|
ŞİRKET ORTAĞINDAN DÖVİZ KARŞILIĞI VE VADELİ OLARAK SATIN ALINAN MAL
BEDELİNİN ÖRTÜLÜ SERMAYE KUR FARKININ DA ÖRTÜLÜ SERMAYE ÜZERİNDEN Ö-
DENEN FAİZ OLARAK KABULÜ GEREKTİĞİ HK.
Röntgen cihazı imalatıyla uğraşan davacı şirketin 1.9.1994-31.8.1995
özel hesap dönemine ilişkin işlemlerinin örtülü sermaye yönünden ince-
lenmesi sonucu tesbit edilen matrah üzerinden adına re'sen salınan ku-
rumlar, geçici kurumlar, gelir (stopaj) vergileri, fon payları ile
bunlara bağlı olarak kesilen ağır kusur cezalarına karşı açılan dava-
yı; olayda, davacı şirketin Röntgen cihazı imalinde kullanılan (X) ı-
şını jeneratörünü davacı şirketin de ortağı Trophy Radiologie firma-
sından 1991 takvim yılından itibaren döviz karşılığı borçlanarak satın
almasının, iki şirket arasında devamlı iktisadi ilişkinin varlığını
gösterdiği, alınan mal karşılığı borçlanılan tutarın şirketin öz ser-
mayesine oranının %62-71 arasında olması Kurumlar Vergisi Kanununun
16. maddesinde belirlenen örtülü sermaye tanımına uymakta ise de, in-
celeme raporunda da belirtildiği üzere, davacı şirketin satın aldığı
mal karşılığında borçlanmış olması, kambiyo mevzuatı hükümleri çerçe-
vesinde bu borçların ödendiğinin anlaşılması ve üretime dönük faali-
yette bulunan şirketin üretim girdilerinin borç karşılığı temini yolu-
na gidilmesinin ticari hayatın doğal sonucu olması nedeniyle mal kar-
şılığı yapılan borçlanmaların örtülü sermaye olarak kabul edilemiyece-
ği, öte yandan Kurumlar Vergisi Kanununun 15.maddesinin 2.bendi uya-
rınca örtülü sermaye olarak nitelendirilen borçlanmalarda, ödenen fa-
izlerin kurum kazancından indirilemeyeceği belirtilmiş olup, madde
hükmünde kur farkından sözedilmediğinden davacı şirketin satın aldığı
mal karşılığı ödediği kur farkını kurum kazancından indirmesinin ye-
rinde bulunduğu, bu durumda, davacı şirket adına yapılan cezalı tarhi-
yatta yasal isabet görülmediği gerekçesiyle kabul ederek dava konusu
cezalı tarhiyatı kaldıran Bolu Vergi Mahkemesinin 24.10.1996 günlü ve
1996/187 sayılı kararının; inceleme raporuna dayanılarak re'sen salı-
nan vergiler, fon payı ve kesilen cezalarda kanuna aykırılık bulunma-
dığı ileri sürülerek bozulması istemidir.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 16.maddesinde; "Kurumla-
rın aralarında vasıtalı, vasıtasız bir şirket münasebeti veya devamlı
ve sıkı bir iktisadi münasebet bulunan gerçek ve tüzel kişilerden yap-
tıkları istikrazlar, teşebbüste devamlı olarak kullanılır ve bu istik-
razlarla kurumun öz sermayesi arasındaki nisbet, emsali kurumlarınkine
nazaran bariz bir fazlalık gösterirse mezkür istikrazlar örtülü serma-
ye sayılır" hükmü yer almıştır.
Olayda, davacı şirketin sermayesinin %77,2 payına sahip olan
Trophy Radiologie firmasından döviz karşılığı satın alınan X ışını je-
neratör bedelinin örtülü sermaye olarak kabul edilerek ve ödenen kur
farkının da örtülü sermaye üzerinden hesaplanan faiz olarak Kurumlar
Vergisi Kanununun 15.maddesinin 2.fıkrası uyarınca gider yazılamayaca-
ğından hareketle matrah farkı hesaplanmıştır.
Uyuşmazlığın çözümü, Kurumlar Vergisi Kanununun 16.maddesindeki
şartların davacı şirket açısından gerçekleşip gerçekleşmediğinin be-
lirlenmesine bağlıdır.
Dosya içeriğinden, davacı şirketin Trophy Radiologie firmasına
1990 yılından itibaren her yıl artan oranda mal karşılığı Fransız
Frangı cinsinden borçlanmış, döviz karşılığı borçlarını dönem sonunda
değerlemeye tabi tutarak kur farklarını kurum kazancından indirim ko-
nusu yapmış olduğu anlaşılmaktadır.
Trophy Radiologie firması davacı şirketin %77,2 hissesine sahip
ortağı olduğu gibi, bu şirketin imal ettiği röntgen cihazının maliye-
tinin %50-60'ını oluşturan X ışını jeneratörünü satan firma olması ne-
deniyle her iki şirket arasında vasıtasız bir şirket münasebeti ve sı-
kı bir iş ilişkisi mevcuttur.
1990 yılından itibaren vadeli ve dövize endeksli olarak mal
karşılığı borçlanmada bulunularak, ikrazı bu yıldan itibaren teşebbüs-
te kullanıldığına göre kanun maddesi hükmünde öngörülen devamlılık un-
surunun olayda gerçekleştiğinin kabulü gerekir.
Her işletmenin uğraş konusunun, sermaye yapısının ve aktif kıy-
met unsurlarının değişkenliği, pazar ortamı, ortaklarının sayısı ve
buna benzer durumlar dolayısıyla emsal kurum mukayesesi yapmak her za-
man anlamlı sonuçlar vermeyebilir. Örtülü sermayenin belirlenmesinde,
hakkında inceleme yapılan kurum yönünden bir değerleme yapmak gerekti-
ğinde, yapılan borçlanmanın özsermayeye oranının ticari hayatın normal
icaplarına uyup uymadığına bakılması ve bu mukayesenin kurumun kendi
bünyesinde yapılması daha makul ve uygun düşmektedir. Bu bakımdan, in-
celeme elemanınca işletmenin bünyesinde yapılan değerlendirme netice-
sinde ulaşılan sonuç, yasanın aradığı bir diğer koşulu, yani borçlanı-
lan tutarla özsermaye arasında ticari hayatın normal koşullarına göre
mutad olmayan oranda bariz bir fark yaratıldığını açıkça ortaya koy-
muştur.
Bu nedenle davacı kurumun vadeli olarak X ışını jeneratörü sa-
tın alma yöntemi ile kurumun %77,2 payına sahip Trophy Radiologie fir-
masına dövize endeksli borçlanmasının örtülü sermaye olarak kabul e-
dilmesinde yasaya aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü 1996/187 sayılı
kararının bozulmasına, karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:98)
|