinde, indirimler ve istisnalar arasında gösterdiği kazancı da bu ni-
teliktedir. Mali bilanço yönünden zararlı bulunan kurumun zararı, Ku-
rumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 17 işaretli bendi uyarınca
yaptığı indirim nedeniyle bu tutar kadar artmıştır. Mali bilançonun
zararını teşkil eden sözkonusu tutar, Kurumlar Vergisi Kanununun 14
üncü maddesinin 7 numaralı bendi uyarınca müteakip dönem kurum kazan-
cının tespitinde nazara alınmak suretiyle giderileceğinden yasal dü-
zenleme, söz konusu kazançlar üzerinden yapılan gelir vergisi tevkifa-
tının mali bilanço ile ilgilendirilmeden yapılması ve gelirin elde e-
dildiği yılda vergilendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu haliyle u-
yuşmazlık konusu kazancın kurumlar vergisinden istisna edilmesi nede-
niyle, yapılması zorunlu olan vergi tevkifatının şirketin karlı veya
zararlı olması ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Kaldı ki, davacı kuru-
mun mali bilançosu zararlı olmasına rağmen ticari bilançosu karlı du-
rumdadır.
Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin ikinci fıkrasının 8
inci bendindeki vergi tevkifatının ancak dağıtılması mümkün bir geli-
rin bulunması şartına bağlı olduğu, dolayısıyla mali bilançonun zarar-
lı olması halinde söz konusu gelirler üzerinden vergi tevkifatı yapı-
lamayacağı yolundaki görüşün kabulü, açıklanan hukuki durum karşısında
mümkün değildir.
Bu nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile ... 1.Vergi Mahkeme-
sinin 9.2.1995 günlü ve 1995/470 sayılı ısrar kararının bozulmasına,
karar verildi.
(MT/ES)
|