|
VERGİYİ DOĞRUDAN OLAY, İDARECE ORTADAN KALDIRILDIĞINDAN, KONUSU KALMA-
YAN VERGİNİN, MEVZUDA HATA KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKTİĞİ HK.
Davacı banka tarafından fuzulen ödendiği belirtilen verginin iadesi
istemiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun zımnen reddine dair
işlemin iptali istemiyle açılan davayı; 213 sayılı Kanunun 116 ve 117
nci maddeleriyle 6802 sayılı Kanunun 28'inci maddesinden bahisle, ban-
ka ve sigorta muameleleri vergisinde vergiyi doğuran olayın meydana
gelebilmesi için bir muamele yapılması, bu muamele neticesinde leha
nakden veya hesaban para kalması gerektiği, olayda, bir muamele yapı-
larak vergiyi doğuran olayın meydana geldiği ve verginin idareye yatı-
rıldığı, vergiyi doğuran olayın sonradan ortadan kalkması halinde ver-
ginin de ortadan kalkacağı ve iadesinin gerekeceği yolunda herhangi
bir yasal düzenlemenin bulunmadığı, bu sebeple Vergi Usul Kanununun
117 ve 118'inci maddelerinde öngörülen vergi hatasının oluşmadığı ge-
rekçesiyle reddeden ... Vergi Mahkemesinin ... gün ve 1996/1819 sayılı
kararının; açık olarak vergi mevzuuna girmeyen kıymet üzerinden vergi
alınmasının vergilendirme hatası teşkil ettiği, bu sebeple tahsil edi-
len verginin iadesinin gerektiği ileri sürülerek bozulması istenilmek-
tedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 116'ncı maddesinde, vergi hata-
sı, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar
yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması-
dır, şeklinde tanımlanmış, 117'nci maddesinde, hesap hataları sayıl-
dıktan sonra, 118'inci maddesinde de vergilendirme hataları belirtil-
miştir. Sayılan vergilendirme hatalarından birisi de, açık olarak ver-
gi mevzuuna girmeyen veya müstesna bulunan gelir, servet, madde, kıy-
met, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi veya alınması şeklin-
de tanımlanan mevzuda hatadır. Aynı kanunun 19'uncu maddesinde, vergi
alacağının, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya
hukuki durumun tekemmülü ile doğacağı hüküm altına alınmış, 6802 sayı-
lı Kanunun "Mevzu, Vergiyi Doğuran Olay" başlıklı 28'inci maddesinde
de, banka ve sigorta şirketlerinin 3226 sayılı Kanuna göre yaptıkları
işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış olduk-
ları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olur-
sa olsun nakden veya hesaben aldıkları paraların banka ve sigorta mua-
meleleri vergisine tabi olacağı hükmüne yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, Merkez Bankasınca, Garanti Bankası ve
İş Bankası aracılığıyla, teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilecek
gemi bakım ve onarım tersanesi inşasından dolayı Erkal Uluslararası
Nakliyat ve Ticaret Anonim Şirketine ihracat garantili yatırım rees-
kont kredisi kullandırıldığı, teşvik mevzuatı uyarınca öngörülen teş-
vik tedbirleri arasında, vergi, resim ve harç istisnası ile düşük o-
randa faiz uygulamasının da bulunması sebebiyle, kullandırılan kredi-
lere düşük oranda faiz uygulandığı, daha sonra Başbakanlık Devlet
Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Teşvik ve Uygulama Başkanlığının, Mer-
kez Bankası İdare Merkezine yazdığı ... gün ve ... sayılı yazıyla,
belge ile ilgili ihracat konusunda başkanlıklarınca bir ay içinde bil-
gi gönderilmediği taktirde anılan belgenin iptal edilmesi gerektiğinin
bildirilmesi üzerine, Merkez Bankası İdare Merkezince, ... gün ve ...
sayılı yazıyla Merkez Bankası Ankara Şubesine, iptal edilen teşvik
belgesi kapsamında kullandırılan kredilere gerekli müeyyidelerin uygu-
lanmasının istenildiği, uygulanan teşviklerin geri alınması çerçeve-
sinde, başlangıçta uygulanan düşük oranlı faiz ile normal faiz oranı
arasındaki farktan kaynaklanan faiz ve bu faize isabet eden banka ve
sigorta muameleleri vergilerinin, aracı bankaların Merkez Bankasındaki
hesaplarına borç kaydedilerek tahsil edildiği ve vergilerin vergi dai-
resine yatırıldığı, fakat, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müs-
teşarlığı Teşvik ve Uygulama Başkanlığınca ... gün ve ... sayılı ya-
zıyla, firmaya uygulanan müeyyidenin durdurulduğu ve ihracat taahhüt
süresinin uzatıldığının bildirilmesi üzerine, tahsil edilen fark faiz-
lerin davacı bankaca iade edildiği, iade edilen söz konusu faizlere i-
lişkin olup daha önce ödenen banka ve sigorta muameleleri vergisinin
iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair işlemin dava konusu
edildiği anlaşılmıştır.
Dava konusu olayda, banka ve sigorta muameleleri vergisini do-
ğuran olay, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Teşvik
ve Ulgulama Başkanlığının isteği doğrultusunda ve uygulanan teşvikle-
rin geri alınması çerçevesinde fark faizin tahsil edilmesidir. Tahsil
edilen bu faiz yine aynı idari makamın isteği üzerine iade edildiğin-
den verginin konusu kalmamıştır. 6802 sayılı Kanunun 28'inci maddesi
anlamında banka lehine alınan para, teşvik mevzuatıyla ilgili konular-
da yetkili ve görevli idari makamın tesis ettiği işleme istinaden iade
edildiğinden, verginin dayandığı hukuku neden idarece ortadan kaldı-
rılmış olup, ortada vergiye tabi meblağ kalmadığından, 213 sayılı Ka-
nunun 19'uncu maddesindeki, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları
olayın vukuundan da söz edilemez.
Bu durumda, tahsil edilmiş olmasına karşın, vergiyi doğuran o-
layın idarece ortadan kaldırılmış olması sebebiyle, konusu kalmayan
verginin, vergi mevzuuna girmeyen bir kıymetten vergi alınması şeklin-
de tanımlanan mevzuda hata kapsamında değerlendirilmesi suretiyle il-
gilisine iadesi gerekirken, aksi yolda tesis edilen işlemde ve bu iş-
lemin iptali istemiyle açılan davayı reddeden mahkeme kararında isabet
görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne; mahkeme kara-
rının bozulmasına, karar verildi.
(MT/ES)
|