|
LİMİTED ŞİRKETİNİN BİLANÇOSUNDA YER ALAN TAŞINMAZLAR MAKİNA VE DEMİR-
BAŞLARI YENİDEN DEĞERLENDİRMEK SURETİYLE ANONİM ŞİRKETE DÖNÜŞMESİ HA-
LİNDE, YENİDEN DEĞERLENDİRME SONUCU ORTAYA ÇIKACAK KIYMET ARTIŞI GER-
ÇEK ARTIŞ OLMAYIP FİKTİF VE KAYDEN BİR ARTIŞ OLDUĞUNDAN SIRF BU NEDEN-
LE VERGİYE TABİ TUTULAMAYACAĞI HK.
Uyuşmazlık; 1.1.1985-7.7.1985 dönemi hesap ve işlemleri incelenen limi
ted şirketin 7.7.1985 tarihinde anonim şirkete dönüşmesi sonucunda, ra
yiç bedelle değerlendirilen öz varlığının, yeni şirkete ayni sermaye
olarak konulması eleştirilmek ve beyan dışı bırakılmış birleşme kararı
nın bulunduğu belirtilmek suretiyle inceleme elemanınca saptanan mat-
rah farkı üzerinden anonim şirket adına ikmalen salınan kurumlar vergi
siyle kesilen kaçakçılık cezasını, vergi aslı aynen, cezayı ise kusur
cezasına çevirmek suretiyle değişiklikle onayan Mahkeme Mahkeme kararı
nın taraflarca temyizine ilişkin bulunmaktadır.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 36.maddesinde, bir veya birkaç
kurumun diğer bir kurumla birleşmesi, birleşme sebebiyle infisah eden
kurumlar bakımından tasfiye hükmündedir. Ancak, birleşmede tasfiye ka-
rı yerine birleşme karı vergiye matrah olur. Hükmü yer almış; 37.madde
sinde, birleşme neticesinde infisah eden kurum ile birleştirilen kuru-
mun iş merkezlerinin Türkiye'de bulunması, münfesih kurumun devir ta-
rihindeki bilanço değerini birleşilen (devralan) kurumun kül halinde
devralması ve bilançosuna geçirmesi birleşilen kurumun münfesih kuru-
mun ortaklarına veya sahiplerine devraldığı servet nisbetinde hisse
vermesi koşulu ile şekil değiştirmelerin de devir hükmünde olacağı,
belirtilmiş; 38.maddesinde ise, devirlerde bu maddede öngörülen şartla
ra uyulduğu takdirde, müfesih kurumun sadece devir tarihine kadar el-
de ettiği kazançlar vergilendirilip, doğrudan doğruya birleşmeden do-
ğan karların hesaplanmıyacağı ve vergilendirilmeyeceği, hükme bağlan-
mıştır.
Sözünü ettiğimiz maddelere göre, birkaç kurum birleşip yeni bir kurum
oluştururlarsa, birleşme, sayılacak ve tasfiye hükümlerine tabi tutula
rak bundan doğacak kar da vergilendirilecektir. Bir kurum, tüzel kişi-
liği devam ederken, öngörülen şartlara uyularak diğer bir veya bir kaç
kurum aktif ve pasifiyle infisah ederek bu kuruma katılırlarsa bu da,
devir, hükmünde olacaktır. Kanunda belirtilen şartlara uyarak bir şir-
ketin başka bir şirkete dönüşmesi de şekil değiştirme olup devir ve şe
kil değiştirme hallerinde münfesih kurumların sadece o tarihe kadar el
de ettikleri kazançlar vergilendirilmekte, bunun dışında bir vergiye
muhatap tutulmamaktadırlar. Şekil değiştirme ve devirde, en önemli hu-
sus ise münfesih kurumların, bu tarihteki öz sermayelerini, yeniden
değerlendirmeye tabi tutmadan aynen muhafaza etmek suretiyle devretme-
leri ve ortaklara da bu servet nisbetinde pay vermeleridir.
Dosya içeriğinden, limited şirketin, anonim şirkete dönüşmesi sırasın-
da 31.12.1984 günlü bilançosunda yer alan gayrimenkul, makina ve demir
başlarını, mahkeme kararıyla ve rayiç bedelleri üzerinden yeniden de-
ğerlendirmek suretiyle öz sermayesini yeniden hesapladığı ve hesapla-
nan öz sermayesini, anonim şirkete vazettiği, şirketin ortaklarına da
bu yeni sermaye üzerinden pay verildiği anlaşılmıştır. Bu olayda oldu-
ğu gibi, devir ve şekil değiştirmelerde, yeniden değerleme esası kabul
edilirse, o tarihe kadar amortisamana tabi tutulmuş taşınmazlar, maki-
na ve debirbaşlar yeni değer üzerinden satıldıklarında elde edilecek
kazanç vergi dışı kalacak ve yeni değerler üzerinden amortisman ayrıl-
mak suretiyle vergi kaybına neden olunacak, yeni sermaye oranında ar-
tan pay senetleri de bu değerle satılarak pay sahiplerine vergisiz ka-
zanç sağlamış olacaktır. İşte bu hususlar nazara alınırsa olatda 5422
sayılı Kanunun 37.maddesinde öngörülen koşullara uyulmadığı cihetle Ku
rumlar Vergisi Kanununun devir ve şekil değiştirmeye ilişkin hükümleri
nin uygulanmasına imkan yoktur. Ancak yine dosya içerisinde yer alan
bilgi ve belgelerden, limited şirketin muameleleri sonucunda, Kurumlar
Vergisi Kanunu kapsamına giren gerçek manada ve elde edilmiş bir ka-
zanç oluşmadığıda anlaşılmıştır. Zira, 12.8.1986 tarihinde, inceleme
raporu ve düzenlenen tutanağı takiben Anonim Şirketçe 27.8.1986 tari-
hinde alınan bir kararla, öz sermayesinin eski değerine indirilmesi
için mahkemeye başvurulmuş, Mahkemenin 31.12.1986 tarihli kararı ile
başvuru ve istekleri kabul edilerek ve diğer yasal düzenlemeler de ta-
mamlanıp, anonim şirketin sermayesi azaltılmış ve ortaklara yeni ser-
vete göre verilmiş olan pay senetlerinin tamamı imha edilerek limited
şirketin ilk sermayesi ve yeni ortakların koyduğu sermaye toplamı üze-
rinden ortaklara pay verilmiş ve limited şirketin anonim şirkete dönüş
tüğü tarihe kadarki kazancı da beyan edilerek vergisi ödenmiştir. Bu
durumda, olayda, vergilendirilmesi gerekipte vergilendirilmemiş bir ka
zanç bulunmamaktadır.
Ayrıca, yeniden değerleme sonucunda ortaya çıkan artış, ancak yeniden
değerlemeye tabi tutulan malların yeni değerleri üzerinden satılmaları
veya devirleri halinde vergiyi doğuran olan tamamlanmış olacağından,
ancak bu takdirde vergilendirme sebebi ortaya çıkacaktır. Oysa yeniden
değerlendirilen taşınmaz, makina ve demirbaşların satıldığı veya devre
dildiği, yeni değerler üzerinden amortisman ayrıldığı hususunda Vergi
Dairesinin bir iddiası bulunmadığı gibi bir tesbiti de yoktur. Bu du-
rumda olayda vergiye tabi tutulacak şekilde doğmuş bir kazancın varlı-
ğından söz edilemeyeceğinden, bu nedenle birleşme karının varlığından
söz edilerek yapılan tarhiyatta yasal isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle yükümlü kurum vekilinin temyiz başvurusunun kabu-
lüne, Vergi Mahkemesi kararının bozulmasına, tarhiyatın terkinine ka-
rar verildi.
BŞ/YÖ
|